Τι είναι η αλλεργική ρινίτιδα;

Καταρχάς πριν αναλύσουμε τι η αλλεργική ρινίτιδα είναι χρήσιμο να αναφερθούμε. Η αλλεργία είναι μια φυσιολογική αλλά υπερβολική αντίδραση του οργανισμού, που προκαλείται από μία ουσία αβλαβή για τους περισσότερους ανθρώπους, το αλλεργιολογικό. Ο άνθρωπος μπορεί να εκτεθεί σε ένα αλλεργιογόνο με διάφορους τρόπους. Μπορεί να το εισπνεύσει, να το φάει ή να έρθει σε επαφή μαζί του με την επιδερμίδα του.

Όταν ένα αλλεργιογόνο εισέλθει στον οργανισμό, ερεθίζει το ανοσοποιητικό σύστημα και προκαλεί το σχηματισμό αντισωμάτων. Όταν το ίδιο αλλεργιογόνο εισέλθει εκ νέου στον οργανισμό, το αμυντικό σύστημα, ήδη προετοιμασμένο από την προηγούμενη επαφή μαζί του, το αναγνωρίζει αμέσως και αντιδρά για να εμποδίσει την είσοδό του. Στα περισσότερα άτομα αυτό δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα. Σε ορισμένους, όμως, η αντίδραση είναι υπερβολική, διότι το αμυντικό σύστημα εκλαμβάνει τις κανονικά αβλαβείς ουσίες ως επικίνδυνες και παράγει αντισώματα, τις ανοσοσφαιρίνες Ε (IgE).

Οι ανοσοσφαιρίνες προσκολλώνται σε ειδικά κύτταρα, τα μαστοκύτταρα, τα οποία υπάρχουν σε όλο το σώμα. Όταν το αλλεργιογόνο εισέλθει στον οργανισμό, συνδέεται με την αντίστοιχη ανοσοσφαιρίνη, που είναι προσκολλημένη στην επιφάνεια των μαστοκυττάρων, με συνέπεια να ελευθερωθούν ουσίες που προκαλούν τα αλλεργικά συμπτώματα. Μία από τις ουσίες αυτές είναι η ισταμίνη, η οποία προκαλεί συμφόρηση και οίδημα των ιστών. Αυτό εξηγεί γιατί τα αλλεργικά συμπτώματα υποχωρούν με τα αντισταμινικά φάρμακα.
Η αλλεργία εκδηλώνεται συνήθως μετά από επανειλημμένες εκθέσεις στο αλλεργιογόνο. Ορισμένα άτομα κληρονομούν ευαισθησία στις αλλεργίες.

Αλλεργική εκδήλωση μπορεί να παρουσιάσει οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Η μύτη μπορεί να βουλώσει, να τρέχει, να παρουσιάσει φαγούρα και να σχηματίσει πολύποδες. Τα μάτια μπορεί να δακρύσουν, ο φάρυγγας να ερεθίζεται συχνά, οι πνεύμονες να εμφανίσουν άσθμα και το δέρμα εξανθήματα.

Η αλλεργία μπορεί να προκαλέσει φαγούρα στα αυτιά ή φλεγμονές στον έξω ακουστικό πόρο, φλεγμονές ή σχηματισμό υγρού στο μέσο αυτί, ζάλη, αίσθημα ότι το αυτί έχει βουλώσει, βουητά και μείωση της ακοής. Όταν αντιδράσει όλο το σώμα, η αλλεργική αντίδραση ονομάζεται αναφυλαξία. Στα παιδιά η αλλεργία μπορεί να προκαλέσει νευρικότητα και γενικώς να μεταβάλει τη συμπεριφορά τους.

Πότε και πως εμφανίζεται η αλλεργική ρινίτιδα; Ποια είναι τα συμπτώματα;

Η αλλεργία της μύτης εμφανίζεται όταν τα αλλεργιογόνα (π.χ. η γύρη) έλθουν σε επαφή με το βλεννογόνο της και εκδηλώνεται με δύο μορφές, ως εποχιακή και ως ετήσια. Η εποχιακή εμφανίζεται μία εποχή του χρόνου, ενώ η ετήσια όλο το χρόνο.

Η εποχιακή αλλεργική ρινίτιδα, που προκαλείται από τη γύρη των φυτών, εκδηλώνεται στην αρχή της άνοιξης, όταν ανθίζουν τα φυτά. Τότε συνήθως προκαλείται από τη γύρη των δένδρων, ενώ, όταν εκδηλώνεται στο τέλος της άνοιξης, προκαλείται συνήθως από το χορτάρι. Τα πολύχρωμα λουλούδια και αυτά που μυρίζουν σπάνια προκαλούν αλλεργία, διότι η γύρη τους είναι βαριά και δεν μεταφέρεται εύκολα με τον αέρα. Το άτομο που πάσχει από εποχιακή αλλεργική ρινίτιδα παρουσιάζει τα παρακάτω συμπτώματα:

• καταρροή,
• φτερνίσματα,
• φαγούρα,
• απόφραξη της μύτης,
• δάκρυσμα ματιών,
• κάψιμο στα αυτιά,
• ενοχλήσεις από το φως.

Η κατάστασή του μοιάζει με αυτή του κρυολογήματος. Η ετήσια αλλεργική ρινίτιδα εκδηλώνεται με συμπτώματα περίπου όπως η εποχιακή. Προκαλείται από τα ακάρεα της σκόνης του σπιτιού και των κατοικιδίων ζώων, μύκητες και διάφορες χημικές ουσίες, όπως τα απορρυπαντικά, που χρησιμοποιούνται στο σπίτι. Η ετήσια αλλεργία είναι χειρότερη συνήθως κατά τη διάρκεια του χειμώνα, όταν οι πόρτες και τα παράθυρα του σπιτιού παραμένουν κλειστά. Μύκητες αναπτύσσονται μέσα και έξω από το σπίτι. Μέσα στο σπίτι βρίσκονται στα παλαιά βιβλία, στα φυτά εσωτερικού χώρου, στα λουτρά και γενικώς σε περιοχές που υπάρχει υγρασία. Επίσης, βρίσκονται συχνά στα εξοχικά σπίτια που παραμένουν κλειστά, στα φύλλα που σαπίζουν, σε τροφές όπως το τυρί και αλλού. Διάφορες τροφές, όπως φρούτα, γαλακτοτομικά προϊόντα και μαλακόστρακα (γαρίδες, αστακός, κ.λπ) καθώς και άλλες ουσίες, όπως φάρμακα και συντηρητικά τροφών, όταν εισέλθουν στο πεπτικό σύστημα μπορεί να προκαλούν αλλεργικά συμπτώματα, όπως η απόφραξη της μύτης, εξανθήματα και φλεγμονές του αυτιού.

Οι αλλεργικοί είναι ευαίσθητοι στις λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος και παρουσιάζουν συνήθως σοβαρότερα συμπτώματα όταν αρρωστήσουν από άλλη αιτία. Η αλλεργία σπανίως είναι επικίνδυνη για τη ζωή, συχνά όμως ταλαιπωρεί τον άρρωστο, τον εμποδίζει να εργασθεί και δεν του επιτρέπει να απολαύσει τις χαρές της ζωής.

Η ανεύρεση των αλλεργιογόνων μπορεί να γίνει με δοκιμασίες δερματικές ή πρόκλησης. Στις δερματικές δοκιμασίες χορηγούνται με ένεση μικρές ποσότητες αλλεργιογόνων στο δέρμα. Το μέγεθος της αντίδρασης που προκαλείται καθορίζει την ευαισθησία του ατόμου. Γίνονται, επίσης, εξετάσεις αίματος με τις οποίες αναζητούνται τα αντισώματα, όπως η ανοσοσφαιρίνη Ε, εναντίον ορισμένων αλλεργιογόνων.

Αντιμετώπιση – Θεραπεία και πρόληψη

Η θεραπεία για την αλλεργία και κατ’ επέκταση για την αλλεργική ρινίτιδα επιτυγχάνεται με την απευαισθητοποίηση, την αποφυγή των αλλεργιογόνων ή τη λήψη φαρμάκων. Ενίοτε χρειάζεται να γίνουν ορισμένες χειρουργικές επεμβάσεις στη μύτη για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση.

Στην απευαισθητοποίηση χορηγούνται με ένεση τα αλλεργιογόνα στα οποία είναι ευαίσθητος ο ασθενής, για να παραχθούν ειδικά αντισώματα, που εμποδίζουν την εκδήλωση της αλλεργίας.
Η φαρμακευτική αντιμετώπιση πραγματοποείται με τη χορήγηση αντισταμινικών και ρινικών ψεκασμών, κυρίως κορτικοστεροειδών. Τέλος, το αλλεργικό άτομο πρέπει να ασκείται καθημερινά, να μην καπνίζει, να αποφεύγει την ακάθαρτη ατμόσφαιρα και να κάνει ισορροπημένη διατροφή εμπλουτισμένη με βιταμίνες, ιδίως βιταμίνη C.

Η προφύλαξη επιτυγχάνεται με την αποφυγή των αλλεργιογόνων. Ορισμένα μέτρα για πρόληψη είναι:

• Η χρήση μάσκας στο κόψιμο του γρασιδιού.
• Η αλλαγή φίλτρου μια φορά το μήνα στα κλιματιστικά μηχανήματα ή η τοποθέτηση συσκευής καθαρισμού του αέρα.
• Τα κλειστά παράθυρα και πόρτες τις εποχές που η γύρη είναι πολλή
• Η αποφυγή διατήρησης φυτών και άλλων πηγών μούχλας στο εσωτερικό του σπιτιού.
• Η αποφυγή παραμονής στο σπίτι ζώων που παράγουν αλλεργιογόνες ουσίες, όοπως η γάτα ή ο σκύλος.
• Η αποφυγή χρήσης μαξιλαριών πούπουλα και μάλλινων υφασμάτων.