Η Γαστρο-οισοφαγική Παλινδρόμική Νόσος (ΓΟΠΝ) ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και είναι το δεύτερο πιο συχνό πρόβλημα του πεπτικού συστήματος μετά από το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Επαναλαμβανόμενες κρίσεις οπισθιοστερνικού καύσους και όξινες αναγωγές στο λαιμό είναι κλασικά συμπτώματα της ΓΟΠΝ. Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι : αίσθημα πικρής γεύσης, χρόνιος βήχας και βραχνάδα, κόμπος στον λαιμό και δυσκολία στην κατάποση. Συνήθως τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά την κατανάλωση μεγάλου γεύματος ή όταν ξαπλώνουμε. Σε αρκετούς το άλγος μιμείται τον καρδιακό πόνο δημιουργώντας σύγχυση τόσο στον ασθενή όσο και στον γιατρό που καλείται να διαγνώσει.

Γιατί συμβαίνει;

Στην συμβολή οισοφάγου-στομάχου, υπάρχει ο κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας, μία μυική βαλβίδα που χαλαρώνει όταν καταπίνουμε επιτρέποντας την διέλευση των τροφών στο στομάχι και μετά κλείνει γρήγορα. Όταν η βαλβίδα δεν λειτουργεί σωστά ή εξασθενεί, μπορεί να γίνει παλινδρόμηση όξινου γαστρικού περιεχομένου που ερεθίζει το εσωτερικό στρώμα του οισοφάγου προκαλώντας φλεγμονή (οισοφαγίτιδα). Παράγοντες που προδιαθέτουν στην παλινδρόμηση τροφής από το στομάχι στον οισοφάγο είναι : το κακό διαιτολόγιο, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η παρουσία διαφραγματοκήλης (ολίσθηση του άνω τμήματος του στομάχου μέσα στο διάφραγμα), η εγκυμοσύνη, η κακή γαστρική κένωση καθώς και διάφορα νοσήματα (πχ διαβήτης, άσθμα, σκληρόδερμα).

Πώς μπορεί να εξελιχθεί η ΓΟΠΝ;

Ο μακροχρόνιος ερεθισμός του εσωτερικού στρώματος του οισοφάγου προκαλεί συμπτώματα που επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής, όμως παράλληλα μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές όπως : οισοφαγικό έλκος, αιμορραγία, στένωση του αυλού. Επιπλέον είναι πιθανή η εμφάνιση δυσπλαστικών αλλοιώσεων (οισοφαγίτιδα Barrett) μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και σε καρκίνο.

Ιατρική αξιολόγηση

Στην Γαστρο-οισοφαγική Παλινδρόμική Νόσος (ΓΟΠΝ), η εξέταση από ιατρό είναι απαραίτητη όταν τα συμπτώματα διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα ή υποτροπιάζουν συχνά ή δεν υπάρχει ανταπόκριση μετά από φαρμακευτική θεραπεία δύο εβδομάδων. Ο θωρακικός πόνος σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλει τον αρχικό έλεγχο από καρδιολόγο ενώ συνήθως ο ασθενής παραπέμπεται σε γαστρεντερολόγο για ενδοσκόπηση. Η γαστροσκόπηση γίνεται ανώδυνα με την βοήθεια μέθης και είναι πολύ σημαντική για την αξιολόγηση του ασθενούς ενώ παράλληλα ανιχνεύει πιθανές προκαρκινικές βλάβες εξυπηρετώντας την κατάλληλη αντιμετώπιση. Άλλες εξετάσεις που μπορεί να ζητηθούν είναι η μέτρηση της ποσότητας του οξέος που παλινδρομεί στον οισοφάγο (μέτρηση PH), ο έλεγχος της κινητικότητας και μυικού τόνου του οισοφάγου (μανομετρία), ο ακτινολογικός έλεγχος του ανώτερου πεπτικού με σκιαγραφική ουσία και πιθανά υπερηχογράφημα άνω κοιλίας για αποκλεισμό προβλημάτων από την χοληδόχο κύστη.

Πώς αντιμετωπίζεται η Γαστρο-οισοφαγική Παλινδρόμική Νόσος (ΓΟΠΝ);

Συνήθως οι περισσότεροι άνθρωποι με ΓΟΠΝ, χειρίζονται τα συμπτώματα τους με αλλαγή του τρόπου ζωής και με περιστασιακή χρήση φαρμάκων. Σε κάποιους όμως μπορεί να χρειασθεί μακρόχρονη φαρμακευτική αγωγή ή χειρουργείο.

Η αλλαγή του τρόπου ζωής είναι ιδιαίτερα σημαντική. Συνιστώνται :
– συχνά, μικρά γεύματα με αργό μάσημα της τροφής
– αποφυγή γευμάτων αργά το βράδυ
– κατάκλιση 2-3 ώρες μετά το γεύμα
– μείωση ή αποφυγή ερεθιστικών τροφών (καφές, τσάι, ανθρακούχα ποτά, αλκοόλ,
τηγανιτά, λιπαρά, πικάντικα, εσπεριδοειδή, τομάτες, κρεμμύδι, μέντα, σοκολάτα)
– αποφυγή οριζόντιας κατάκλισης (ανύψωση της κεφαλής της κλίνης ή ύπνος πάνω
σε σφηνοειδές μαξιλάρι)
– διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
– διακοπή καπνίσματος
– αποφυγή στενών ρούχων, σφιγκτών ζωνών
– αποφυγή επικύψεων και ανύψωσης βαρέων αντικειμένων

Η θεραπευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της ΓΟΠΝ στηρίζεται σε φάρμακα που μειώνουν-εξουδετερώνουν το γαστρικό οξύ στοχεύοντας στην επούλωση των πληγών του οισοφάγου και στην ανακούφιση από τα συμπτώματα. Τέτοια φάρμακα είναι κυρίως οι αναστολείς αντλίας πρωτονίου (PPIs) και οι Η-2 αποκλειστές ενώ τα αντιόξινα προσφέρουν γρήγορη ανακούφιση, όμως δεν επουλώνουν τις πληγές. Η μακρόχρονη χρήση των φαρμάκων έχει μικρή πιθανότητα ανεπιθύμητων ενεργειών (πχ διάρροια, οστεοπενία, ανεπάρκεια μαγνησίου, κ.α.) και θα πρέπει η δοσολογία να ρυθμίζεται μετά από ιατρική αξιολόγηση. Επιπλέον μπορεί να χορηγηθούν φάρμακα που ενισχύουν την τονικότητα του οισοφάγου και σφίγγουν τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα απαλύνοντας την ΓΟΠΝ. Μερικά έχουν το πρόσθετο πλεονέκτημα της ταχύτερης κένωσης του στομάχου.

Χειρουργείο συνιστάται όταν υπάρχουν επίμονα συμπτώματα ή επιπλοκές που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής και δεν ρυθμίζονται με τα φάρμακα ή σε περιπτώσεις που θέλουμε να αποφύγουμε την μακρόχρονη χρήση φαρμάκων. Η επέμβαση γίνεται λαπαροσκοπικά και στοχεύει στην αναδημιουργία του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα αναδιπλώνοντας το πάνω μέρος του στομάχου γύρω από το κατώτερο μέρος του οισοφάγου (θολοπλαστική). Σε κάποια περιστατικά αυτό μπορεί να γίνει και με ενδοσκοπικές τεχνικές.

Συμπερασματικά

Η Γαστρο-οισοφαγική Παλινδρόμική Νόσος (ΓΟΠΝ) είναι ένα πολύ συχνό πρόβλημα που συνήθως ελέγχεται με αλλαγές του τρόπου ζωής και με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Σε κάποιους απαιτείται μακρόχρονη θεραπεία ίσως και χειρουργείο. Ο ρόλος της γαστροσκόπησης είναι πολύ σημαντικός στην αξιολόγηση και θεραπεία της νόσου, κυρίως όμως στην έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση των δυσπλαστικών αλλοιώσεων που μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο.