Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη: όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε!

Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από την εκρηκτική διάχυση της πληροφορίας, σε βαθμό που ο μέσος άνθρωπος συχνά δεν μπορεί να αφομοιώσει. Όλοι μας βομβαρδιζόμαστε καθημερινά από όρους πολιτικούς, χρηματοοικονομικούς ιατρικούς και άλλους που συχνά δεν μπορούμε να κατανοήσουμε είτε γιατί οι πληροφορίες μας παρέχονται αποσπασματικά είτε με τρόπο και μέσα που δεν γίνονται πάντα κατανοητά. Για το ένα εκατομμύριο περίπου από τους συνανθρώπους μας οι οποίοι πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη στη χώρα μας και τους συγγενείς τους, ο ιατρικός όρος «γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη» χρησιμοποιείται συχνά στην καθημερινότητά τους και στην επαφή τους με τους ιατρούς, χωρίς να έχει κατακτηθεί η πλήρης γνώση της χρησιμότητας αυτής της ιατρικής εξέτασης.

Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι με απλό και περιεκτικό τρόπο να βοηθήσει τον αναγνώστη να κάνει το δύσκολο βήμα από την πληροφόρηση, στην κατανόηση και τη γνώση μίας εξέτασης που αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο στην κοινή προσπάθεια ασθενούς-ιατρού για την προαγωγή της υγείας του εξεταζομένου.

Τι είναι

Τι είναι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη;

Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (ή απλά γλυκοζυλιωμένη) είναι μία εργαστηριακή εξέταση η οποία χρησιμοποιείται, για να καθορίσει το μέσο όρο των επιπέδων σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα τους τελευταίους 2-3 μήνες. Ιατρικά συμβολίζεται HbA1C ή απλά A1C.

Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη μετράται μετά από απλή αιμοληψία από φλεβικό αίμα ή με εξέταση τριχοειδικού αίματος (από το δάκτυλο), εφόσον υπάρχει ειδική συσκευή. Καθώς η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη δεν επηρεάζεται από βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις των επιπέδων σακχάρου (για παράδειγμα μετά από γεύμα) η εξέτασή της μπορεί να λάβει χώρα ανεξάρτητα από τη λήψη τροφής.

Οι διαβητολόγοι χρησιμοποιούμε τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη για δύο λόγους:
• Για να δούμε, αν ένα άτομο πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη.
• Για να εξετάσουμε, αν η αγωγή που χορηγείται σε έναν ασθενή με γνωστό σακχαρώδη διαβήτη αποδίδει.

Επιθυμητά επίπεδα

Ποιά είναι τα επιθυμητά επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης;

Αυτό εξαρτάται από το λόγο για τον οποίο γίνεται η εξέταση.
Αν η εξέταση γίνεται, για να διαγνώσουμε αν ένας ασθενής έχει σακχαρώδη διαβήτη, η τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης θα πρέπει να είναι κάτω από 6.
Αν η τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης είναι ίση ή μεγαλύτερη από 6.5 αυτό σημαίνει πως ο ασθενής μας πιθανότατα έχει σακχαρώδη διαβήτη, αλλά θα πρέπει να επαναλάβει την εξέταση άλλη μία φορά για επιβεβαίωση
Αν η τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης είναι μεταξύ 5.7 και 6.4, ο ασθενής μας διατρέχει μεγάλο κίνδυνο ανάπτυξης σακχαρώδους διαβήτη και θα πρέπει να ενθαρρυνθεί στην υιοθέτηση συνηθειών που θα τον βοηθήσουν να προλάβει την εμφάνισή του (για παράδειγμα έναρξη άσκησης και προσπάθεια απώλειας βάρους, αν είναι υπέρβαρος).
Αν η εξέταση γίνεται, για να ελέγξουμε την επιτυχία της χορηγούμενης αγωγής σε ασθενή με γνωστό σακχαρώδη διαβήτη, η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη θα πρέπει να είναι κατά κανόνα κάτω από 7. Είναι όμως σημαντική η εξατομίκευση του στόχου για την τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης για κάθε ασθενή, καθώς είναι αναγκαίο σε πολλές περιπτώσεις να επιζητούμε χαμηλότερα ή σπανίως υψηλότερα επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης.

Περιορισμοί

Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη: Ποιοί οι περιορισμοί στη μέτρηση της;

Καθώς η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη δεν αποτυπώνει άμεσα τις βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, δεν είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί για την παρακολούθηση των οξέως μεταβαλλόμενων επιπέδων σακχάρου, π.χ για τη ρύθμιση της δόσης της χορηγούμενης ινσουλίνης ή για τη διάγνωση υπογλυκαιμικών επεισοδίων.

Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη αυξάνεται ψευδώς σε συγκεκριμένες παθολογικές καταστάσεις, όπως η νεφρική ανεπάρκεια, ο χρόνιος αλκοολισμός και η υπερτριγλυκεριδαιμία, ενώ ψευδώς ελαττωμένα επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης παρατηρούμε σε περιπτώσεις οξείας ή χρόνιας απώλειας αίματος, σε δραπανοκυτταρική αναιμία και σε ασθενείς με μεσογειακή αναιμία.

Συχνότητα Μέτρησης

Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη: Πόσο συχνά θα πρέπει να γίνεται η μέτρηση της;

Η συχνότητα μέτρησης της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης εξαρτάται από το αν ένας συγκεκριμένος ασθενής πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη και από την τιμή της τελευταίας μέτρησής του.
• Αν η εξέταση έγινε, για να ελέγξουμε την ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη και η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη ήταν μικρότερη από 5.7 (που σημαίνει πως ο ασθενής δεν έχει σακχαρώδη διαβήτη), η μέτρηση θα πρέπει να επαναληφθεί μετά από 3 έτη, εκτός αν ο θεράπων ιατρός κρίνει διαφορετικά ή προκύψουν νέα δεδομένα (π.χ σημαντική πρόσληψη βάρους, ακινητοποίηση, λήψη γλυκοκορτικοειδών)
• Αν η εξέταση έγινε, για να ελέγξουμε την ύπαρξη σακχαρώδη διαβήτη και η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη ήταν μεταξύ 5.7 και 6.4 (που σημαίνει πως ο ασθενής δεν έχει τώρα σακχαρώδη διαβήτη, αλλά βρίσκεται σε σημαντικό κίνδυνο εμφάνισης στο μέλλον) η μέτρηση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ετησίως.
• Αν πρόκειται για ασθενή με γνωστό σακχαρώδη διαβήτη με ικανοποιητική ρύθμιση, η μέτρηση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά εξάμηνο.
• Αν πρόκειται για ασθενή με γνωστό σακχαρώδη διαβήτη χωρίς ικανοποιητική ρύθμιση ή με πρόσφατη αλλαγή της χορηγούμενης αγωγής, η μέτρηση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ανά τρίμηνο.

Σημασία Mέτρησης

Γιατί είναι τόσο σημαντική η μέτρηση της;

Οι συστάσεις μας βασίζονται σε μεγάλες πληθυσμιακές μελέτες που απέδειξαν ξεκάθαρα πως η διατήρηση των επιπέδων γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης κοντά στο φυσιολογικό προφυλάσσει τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη από την ανάπτυξη επιπλοκών σχετιζόμενων με τη νόσο τους, όπως:
• Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, μία επιπλοκή από τα μάτια που μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση.
• Νεφρική νόσο.
• Νευροπάθεια (βλάβη του νευρικού συστήματος).

Επίσης, έχει αποδειχθεί πως για τους νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη η ικανοποιητική ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου προφυλάσσει από την ανάπτυξη καρδιαγγειακών συμβαμάτων (εμφράγματα ή εγκεφαλικά επεισόδια).

Το ελπιδοφόρο μήνυμα που προκύπτει λοιπόν από τα ανωτέρω για τους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη είναι πως με την προσπάθεια τους, την επίβλεψη και συνεργασία του διαβητολόγου τους μπορούν να διατηρήσουν επίπεδα γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης που θα τους χαρίσουν πολλά και καλά χρόνια ζωής.