Γονιδιακή διατροφή: Εισαγωγή

Γονιδιακή διατροφή, τί ερωτήματα προκύπτουν;

• Πόσο μπορεί να ευεργετηθείτε από την αύξηση της κατανάλωσης πολυακόρεστων λιπαρών (βρίσκονται στα φυτικά έλαια, όπως ηλιέλαιο, σογιέλαιο, τις μαργαρίνες, τα λιπαρά ψάρια και σε ορισμένα λαχανικά);

• Ποια η προδιάθεση σας για καρδιαγγειακά προβλήματα; Μπορεί να αυξηθεί ανεξήγητα η «κακή» χοληστερόλη ή τα τριγλυκερίδια σας; Τι είδους διατροφικές συστάσεις απαιτούνται;

• Πως ο οργανισμός σας «διαχειρίζεται» την ομοκυστεϊνη, ουσία που μπορεί να φθείρει τα αγγεία; Τι διατροφικές παρεμβάσεις χρειάζονται;

• Χρειάζεται ενίσχυση η αντιοξειδωτική σας «άμυνα»;

• Μήπως οι ανάγκες σας για συγκεκριμένες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία είναι «πάνω» από το μέσο όρο;

• Διατρέχετε αυξημένο ενδεχόμενο εμφάνισης οστεοπόρωσης στο μέλλον; Ποια προληπτική στρατηγική πρέπει να χαράξετε;

• Είστε «ευαίσθητοι» στην κατανάλωση αλατιού;

Η κοινή συνισταμένη στην απάντηση των πιο πάνω, αλλά και άλλων καίριων ερωτημάτων, βρίσκεται στη γονιδιακή προδιάθεση του κάθε ατόμου και πιο συγκεκριμένα σε παραλλαγές του γενετικού κώδικα. Ο πιο συχνός τύπος τέτοιων παραλλαγών, είναι ο μονονουκλεοτιδικός πολυμορφισμός ή SNP (single nucleotide polymorphism). Ο μονονουκλεοτιδικός πολυμορφισμός ή με μια πιο φιλοσοφική ερμηνεία «η πολυτέλεια της ύπαρξης σε πολλές διαφορετικές μορφές», αφορά στην αντικατάσταση ενός μονού νουκλεοτιδίου, εντός της αλληλουχίας του DNA.Οποιοιδήποτε δύο άνθρωποι έχουν γενετικές αλληλουχίες όμοιες κατά 99,9%. Όμως το 0,1% που απομένει, ευθύνεται για όλες τις διαφορές μεταξύ τους, από το χρώμα των οφθαλμών έως την προδιάθεση για σοβαρές ασθένειες. Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές, αποτυπώνονται στους μονονουκλεοτιδικούς πολυμορφισμούς (SNPs). Σήμερα που η επιστήμη της γενετικής, αποκωδικοποιώντας το DNA, μπορεί και ανευρίσκει τέτοιου είδους πολυμορφισμούς, ο διαιτολόγος έχει στα χέρια του μια σειρά ιδιαίτερα χρήσιμων πληροφοριών, προκειμένου να συντάξει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής, βασισμένο εκτός όλων των άλλων και στη γονιδιακή προδιάθεση του ατόμου.

Διατροφική Γονιδιωματική (Nutritional Genomics)

Η διατροφική γονιδιωματική εξετάζει τις πολύπλευρες επιρροές της διατροφής στο ανθρώπινο γονιδίωμα. Η επιστήμη αυτή, θεωρεί τα θρεπτικά συστατικά των τροφών ως ερεθίσματα που αναγνωρίζονται από τους αισθητήρες του κυττάρου και επηρεάζουν τα γονίδια, την πρωτεϊνική έκφραση και συνεπώς το μεταβολισμό.

Η μοριακή δομή των συστατικών της τροφής καθορίζει τον τρόπο επιρροής του στο κύτταρο. Έτσι, συστατικά με παρόμοια δομή επιδρούν εντελώς διαφορετικά στις κυτταρικές λειτουργίες. Για παράδειγμα τα λιπαρά οξέα των τροφών διαφοροποιούν τις επιδράσεις τους, ανάλογα με τον βαθμό κορεσμού τους. Έτσι ενώ τα ω-3 λιπαρά οξέα (που βρίσκονται στα ιχθυέλαια) έχουν θετικές επιδράσεις στη καρδιακή αρρυθμία, τα κορεσμένα (λίπος κρέατος – γαλακτοκομικών) δεν έχουν

Γονιδιακή διατροφή: Διατροφική Γενετική [Nutritional Genetics]

Η επιστήμη της διατροφικής γενετικής εξετάζει τη σημασία της γενετικής παραλλαγής μεταξύ των ανθρώπων 1) στην αλληλεπίδραση διατροφής και ασθένειας και 2) στις διατροφικές απαιτήσεις:

1) Άτομα με τον πολυμορφισμό ‘null’ στο GSTT1 γονίδιο έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες για καρκίνο του ήπατος όταν καταναλώνουν φυστικοβούτυρο με αφυλατοξίνη, από ότι τα άτομα που δεν εμφανίζουν το συγκεκριμένο πολυμορφισμό.

2) Άτομα με συγκεκριμένο πολυμορφισμό του γονιδίου MTHFR έχουν πιθανόν, υψηλότερες απαιτήσεις για φυλλικό οξύ

Όπως λοιπόν διαπιστώνουμε η σχέση γονιδίων και διατροφής είναι αμφίδρομη και αλληλένδετη. Κάποιες παραλλαγές του γενετικού κώδικα προσδιορίζουν συγκεκριμένες διατροφικές απαιτήσεις για έναν οργανισμό, την ίδια στιγμή που τα θρεπτικά συστατικά της τροφής, αναγνωρίζονται από αισθητήρες των κυττάρων και επηρεάζουν τα γονίδια, την πρωτεϊνική έκφραση και το μεταβολισμό. Κορυφαίες μελέτες αποδεικνύουν αυτή τη σχέση εξετάζοντας την αιτιοπαθογένεια πολλών χρόνιων εκφυλιστικών ασθενειών. Ως προς τον καρκίνο λοιπόν η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί πλήρως και ανακοινώνει: “ Genes load the gun but you pull the trigger ” – Τα γονίδια φορτίζουν το όπλο (της εκδήλωσης καρκίνου) αλλά τελικώς εμείς (μέσω διατροφής, άσκησης, έκθεσης σε ακτινοβολίες, κάπνισμα, κ.λ.π.) τραβάμε την σκανδάλη.

Σήμερα με τα δεδομένα ενός σχετικά απλού και αναίμακτου τεστ μοριακής ανάλυσης του DNA, μπορούμε να ενισχύσουμε το διαιτολόγιο ενός ατόμου που παρουσιάζει συγκεκριμένο πολυμορφισμό στο γονίδιο MTHFR, με βιταμίνες Β12, Β6 και φυλλικό οξύ, προστατεύοντας την καρδιαγγειακή του υγεία, να δώσουμε πλειάδα διατροφικών συστάσεων στο άτομο που παρουσιάζει συγκεκριμένο πολυμορφισμό στο γονίδιο VDR, προφυλάσσοντας έτσι την οστική του υγεία, να θωρακίσουμε με φυσικά διατροφικά αντιοξειδωτικά κάποιον με γενετική παραλλαγή στο γονίδιο MnSOD και να κάνουμε πάρα πολλές ακόμα θετικές διατροφικές (και όχι μόνον) παρεμβάσεις, με βάση το γονιδιακό προφίλ του καθενός. Παράλληλα, οι πληροφορίες που μπορεί να εκμαιευτούν από ένα τέτοιο τεστ πολυμορφισμών για την εκπόνηση βέλτιστων διατροφικών οδηγιών σε περιπτώσεις παχυσαρκίας, είναι εξίσου πολύ σημαντικές.

Αξίζει να τονισθεί πως κάθε τεστ διατροφικής γενετικής και γονιδιωματικής, δεν δείχνει ασθένειες. Υποδεικνύει προδιάθεση και εστιάζει στον τομέα πρόληψη και συγκεκριμένα σε γενετικές παραλλαγές του ατόμου, που βάσει επιστημονικών μελετών επιδέχονται διατροφικές παρεμβάσεις, ικανές να προσφέρουν.