Ο καρκίνος του παχέος εντέρου (ΚΠΕ) αποτελεί παγκοσμίως σημαντικό πρόβλημα υγείας.

Στις δυτικές κοινωνίες αποτελεί τον τρίτο σε συχνότητα καρκίνο σε άνδρες και γυναίκες και τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο. Στην Ευρώπη, η υψηλότερη θνησιμότητα παρατηρείται σε άνδρες και γυναίκες των ανατολικών και βορειοδυτικών χωρών. Χαμηλότερη είναι η θνησιμότητα στις χώρες της νότιας Ευρώπης. Παρά το γεγονός ότι η θνησιμότητα από ΚΠΕ στην Ελλάδα είναι η μικρότερη ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε., ο ΚΠΕ αποτελεί και στη χώρα μας σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας [8,7 θά-νατοι/100.000) και είναι η τρίτη σε σειρά αιτία θανάτου από κακοήθη νεοπλάσματα.

Η επίπτωση του ΚΠΕ αυξάνεται σταθερά με την ηλικία, η συχνότητα στα δύο φύλα είναι παρόμοια, ενώ ειδικά ο καρκίνος του ορθού εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες. Η πιθανότητα ενός ατόμου χωρίς συμπτώματα να αναπτύξει στη διάρκεια της ζωής του τη νόσο πλησιάζει το 6% και για τα δύο φύλα. Στη δημιουργία του καρκίνου του παχέος εντέρου συμμετέχουν γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Η πλειονότητα των ΚΠΕ προέρχεται από προκαρκινωματώδεις βλάβες (αδενωματώδεις πολύποδες).

Κίνδυνος ανάπτυξης

Ο κίνδυνος ανάπτυξης ενός αδενωματώδους πολύποδα στο γενικό πληθυσμό είναι περίπου 20%. Εκτός των σποραδικών καρκίνων, ένα ποσοστό 5-15% του συνόλου των διαγνωσθέντων ΚΠΕ αναπτύσσεται σε έδαφος γενετικής προδιάθεσης. Για τον λόγο αυτό χωρίζουμε τον πληθυσμό σε δύο ομάδες σε ό,τι αφορά τον κίνδυνο ανάπτυξης ΚΠΕ: α) άτομα μέσου κινδύνου που αποτελούν το 90% χωρίς άλλους παράγοντες κινδύνου εκτός της ηλικίας (μεγαλύτερα των 50 ετών) και β) άτομα αυξημένου κινδύνου που αποτελούν περίπου το 10%.

Για τα άτομα της δεύτερης ομάδας παράγοντες αυξημένου κινδύνου αποτελούν: 1) Το ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό πολυπόδων ή καρκίνου του παχέος εντέρου, 2) η χρόνια ελκώδης κολίτις και η μακροχρόνια νόσος Crohn, 3) η οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση, περιλαμβανομένων και των συνδρόμων Gardner και Turcot, 4) ο κληρονομικός μη πολυποδιασικός ΚΠΕ και 5) τα σύνδρομα αμαρτωματωδών πολυποδιάσεων (σύνδρομο Peutz-Jeghers, νεανική πολυποδίαση). Στην ομάδα αυξημένου κινδύνου πρέπει να εφαρμόζονται προγράμματα επιτήρησης με την επαναλαμβανόμενη εφαρμογή διαγνωστικής μεθόδου. Τα άτομα που ανήκουν στην ομάδα αυτή, ο ΚΠΕ εμφανίζεται σε νεαρότερη ηλικία και άρα πρέπει να υποβάλλονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε ενδοσκόπηση πεπτικού, ανεξάρτητα από την ηλικία τους. Στην ομάδα μέσου κινδύνου η ηλικία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου εμφάνισης της νόσου.

Μετά την ηλικία των 50 ετών η πιθανότητα εμφάνισης της νόσου διπλασιάζεται για κάθε δεκαετία ζωής. Αυτή η πληθυσμιακή ομάδα αποτελεί στόχο των προγραμμάτων πρόληψης (screening), καθώς έτσι μπορεί να ελαττωθεί η συχνότητα του ΚΠΕ.

Μέτρα πρόληψης

Στο πλαίσιο πρόληψης του καρκίνου του παχέος εντέρου η ιατρική έχει αναπτύξει ένα ισχυρό διαγνωστικό εργαλείο το οποίο επιτρέπει στον γαστρεντερολόγο να ανιχνεύσει προκαρκινικές βλάβες (πολύποδες) στο παχύ έντερο, να τις αφαιρέσει και ουσιαστικά να προλάβει την ανάπτυξη καρκίνου.

Η προληπτική κολονοσκόπηση γίνεται από γαστρεντερολόγο ιατρό, με την εισαγωγή ενός εύκαμπτου σωλήνα από την έξοδο του εντέρου. Προηγείται καθαρισμός του εντέρου με λήψη καθαρτικού την προηγούμενη μέρα της εξέτασης. Ο καλός καθαρισμός είναι καθοριστικός για την επιτυχία της εξέτασης, γι’ αυτό και πρέπει να δίνονται με λεπτομέρεια γραπτώς αλλά και προφορικά οι οδηγίες λήψης του καθαρτικού. Σε προληπτική κολονοσκόπηση υποβάλλονται άτομα τα οποία δεν έχουν κανένα σύμπτωμα που να αφορά το πεπτικό του σύστημα, αφού οι προκαρκινικές βλάβες στο έντερο κατά κύριο λόγο είναι ασυμπτωματικές. Επίσης, οι στενοί συγγενείς των ασθενών που εμφάνισαν καρκίνο του παχέος εντέρου σε νεαρή ηλικία πρέπει να υποβληθούν κολονοσκόπηση πρόληψης του ΚΠΕ, σύμφωνα με τη συμβουλή του γαστρεντερολόγου. Η εξέταση αυτή είναι ανώδυνη και ασφαλής. Γίνεται με καταστολή (μέθη) με την οποία ο ασθενής κοιμάται με ήπια κατασταλτικά φάρμακα και δεν νιώθει ούτε πόνο αλλά ούτε καν ενόχληση από τη διενέργεια της ιατρικής αυτής πράξης. Εάν διαπιστωθεί κάποια ύποπτη βλάβη στο έντερο, υπάρχει η δυνατότητα να ληφθεί ανώδυνα βιοψία και να σταλεί για εξέταση. Επίσης, αν βρεθεί ένας πολύποδας, μπορεί να αφαιρεθεί τη στιγμή της εξέτασης ή σε μεταγενέστερη φάση. Επανάληψη της εξέτασης γίνεται αναλόγως των ευρημάτων της κολονοσκόπησης, όπως θα μας συμβουλέψει ο γιατρός μας.

Πρακτικά έτσι μηδενίζουμε την πιθανότητα εκδήλωσης κακοήθειας του εντέρου στους ανθρώπους που ακολουθούν το πρόγραμμα πρόληψης. Στην κλινική μας διαθέτουμε άρτιο εξοπλισμό για τη διενέργεια της εξέτασης αυτής, με σύγχρονα ενδοσκόπια υψηλής ευκρίνειας, δυνατότητα λήψης φωτογραφιών και βιντεοσκόπησης της εξέτασης, καθώς επίσης και τη διενέργεια της κολονοσκόπησης με τη χρήση CU2.

Εν κατακλείδι, η ποιοτική προληπτική κολονοσκόπηση είναι πραγματικά ο ασφαλέστερος τρόπος πρόληψης του καρκίνου του παχέος εντέρου. Ας βάλουμε στο ημερολόγιο μας ένα ραντεβού με το γαστρεντερολόγο μας, ώστε να πούμε και εμείς «όχι» στον καρκίνο του παχέος εντέρου.