Το Τμήμα Μαστού της Ευρωκλινικής Αθηνών βρίσκεται στο πολυϊατρείο της Ευρωκλινικής, το Σημείο ΔΥΟ και αποτελεί μία υπερσύγχρονη μονάδα Ευρωπαικών προδιαγραφών στην οποία αντιμετωπίζεται καθημερινά μεγάλος αριθμός γυναικών τόσο στα πλαίσια του προληπτικού ελέγχου με μαστογραφία, υπερηχογράφημα και κλινικη εξέταση, όσο και ασθενών με ευρήματα από τις απεικονιστικές τους εξετάσεις και υποψία αλλοιώσεων στον μαστό. Πιστοποιήθηκε πρόσφατα ως πλήρες μέλος του ‘Breast Centers Network’, του πρώτου διεθνούς δικτύου μονάδων μαστού για την διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού.

Το δίκτυο αυτό τελεί υπό την αιγίδα του European School of Oncology (ESSO), του πλέον έγκριτου φορέα της χειρουργικής ογκολογίας παγκοσμίως. Απαρτίζεται από 187 κλινικές μαστού σε όλο τον κόσμο, οι οποίες πληρούν τις προυποθέσεις για να θεωρούνται Κέντρα Αναφοράς για την διάγνωση και την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού στην Ευρώπη και παγκοσμίως.

 Συναντήσαμε τον Διευθυντή του Κέντρου Μαστού, τον  κ. Πέτρο Μαλακάση, Ειδικό Ακτινολόγο Μαστού και Διευθυντή του Απεικονιστικού τμήματος ο οποίος μας απάντησε σε πολλά ερωτηματικά που αφορούν το κεφάλαιο Καρκίνος του Μαστού.

1. Πόσο συχνός είναι πλέον ο καρκίνος του μαστού; Υπάρχουν αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία;

Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τη συχνότερη κακοήθη πάθηση των γυναικών στη χώρα μας. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μία στις 9 γυναίκες θα εμφανίσει καρκίνο του μαστού στη διάρκεια της ζωής της. Με δεδομένη τη μεγάλη συχνότητα εμφάνισης της νόσου και τα ποσοστά θνητότητας, είναι αντιληπτό, ότι η πρώιμη διάγνωση, η θεραπευτική αντιμετώπιση και η μετέπειτα παρακολούθηση του καρκίνου του μαστού πρέπει να γίνονται από κέντρα μαστού τα οποία απασχολούν μια διεπιστημονική ομάδα ειδικών. Στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο εμφανίζονται περίπου 4.500 νέες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού, ενώ 1.500 Ελληνίδες πεθαίνουν ετησίως από τη νόσο.

2. Ποιοί παράγοντες συνδέονται με την αύξηση της συχνότητας του καρκίνου του μαστού;

Η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου αυξάνει με την ηλικία.

Η εξέλιξη της νόσου είναι ταχύτερη σε νεότερες  ηλικίες. Πέρα όμως από τους παράγοντες που δεν μπορούμε να αλλάξουμε υπάρχει εξατομικευμένη στρατηγική μείωσης του ατομικού κινδύνου ανάπτυξης της νόσου. Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα συνδέονται σαφώς με αυξημένο κίνδυνο καρκινογένεσης. Η τακτική σωματική άσκηση έχει βρεθεί ότι μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου. Η ισορροπημένη διατροφή σε συνδιασμό με τακτική γυμναστική μειώνει κατά το 1/3 τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού και μάλιστα στην ηλικία της εμμηνόπαυσης, όπου το αυξημένο σωματικό βάρος ενισχύει ακόμη περισσότερο τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου

3. Tμήμα Mαστού: Από ποιούς επαγγελματίες υγείας αποτελείται;

Η κεντρική ομάδα της κλινικής του μαστού αποτελείται από εξειδικευμένους ιατρούς στις παθήσεις του μαστού, δηλαδή χειρουργό μαστού, ακτινολόγο μαστού, παθολογοανατόμο, ογκολόγους, ψυχολόγο και πλαστικό χειρουργό καθώς και  από νοσηλεύτριες με εξειδίκευση στις παθήσεις του μαστού και από κατάλληλα εκπαιδευμένους τεχνολόγους.

4. Tμήμα Mαστού: Ποιός τεχνολογικός εξοπλισμός είναι απαραίτητος σε ένα σύγχρονο κέντρο μαστού;

Ο τεχνολογικός εξοπλισμός που απαιτείται είναι ψηφιακός μαστογραφος τελευταίας τεχνολογίας με δυνατότητα τομοσύνθεσης, υπερηχογράφος υψηλής ευκρίνειας με δυνατότητα ελαστογραφίας και 3D-απεικόνισης. Επιπλέον  μαγνητικός τομογράφος (±ultrafast), τραπέζι Στερεοτακτικής Βιοψίας και εξοπλισμός για την διενέργεια βιοψιών core (FNB, Tru cut) και την τοποθέτηση hook wires προεγχειρητικά για τον εντοπισμό αψηλάφητων αλλοιώσεων.

5. Πότε ο ακτινολόγος δικαιούται να ονομάζεται ακτινολόγος μαστού

Ο ακτινολόγος πρέπει να βλέπει τουλάχιστον 1000 μαστογραφίες/έτος (σε περίπτωση πληθυσμιακού ελέγχου ο αριθμός αυτός είναι 5000/έτος), 50 μαγνητικές μαστογραφίες. Επιπλέον θα πρέπει να πραγματοποιεί τουλάχιστον 500 υπερηχογραφήματα μαστού και μασχαλιαίας χώρας και 50 σχετικές επεμβατικές πράξεις. Για να θεωρείται εξειδικευμένος στο μαστό πρέπει τουλάχιστον 30% του χρόνου εργασίας του να αφιερώνεται στις παθήσεις του μαστού. Θα πρέπει να παρακολουθεί τις εργασίες μιας εξειδικευμένης κλινικής μαστού τουλάχιστον μία φορά εβδομαδιαία για συμπτωματικούς ασθενείς ή στο πλαίσιο πληθυσμιακού ελέγχου καθώς και να συμμετέχει σε multidisciplinary meetings. (EUSOMA Breast Unit Requirements 2013)

6. Πότε ο χειρουργός δικαιούται να ονομάζεται χειρουργός μαστού;

Κάθε μονάδα μαστού θα πρέπει να απασχολεί δύο ή περισσότερους χειρουργούς μαστού. Ο χειρουργός μαστού (έχοντας ολοκληρώσει ειδικότητα γενικής χειρουργικής ή γυναικολογίας), θα πρέπει να ασχολείται αποκλειστικά και να έχει εκπαιδευτεί εξειδικευμένα στη χειρουργική του μαστού. Προκειμένου να θεωρηθεί κάποιος χειρουργός μαστού, θα πρέπει να αφιερώνει τουλάχιστον 50% του χρόνου εργασίας του στις παθήσεις του μαστού, να χειρουργεί τουλάχιστον 50 περιστατικά καρκίνου το χρόνο και να εργάζεται τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα σε τακτικό ιατρείο μαστού της κλινική. (EUSOMA Breast Unit Requirements 2013). Την τελευταία 5ετία, έχει θεσπιστεί από την UEMS, ειδικές εξετάσεις για το Breast Working group, (European Boards ), στις οποίες πιστοποιείται (FEBS),  ότι ο χειρουργός έχει την απαραίτητη εκπαίδευση και γνώσεις για να θεωρείται χειρουργός μαστού.

7. Tμήμα Mαστού: Ποιός είναι ο ρόλος του ακτινολόγου μαστού μέσα στην κλινική μαστού;

Στην κλινική μαστού γίνεται προσέγγιση – αντιμετώπιση της ασθενούς με οποιαδήποτε πάθηση του μαστού, με σκοπό την εκτίμηση της από την ομάδα της κλινικής και την τελική διάγνωση. Η διερεύνηση μορφωμάτων του μαστού στηρίζεται στην τριπλή εκτίμηση που περιλαμβάνει την κλινική εκτίμηση, την απεικόνιση (μαστογραφία, υπερηχογράφημα μαστών/ + μαγνητική μαστογραφία) και την ιστολογική ταυτοποίηση στις περιπτώσεις πραγματοποίησης απεικονιστικά καθοδηγούμενων βιοψιών. Ο ακτινοδιαγνώστης μαστού ειδικεύεται στην ανάγνωση των σχετικών με τον μαστό απεικονιστικών εξετάσεων και στις απεικονιστικά καθοδηγούμενες επεμβατικές πράξεις που σκοπεύουν στη διάγνωση ή τη θεραπεία.

Συμπληρωματικά ο Ακτινολόγος μαστού πρέπει

• Να έχει την ικανότητα να προσφέρει εξειδικευμένη γνώση στον παραπέμποντα κλινικό βοηθώντας τον στην επιλογή της κατάλληλης εξέτασης για την επίλυση του προβλήματος
• Να μπορεί να συσχετίζει απεικονιστικά ευρήματα με άλλες σχετικές εξετάσεις
• Να μπορεί να κατευθύνει την περαιτέρω απεικονιστική διερεύνηση συνιστώντας την κατάλληλη απεικόνιση σε κάθε περίπτωση

8. Ποιός είναι ο ρόλος των άλλων επαγγελματιών υγείας που ανήκουν στον βασικό πυρήνα της ομάδας;

Στις προδιαγραφές της μονάδας μαστού απαιτείται να υπάρχει διαθέσιμο ειδικευμένο προσωπικό για την ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών και την νοσηλευτική φροντίδα. Πρόκειται για ειδικευμένη

Νοσηλεύτρια μαστού ( breast care nurse), ψυχολόγο (ή ψυχίατρο) οι οποίοι πρέπει να είναι διατεθειμένοι να συμβουλεύουν και να παρέχουν πρακτικές συμβουλές και υποστήριξη σε ασθενείς με νέα διάγνωση καρκίνου την ώρα που τους ανακοινώνεται η διάγνωση, και επίσης όσο και όταν χρειάζονται περαιτέρω εξηγήσεις για το πρόγραμμα θεραπείας. Επιπλέον απαιτείται ισχυρή γραμματειακή υποστήριξη και ένα σύστημα καταγραφής δεδομένων που περιλαμβάνει την εισαγωγή των δεδομένων της διάγνωσης, θεραπείας και τα κλινικά αποτελέσματα συνεχώς. Συνήθως αρκεί ένας παθολο-

γοανατόμος εξειδικευμένος στις παθήσεις του μαστού ο οποίος θα πρέπει να αναλαμβάνει τη μελέτη όλων των ιστολογικών και κυτταρολογικών δειγμάτων μαστού.

9. Tμήμα Mαστού: Ποιές είναι οι επιπλέον παροχές ιατρικών υπηρεσιών;

Το κέντρο μαστού συνεργάζεται με πλαστικό χειρουργό με ειδικό ενδιαφέρον στις τεχνικές αποκατάστασης του μαστού, προκειμένου να παρέχεται η δυνατότητα ταυτόχρονης ή σε απώτερο χρόνο αποκατάστασης του μαστού μετά από μαστεκτομή. Στα πλαίσια αυτά υπάρχει η δυνατότητα στη κλινική μας να διενεργηθεί ιατρική δερματοστιξία ( medical tatoo) για την δημιουργία θηλής μετά από αποκατάσταση ή διόρθωση ουλών. Υπάρχει συνεργασία με Ογκολόγους- Παθολόγους και Ακτινοθεραπευτές για την ολοκλήρωση των συμπληρωματικών θεραπειών και της Γενετικής Συμβουλευτικής, με Γυναικολόγους για θέματα διατήρησης γονιμότητας αλλά και γυναικολογικής παρακολούθησης των ασθενών με καρκίνο του μαστού. Τέλος στην κλινική μας υπάρχει η δυνατότητα fitting room για τα προθέματα και τους ειδικούς στηθοδέσμους μετά από μαστεκτομή.

10. Tμήμα Mαστού: Υπάρχει τακτικό πρόγραμμα συναντήσεων/ ογκολογικών συμβουλίων όλης της ομάδας;

Μία φορά την εβδομάδα λαμβάνουν χώρα διεπιστημονικές διασκέψεις (ογκολογικό συμβούλιο), όπου συζητούνται περιστατικά, τόσο στο προεγχειρητικό, όσο και κατά το μετεγχειρητικό στάδιο. Στα συμβούλια αυτά παρευρίσκονται όλες οι ειδικότητες που εμπλέκονται στη διάγνωση και στη θεραπεία του καρκίνου του μαστού και λαμβάνονται αποφάσεις οι οποίες καταγράφονται στα πρακτικά του συμβουλίου και υπάρχει δυνατότητα να δοθούν γραπτώς στον ασθενή.

11. Tμήμα Mαστού: Ποιά είναι τα πλεονεκτήματα στην επιβίωση και στην ποιότητα ζωής των ασθενών που διαγνώσθηκαν με καρκίνο του μαστού και αντιμετωπίστηκαν σε οργανωμένη κλινική μαστού;

Τα πλεονεκτήματα της έγκαιρης διάγνωσης που προκύπτει από την συνεργασία ακτινολόγου και χειρουργού μαστού είναι ευνόητα. Υπάρχουν μελέτες που αποδεικνύουν ότι επιτυγχάνονται πολύ καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα, μεγαλύτερος βαθμός ικανοποίησης και καλύτερη επιβίωση στους ασθενείς που αντιμετωπίζονται σε σύγχρονα Κέντρα Μαστού. Οι διαφορές στην επιβίωση των ασθενών με καρκίνο του μαστού αγγίζουν το 16% μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαικής Ένωσης, ανάλογα με την πρόσβαση των γυναικών σε οργανωμένες μονάδες μαστού ( μελέτη Eurocare), ενώ άλλες μελέτες δείχνουν μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού έως και 18%, όταν ο ασθενής αντιμετωπίζεται σε κέντρα με διεπιστημονική φροντίδα. Η αντιμετώπιση σε αυτό το πλαίσιο γίνεται σε μία επίσκεψη της ασθενούς στο Κέντρο Μαστού (one stop Breast Clinic) και ολοκληρώνεται την ίδια μέρα. Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού και η εξατομικευμένη θεραπεία έχουν συντελέσει στην αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης από τη νόσο και αναμφισβήτητα στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των γυναικών που έχουν έρθει αντιμέτωπες με την ασθένεια.