Τι είναι κοιλιακή παχυσαρκία και ποια η σχέση της με το μεταβολικό σύνδρομο;

Το μεταβολικό σύνδρομο αποτελείται από τον συνδυασμό συσχετιζόμενων κλινικών και βιοχημικών ανωμαλιών όπου περιλαμβάνεται η κοιλιακή παχυσαρκία (δηλαδή η εναπόθεση του λίπους στην κοιλιά-παχυσαρκία αντρικού τύπου), με όριο τα 102 εκ. για τους άντρες και τα 88 εκ. για τις γυναίκες ως μέγιστη περίμετρο μέσης, αυξημένα τριγλυκερίδια (πάνω από 150 mg/dl), χαμηλή HDL (καλή χοληστερόλη) στους άντρες μικρότερη από 40 mg/dl και στις γυναίκες από 50 mg/dl, αυξημένη αρτηριακή πίεση (μεγαλύτερη από 130/85 mmHg) και σάκχαρο νηστείας μεγαλύτερο από 110 mg/dl (διαταραγμένος μεταβολισμός του σακχάρου). Από τα πέντε αυτά χαρακτηριστικά όποιος έχει τουλάχιστον τα τρία χαρακτηρίζεται ως πάσχων από μεταβολικό σύνδρομο. Σημαντικότερο όλων αυτών είναι η κοιλιακή παχυσαρκία χωρίς την παρουσία της οποίας τα άλλα τέσσερα δύσκολα υφίστανται μαζί.

Το σύνδρομο αυτό αναγνωρίστηκε επίσημα ως ιδιαίτερα επιβαρυντικός παράγων για την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου το 2001 στις ΗΠΑ όταν δημοσιεύθηκαν οι τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση των δυσλιπιδαιμιών.

Η ιδιαίτερη σημασία του συνδρόμου αυτού έγκειται στο ότι όταν τουλάχιστον τρεις από τους πέντε προαναφερθέντες παράγοντες κινδύνου συνυπάρχουν σε έναν άνθρωπο ο κίνδυνος του για μελλοντικό έμφραγμα του μυοκαρδίου αυξάνεται κατακόρυφα (από 2-4 φορές). Φαίνεται ότι ο συνδυασμός του διαταραγμένου μεταβολισμού του σακχάρου, της κοιλιακής παχυσαρκίας, της χαμηλής HDL με υψηλά τριγλυκερίδια, και της αυξημένης αρτηριακής πίεσης θα αποτελέσει τη νέα μάστιγα για καρδιαγγειακά επεισόδια στον αιώνα μας αφού ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας πάσχουν από το σύνδρομο αυτό. Το σπλαχνικό λίπος σε αντίθεση με το υποδόριο φαίνεται να ασκεί μία ιδιαίτερα αρνητική μεταβολική επίδραση στον οργανισμό μας αυξάνοντας σε σημαντικό βαθμό την πιθανότητα να πάθουμε έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο.

Η συχνότητα εμφάνισης του συνδρόμου αυξάνεται με την ηλικία όπου σε διεθνείς μελέτες είδαμε στις ηλικίες 40-50 να πάσχει το 20% του πληθυσμού και στις ηλικίες μεταξύ 60-70 ετών περισσότερο από το 40% του πληθυσμού.

Στην Ελλάδα φαίνεται να πάσχει το 20% του Ελληνικού πληθυσμού ( 5% στις ηλικίες 18-29 και 45% στους άνω των 60 ετών).

Είναι εύκολο να καταλάβουμε αν έχουμε κοιλιακή παχυσαρκία ή πάσχουμε από μεταβολικό σύνδρομο;

Το να μετρήσουμε την περιφέρεια της μέσης μας αποτελεί μία ιδιαίτερη εύκολη διαδικασία την οποία μπορεί να πραγματοποιήσει ο καθένας μόνος στο σπίτι με μία μεζούρα. Εάν τη βρούμε πάνω από τα προαναφερθέντα όρια θα πρέπει να μας προβληματίσει. Ακόμη στις κλασσικές εξετάσεις αίματος πάντα υπάρχουν η HDL και τα τριγλυκερίδια καθώς και οι τιμές σακχάρου. Τέλος αρκεί μία μέτρηση αρτηριακής πίεσης και ο υπολογισμός των πόσων θετικών σημείων ανεβρέθηκαν. Από τα τρία και πάνω ανησυχούμε και απευθυνόμαστε στον ιατρό μας για αντιμετώπιση. Θα πρέπει να έχουμε ακόμη υπόψη μας ότι όσο περισσότερα χαρακτηριστικά κινδύνου συνυπάρχουν σε έναν ασθενή τόσο αυξάνει ο μελλοντικός του κίνδυνος για την ανάπτυξη ενός καρδιακού επεισοδίου (δηλαδή όπως έχει και τα 5 χαρακτηριστικά κινδυνεύει περισσότερο από όποιον έχει τέσσερα, κ.ο.κ.).

Σχέση κοιλιακής παχυσαρκίας – μεταβολικού συνδρόμου και τρόπου ζωής.

Το μεταβολικό σύνδρομο αποτελεί την κατεξοχήν νόσο που μπορεί να αντιμετωπιστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό με αλλαγή του τρόπου ζωής, δηλαδή απώλεια βάρους και τακτική αεροβική άσκηση. Δεν είναι τυχαίο που το σύνδρομο αυτό εμφανίζεται τόσο έντονα τα τελευταία χρόνια στο Δυτικό κόσμο. Το σώμα μας δεν είναι φτιαγμένο για τη μεταχείριση που του κάνουμε. Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα μετακινούνται παντού με το αυτοκίνητο και τρώνε πολύ περισσότερο από όσο ο οργανισμός τους χρειάζεται σαν πηγή ενέργειας σε αντίθεση με πριν πενήντα χρόνια όπου περπατούσαν πολλά χιλιόμετρα καθημερινά και έτρωγαν λιγότερο και πιο υγιεινά.

Η απώλεια 10% του σωματικού βάρους ( δηλαδή 9 κιλών σε κάποιον που ζυγίζει 90 κιλά) επιφέρει μείωση κατά 30% του κοιλιακού λίπους, του πιο επικίνδυνου παράγοντα για την ανάπτυξη του μεταβολικού συνδρόμου.

Το περπάτημα με ταχύ βήμα και για μία ώρα καθημερινά αυξάνει την καλή χοληστερόλη και μειώνει τα τριγλυκερίδια σε σημαντικό βαθμό. Αύξηση της HDL επιφέρει ακόμη και η διακοπή του καπνίσματος.

Τέσσερις ώρες αερόβιας άσκησης εβδομαδιαίως σε άτομα με διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης σε μία μεγάλη μελέτη στη Φινλανδία επέφερε μείωση κατά 23% της εμφάνισης διαβήτη.

Βέβαια, για όσους δεν καταφέρουν μετά από προσπάθεια τριών μηνών να βελτιώσουν τους παράγοντες κινδύνου και να αποχαρακτηριστούν από πάσχοντες του μεταβολικού συνδρόμου χρειάζεται να επισκεφθούν τον ιατρό τους για να λάβουν φαρμακευτική αγωγή για τη ρύθμιση των παθολογικών τους παραμέτρων.

Είναι πάντως ιδιαίτερα σημαντικό αν διαπιστώσει κανείς ότι εμπίπτει στην κατηγορία του μεταβολικού συνδρόμου να προσπαθήσει συνειδητά να αλλάξει τον τρόπο διατροφής του, υιοθετώντας την κλασσική μεσογειακή δίαιτα από την οποία έχουμε παντελώς απομακρυνθεί πια δυστυχώς, να βάλει την σωματική άσκηση ως τμήμα της καθημερινής του ζωής και να φυσιολογικοποιήσει το βάρος του.

Οι μικρές αυτές αλλαγές μπορούν να προσδώσουν τεράστια αλλαγή τόσο στην ποσότητα όσο και στην ποιότητα της ζωής μας.