Υποσπαδίας ονομάζεται μία συγγενής διαταραχή της διάπλασης του πέους. Το χαρακτηριστικό της είναι η εκβολή του στομίου της ουρήθρας όχι στην κορυφή της βαλάνου, όπως είναι το φυσιολογικό, αλλά σε κάποιο σημείο στην κοιλιακή επιφάνεια του πέους.

Αντίστοιχα με το σημείο όπου εκβάλλει η ουρήθρα, ο υποσπαδίας διαιρείται σε βαλανικό, πεϊκό (άνω, μέσο, κάτω), οσχεϊκό και περινεϊκό. Άλλα χαρακτηριστικά του υποσπαδία είναι η ατελής διάπλαση της ακροποσθίας, της βαλάνου, και η κάμψη στο σώμα του πέους. Ειδικά η κάμψη του πέους έχει μεγάλη σημασία για την εκτίμηση της βαρύτητας του υποσπαδία, γιατί μετά τη διόρθωσή της η εκβολή της ουρήθρας απέχει ακόμα περισσότερο από τη φυσιολογική θέση, αφού, όταν το πέος ισιώσει, επιμηκύνεται.

Η αιτιολογία του υποσπαδία έχει σχέση με την ανδρογονική διέγερση του αναπτυσσόμενου πέους του εμβρύου. Σε μικρό ποσοστό υπάρχει και γενετική προδιάθεση. Η μεγάλη αύξηση της συχνότητας του υποσπαδία την τελευταία εικοσαετία στον δυτικό κόσμο, έχει ενοχοποιήσει και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Κάποιες ουσίες που βρίσκονται σε πλαστικά και εντομοκτόνα, έχουν παρόμοια χημική δομή με τα οιστρογόνα και ερευνάται η αντιανδρογονική δράση τους στο αναπτυσσόμενο έμβρυο.

Οι προσπάθειες για χειρουργική αποκατάσταση έχουν ξεκινήσει από το 19ο αιώνα, ειδικά για τις βαρύτερες μορφές, επειδή εμφανίζουν σοβαρά λειτουργικά προβλήματα. Όταν η ουρήθρα εκβάλλει χαμηλά, προκαλείται υπογονιμότητα και στειρότητα, ενώ αν υπάρχει κάμψη του πέους προκαλεί δυσκολία και πόνο στη σεξουαλική επαφή.
Αντίθετα στις ελαφρότερες μορφές όπως ο βαλανικός υποσπαδίας, το πρόβλημα είναι αμιγώς αισθητικό και γι’ αυτό παλιότερα δεν θεωρείτο απαραίτητη η διόρθωση του βαλανικού υποσπαδία.

Τα τελευταία χρόνια αυτό έχει αλλάξει και συνιστάται πλέον η χειρουργική διόρθωση όλων των υποσπαδιών, διότι έχει γίνει αντιληπτό ότι η αισθητική της γεννητικής περιοχής παίζει σημαντικό ρόλο στη φυσιολογική ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του ατόμου. Η προεγχειρητική προετοιμασία πρέπει να γίνεται μετά τους 6 μήνες και η εγχείρηση μεταξύ των 12 και 18 μηνών. Η προετοιμασία περιλαμβάνει ανδρογονική διέγερση, ειδικά για τις σοβαρές μορφές του υποσπαδία, και καλή τοπική υγιεινή.

Καθοριστικοί παράγοντες

Όλα αυτά τα χρόνια έχουν αναπτυχθεί δεκάδες χειρουργικές τεχνικές για τη διόρθωση του υποσπαδία και αυτό δείχνει ότι τα αποτελέσματα στο παρελθόν δεν ήταν ικανοποιητικά. Παρουσιάζονταν πολλές επιπλοκές και συχνά ταλαιπωρούνταν οικογένειες με πολλές χειρουργικές επεμβάσεις.

Σήμερα η εγχειρητική αποκατάσταση του υποσπαδία έχει βελτιωθεί σημαντικά και σε αυτό έχουν συμβάλει δύο κυρίως παράγοντες:

• Ο πρώτος παράγων είναι η καλύτερη εκπαίδευση των χειρουργών που ασχολούνται με το αντικείμενο. Είναι ιδιαίτερα σημαντική η καλή εγχειρητική τεχνική, αλλά εξίσου σημαντική είναι και η επιλογή της καταλληλότερης από τις 5-6 τεχνικές που έχουν επικρατήσει, για την κάθε διαφορετική περίπτωση υποσπαδία.
• Ο δεύτερος παράγων είναι η μεγάλη πρόοδος της τεχνολογίας. Η τεχνολογία τα τελευταία χρόνια μας έχει προμηθεύσει με εξαιρετικής ποιότητας υλικά και εργαλεία. Σύγχρονα ράμματα που συνδυάζουν πολύ μικρό μέγεθος με μεγάλη αντοχή, καλή αποδοχή από τους ιστούς και λίγες ανεπιθύμητες παρενέργειες τοπικά. Ουροκαθετήρες από 100% σιλικόνη, με μικρό μέγεθος και πολύ λιγότερες αντιδράσεις απ’ ό,τι στο παρελθόν. Σύγχρονο επιδεσμικό υλικό, όπως συνθετικές διαφανείς μεμβράνες που εξασφαλίζουν καλύτερη στήριξη για το μετεγχειρητικό οίδημα και λιγότερες λοιμώξεις. Συσκευές οπτικής μεγέθυνσης για τον χειρουργό, φάρμακα όπως ορμονικά σκευάσματα για την προεγχειρητική προετοιμασία των ιστών, αλλά και σύγχρονα αντιβιοτικά και αντισηπτικά για την προφύλαξη από τις λοιμώξεις.

Υποσπαδίας: Οι τεχνικές

Οι εγχειρητικές τεχνικές που προτιμώνται και εφαρμόζονται, μετά από μακρόχρονη πείρα στη χειρουργική του υποσπαδία, είναι οι παρακάτω:

• Βαλανικός υποσπαδίας: Τεχνική MAGPI (meatoplasty and glanuloplasty). Έχει εφαρμογή στις ήπιες μορφές, όπου η ουρήθρα εκβάλλει στη βάλανο, και όταν το πέος δεν έχει κάμψη. Δεν κατασκευάζεται νέα ουρήθρα, αλλά αποτελεί έλξη του στομίου της ουρήθρας στη φυσιολογική θέση στην κορυφή της βαλάνου. Στη συνέχεια αποκαθίσταται η μορφή της ακροποσθίας, οπότε το πέος αποκτά φυσιολογική εμφάνιση. Δεν απαιτείται η χρήση καθετήρα μετεγχειρητικά, οπότε δεν χρειάζεται νοσηλεία. Το μωράκι πηγαίνει στο σπίτι λίγες ώρες μετά την επέμβαση.
• Υποβαλανικός και άνω πεϊκός υποσπαδίας: Τεχνική TIP (Tubularized Incised Plate). Εφαρμόζεται σε υποσπαδίες όπου η ουρήθρα εκβάλλει στο άνω τριτημόριο του πέους, με μικρή ή χωρίς καθόλου κάμψη. Η νέα ουρήθρα κατασκευάζεται με σωληνοποίηση των παρακείμενων ιστών, και διορθώνεται η μορφή της βαλάνου και της ακροποσθίας. Απαιτείται τοποθέτηση καθετήρα μετεγχειρητικά για ένα βράδυ, οπότε το μωράκι πηγαίνει στο σπίτι την επομένη της επέμβασης.
• Τεχνική Mathieu: Εφαρμόζεται σε ίδιας βαρύτητας υποσπαδίες με την παραπάνω τεχνική TIP. Η ουρήθρα κατασκευάζεται από ανάστροφο δερματικό κρημνό και στην περίπτωση αυτή χρειάζεται τοποθέτηση καθετήρα μετεγχειρητικά για 2-3 ημέρες. Ανάλογα με τα ανατομικά χαρακτηριστικά της κάθε περίπτωσης επιλέγεται η τεχνική TIP ή Mathieu, για να εξασφαλιστεί ικανό εύρος ουρήθρας.
• Μέσος και κάτω πεϊκός υποσπαδίας: Τεχνική Onlay Island Flap. Εφαρμόζεται σε βαρύτερους υποσπαδίες, με ενδεχόμενη κάμψη του πέους. Μετά τον ευθειασμό, η νέα ουρήθρα κατασκευάζεται από ένα τμήμα της ακροποσθίας, το οποίο μαζί με τον αγγειακό μίσχο μεταφέρεται και ολοκληρώνει το τμήμα της ουρήθρας που λείπει. Σαν πιο σύνθετη τεχνική απαιτεί την τοποθέτηση καθετήρα για 6 ημέρες και η μετεγχειρητική εικόνα του πέους είναι όπως επί περιτομής, δηλαδή η βάλανος είναι μόνιμα ακάλυπτη.
• Οσχεϊκός και περινεϊκός υποσπαδίας: Τεχνική Koyanagi. Αυτή είναι η πιο σύνθετη τεχνική, για τις βαρύτερες μορφές του υποσπαδία. Σημειωτέον ότι οι μορφές αυτές είναι σπάνιες. Η νέα ουρήθρα κατασκευάζεται από πλάγιους κρημνούς και την ακροποσθία. Απαιτείται 8 ημέρες καθετήρας και η μετεγχειρητική εικόνα είναι πάλι όπως επί περιτομής.

Αντίθετα με το παρελθόν οι παραπάνω εγχειρητικές τεχνικές εφαρμόζονται όλες σε ένα μόνο χειρουργικό χρόνο και, με την καλή γνώση τους και την αξιοποίηση των σύγχρονων μέσων που μας προσφέρει η τεχνολογία, η επιτυχία ξεπερνάει το 90%. Οι επιπλοκές είναι ήπιες και αντιμετωπίζονται, προς όφελος των μικρών μας ασθενών.