Χολολιθίαση: Αίτια και Αντιμετώπιση
Τι είναι η χολολιθίαση
Η χολολιθίαση είναι μια από τις συχνότερες παθήσεις της χοληδόχου κύστης, η οποία προκαλείται από τη δημιουργία χολόλιθων – μικρών, στερεών μαζών που σχηματίζονται από τη συσσώρευση χοληστερόλης ή άλλων ουσιών. Ενώ συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, όπως οξεία χολοκυστίτιδα, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Στο άρθρο που ακολουθεί, εξετάζονται τα αίτια, τα συμπτώματα, η διάγνωση και οι επιλογές θεραπείας για τη χολολιθίαση.
Πώς εμφανίζονται και από τι αποτελούνται;
Οι χολόλιθοι εμφανίζονται έως και το 15% του πληθυσμού, αλλά μόνο το 20% αυτών με χολόλιθους θα έχουν επιπλοκές ή συμπτώματα. Σχηματίζονται όταν μεγάλες ποσότητες συστατικών της χολής λιμνάζουν στη χοληδόχο κύστη (συνήθως χοληστερόλη), οπότε συσσωρεύονται σε σβώλους, τα οποία μπορούν να πολλαπλασιαστούν ή να μεγαλώσουν σε μέγεθος.
Αίτια
Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης χολολιθίασης;
- Δίαιτα με υψηλή χοληστερόλη. Οι χοληστερολικοί λίθοι, είναι ο πιο κοινός τύπος.
- Υπερβολικό βάρος και παχυσαρκία. Το υπερβολικό βάρος προκαλεί το σώμα να υπερπαράγει χοληστερόλη ειδικά όταν ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) είναι πάνω από 30.
- Ηλικία μεγαλύτερη από 60. Οι πέτρες στη χολή είναι πιο συχνές σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών, πιθανώς επειδή είχαν περισσότερο χρόνο για να συσσωρευτούν επιπλέον προϊόντα χολής.
- Γυναικείο φύλο. Οι γυναίκες έχουν περισσότερες από διπλάσιες πιθανότητες από τους άνδρες να αναπτύξουν πέτρες στη χολή. Τα επιπλέον οιστρογόνα, ειδικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αυξάνουν τη χοληστερόλη και επιβραδύνουν την κένωση της χοληδόχου κύστης.
- Φυλετικά αίτια. Κάποιες εθνότητες (Μεξικάνοι, Ινδοί, Ιθαγενείς της Αμερικής) έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν πέτρες στη χολή, που πιθανώς προέρχονται τόσο από διατροφικούς όσο και από γενετικούς παράγοντες.
- Οικογενειακό ιστορικό νόσου της χοληδόχου κύστης. Περίπου το 25% των ασθενειών της χοληδόχου κύστης μπορεί να είναι κληρονομικές.
- Σακχαρώδης Διαβήτης. Τα άτομα με διαβήτη έχουν δύο έως τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν πέτρες στη χολή, πιθανώς λόγω υψηλότερων επιπέδων λιπαρών οξέων.
- Η νόσος του Crohn. Τα άτομα με νόσο του Crohn έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν πέτρες στη χολή, λόγω της μειωμένης ικανότητάς τους να απορροφούν τα χολικά άλατα που βοηθούν στη διάσπαση της χοληστερόλης στη χοληδόχο κύστη.
- Κίρρωση του ήπατος. Αυτή η ηπατική νόσος τελικού σταδίου μπορεί να επιβραδύνει τη ροή της χολής από το ήπαρ στη χοληδόχο κύστη, προκαλώντας συσσώρευση.
- Δρεπανοκυτταρική αναιμία. Αυτή η πάθηση προκαλεί συσσώρευση χολερυθρίνης στη χοληδόχο κύστη, οδηγώντας στο σχηματισμό των λιγότερο συνηθισμένων χολερυθρινικών λίθων, οι οποίοι είναι διαφορετικού χρώματος (μαύροι).
- Ολική παρεντερική διατροφή ή αυστηρές εξαντλητικές δίαιτες. Τα άτομα που πρέπει να τρέφονται ενδοφλέβια για ιατρικούς λόγους ή άτομα που κάνουν συχνά εξαντλητικές δίαιτες με μεγάλα μεσοδιαστήματα ασιτίας ανάμεσα στα γεύματα, διατρέχουν κίνδυνο συσσώρευσης χολής στη χοληδόχο κύστη λόγω της έλλειψης δραστηριότητας στο πεπτικό σύστημα.
- Φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη. Αυτά τα φάρμακα μειώνουν τη χοληστερόλη στο αίμα, αλλά προκαλούν τη συσσώρευσή της στη χοληδόχο κύστη.
Συμπτώματα
- Κωλικός των χοληφόρων, είναι συνήθως το πρώτο σύμπτωμα, διότι ένας χολόλιθος προκαλεί απόφραξη. Ο πόνος έρχεται και φεύγει, σε συνδυασμό με συσπάσεις της χοληδόχου κύστης μετά από ένα γεύμα. Είναι αισθητός στο κέντρο πάνω ή πάνω στη δεξιά πλευρά της κοιλιάς σας ή μπορεί να ακτινοβολεί στη δεξιά ωμοπλάτη. Μπορεί να συνοδεύεται από τάση προς έμετο, συνήθως διαρκεί λίγες ώρες και υποχωρεί με συνήθη παυσίπονα.
- Οξεία χολοκυστίτιδα, προκύπτει όταν η απόφραξη είναι μόνιμη, οπότε εξελίσσεται σε μόλυνση. Ο πόνος είναι πιο σταθερός και αρκετά έντονος, υπάρχει ναυτία ή έμετος, πυρετός και ρίγη. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί ίκτερος, σκουρόχρωμη ούρηση και λευκωπά κόπρανα.
Διάγνωση
Η βασική εξέταση που θα βάλει την διάγνωση των χολολίθων, αλλά και των επιπλοκών αυτών είναι το υπερηχογράφημα κοιλίας.
Άλλες συμπληρωματικές εξετάσεις που τυχόν χρειαστούν ανάλογα με την περίπτωση είναι: Γενική αίματος, βιοχημικές εξετάσεις ηπατικής λειτουργίας, αμυλάση, Αξονική Τομογραφία, Μαγνητική Ανάστροφη Χολαγγειοπαγκρεατογραφία (MRCP) ή και Ενδοσκοπική Ανάδρομη Χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP).
Αντιμετώπιση Χολολιθίασης
Παυσίπονα και δίαιτα. Οξεία επεισόδια κωλικού, απαιτούν για να αντιμετωπιστούν, αφενός παυσίπονα και αφετέρου ειδική δίαιτα χολοκυστοπάθειας (αποφυγή λιπαρών τροφών, αφεψημάτων κ.α), για διάστημα μέχρι να γίνει η χειρουργική θεραπεία.
Αντιβιοτικά. Εάν υπάρχει λοίμωξη, εκτός των ανωτέρω χρειάζονται και αντιβιοτικά για τη θεραπεία. Εάν η φλεγμονή υποχωρήσει η χειρουργική θεραπεία επιβάλλεται να γίνει μετά από 20 ημέρες από το επεισόδιο, όταν όμως αυτή δεν υποχωρεί και ο ασθενής χειροτερεύει κλινικά, τότε η επέμβαση πρέπει να γίνει εντός 72 ωρών.
Ενδοσκοπική παρέμβαση με ERCP. Όταν ο λίθος έχει προκαλέσει απόφραξη στα χοληφόρα, απαιτείται αρχικά η διενέργεια ERCP για την αφαίρεσή του και την διάνοιξη των χοληφόρων πόρων και κατόπιν η διενέργεια την Χολοκυστεκτομής.
Χειρουργική επέμβαση. Η μόνη μόνιμη και αποτελεσματική λύση για την χολολιθίαση, είναι η χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης (χολοκυστεκτομή). Η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή γίνεται με μικρές τομές, ενώ η ανάρρωση είναι ταχύτατη και η επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες άμεση.