Τι είναι το δερματικό μελάνωμα;

Το δερματικό μελάνωμα είναι η πιο κοινή μορφή μελανώματος. Προέρχεται από κύτταρα που ονομάζονται μελανοκύτταρα, τα οποία παράγουν μελανίνη, τη χρωστική ουσία που είναι υπεύθυνη για το χρώμα του δέρματος, των μαλλιών και των ματιών μας. Πρόκειται  για την πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος και μπορεί να εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος εάν δεν εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα.

Το δερματικό μελάνωμα αναπτύσσεται συνήθως σε περιοχές του δέρματος που έχουν εκτεθεί στον ήλιο, αλλά μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε περιοχές που δεν εκτίθενται τακτικά στο ηλιακό φως. Μπορεί να εμφανιστεί ως νέος σπίλος (ελιά) ή να προκύψει από έναν υπάρχοντα σπίλο ή ανάπτυξη δέρματος.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα σημεία και τα συμπτώματα του δερματικού μελανώματος μπορεί να ποικίλλουν, αλλά τα πιο κοινά συνοψίζονται από τα αρχικά  ABCDE του μελανώματος:

• Α – Ασύμμετρες κρεατοελιές: Το μελάνωμα εμφανίζεται συχνά ως σπίλος ή ασύμμετρη ανάπτυξη στο δέρμα.
• B – Ανώμαλα όρια: Οι βλάβες του μελανώματος μπορεί να έχουν ανώμαλα ή ακανόνιστα όρια.
• C – Χρώματα που αλλάζουν: Το μελάνωμα μπορεί να έχει μια ποικιλία χρωμάτων μέσα στην ίδια βλάβη, συμπεριλαμβανομένων των αποχρώσεων του καφέ, του μαύρου, του μπλε, του κόκκινου ή του λευκού.
• D – Διάμετρος ίση ή μεγαλύτερη των 6 χιλιοστών: Οι βλάβες του μελανώματος είναι συνήθως μεγαλύτερες σε διάμετρο από μια γόμα, αλλά μπορεί επίσης να είναι μικρότερες.
• E – Εξελισσόμενη εμφάνιση: Δώστε προσοχή σε κάθε σπίλο ή δερματική βλάβη που αλλάζει σε μέγεθος, σχήμα, χρώμα ή έπαρση ή αρχίζει να αιμορραγεί, να φαγουρίζει ή να γίνεται επώδυνη. Εάν παρατηρήσετε τυχόν αλλαγές στο δέρμα σας, είναι καλύτερο να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία υγείας για μια σωστή αξιολόγηση.

Πόσο συχνό είναι το δερματικό μελάνωμα;

Στην Ελλάδα, το 2020 υπήρξαν 1.313 νέες περιπτώσεις μελανώματος με τη νόσο να αποτελεί την 14^η πιο συχνή κακοήθη νεοπλασία στον ελληνικό πληθυσμό.

Ποιος παθαίνει δερματικό μελάνωμα;

Οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης αυτού του τύπου καρκίνου του δέρματος είναι οι εξής:

• Έκθεση στον ήλιο: Υπολογίζεται ότι το 90% των μελανωμάτων προκαλούνται από την υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV) από τον ήλιο ή το σολάριουμ.
• Ανοιχτόχρωμο δέρμα: Τα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα, ανοιχτόχρωμα μαλλιά και ανοιχτόχρωμα μάτια έχουν λιγότερη μελανίνη, η οποία παρέχει κάποια φυσική προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία. Αυτό έχει ως συνέπεια να έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν μελάνωμα και άλλους καρκίνους του δέρματος.
• Οικογενειακό ιστορικό: Η ύπαρξη συγγενή 1^ου βαθμού με ιστορικό μελανώματος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Ωστόσο, για τις περισσότερες οικογένειες, ακόμη και εκείνες με πολλά μέλη που έχουν αναπτύξει μελάνωμα, το κοινό χαρακτηριστικό είναι η υπερβολική έκθεση στον ήλιο.
• Ηλικία: Ο κίνδυνος μελανώματος αυξάνεται με την ηλικία, με την πλειονότητα των περιπτώσεων να εμφανίζονται σε άτομα άνω των 50 ετών. Ωστόσο, το μελάνωμα μπορεί να επηρεάσει και νεότερα άτομα, ειδικά σε περιπτώσεις υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο ή γενετικής προδιάθεσης.
• Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα: Τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως εκείνοι που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση οργάνων, έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν δερματικό μελάνωμα.

Πώς αντιμετωπίζεται το δερματικό μελάνωμα;

Η θεραπεία του δερματικού μελανώματος εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως το στάδιο του καρκίνου, τη θέση και το μέγεθος του όγκου και τη συνολική υγεία του ατόμου. Οι κύριες θεραπευτικές επιλογές για το δερματικό μελάνωμα περιλαμβάνουν:

• Χειρουργική επέμβαση: Η χειρουργική επέμβαση είναι η βασική θεραπεία για το τοπικό μελάνωμα. Ο στόχος είναι να αφαιρεθεί ο όγκος μαζί με ένα περιθώριο υγιούς ιστού. Η έκταση της επέμβασης θα εξαρτηθεί από το πάχος και το βάθος του μελανώματος.
• Ανοσοθεραπεία: Χρησιμοποιούνται φάρμακα που ευαισθητοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, ώστε να αναγνωρίζει και να επιτίθεται στα καρκινικά κύτταρα.
• Στοχευμένες θεραπείες: Αφορά τη χρήση φαρμάκων που στοχεύουν σε συγκεκριμένες γονιδιακές μεταλλάξεις που υπάρχουν στα κύτταρα μελανώματος. Παραδείγματα φαρμάκων στοχευμένης θεραπείας περιλαμβάνουν τους αναστολείς BRAF (π.χ. vemurafenib, dabrafenib) και αναστολείς MEK (π.χ. trametinib).

Εκτός από αυτές τις στρατηγικές θεραπείας, οι ασθενείς μπορούν επίσης να λάβουν ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία σε επιλεγμένες καταστάσεις.

Ποια είναι τα μέτρα πρόληψης;

• Προστατευόμαστε από την υπεριώδη – ηλιακή ακτινοβολία όλο το χρόνο και όχι μόνο το καλοκαίρι.
• Επιλέγουμε ρούχα που καλύπτουν τα χέρια και τα πόδια μας.
• Φοράμε καπέλο με φαρδύ γείσο για να σκιάζουμε το κεφάλι, το πρόσωπο, τα αυτιά, το λαιμό και τον αυχένα.
• Σε εξωτερικούς χώρους, κατά τη διάρκεια της ημέρας, δεν ξεχνάμε να φοράμε γυαλιά ηλίου με κατάλληλους φακούς που μπλοκάρουν τις ακτίνες UVA και UVB.
• Χρησιμοποιούμε καθημερινά αντηλιακό με κατάλληλο παράγοντα προστασίας από την υπεριώδη ακτινοβολία (μεγαλύτερο από SPF 15 και ιδανικά άνω του SPF 30), ανάλογα με την ώρα της ημέρας ή τη διάρκεια της έκθεσής μας στον ήλιο.
• Αποφεύγουμε το τεχνητό μαύρισμα/ έκθεση σε πηγές υπεριώδους ακτινοβολίας.
• Επίσκεψη στο δερματολόγο μας τακτικά (για σπιλογράφημα/ χαρτογράφηση των σπίλων του σώματος) και ιδιαίτερα στην  περίπτωση που παρατηρήσουμε αλλαγές στο δέρμα μας.