Ιός του HPV: Τι είναι;

Ο ιός του HPV ή αλλιώς ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων, εντοπίζεται αρκετά συχνά σε νεαρές γυναίκες, αλλά και σε άνδρες όλων των ηλικιών. Έχει την ικανότητα να μολύνει το δέρμα και τα επιθήλια, δηλαδή τα κύτταρα που επικαλύπτουν μέρη του σώματος (π.χ. της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας και της πρωκτογεννητικής περιοχής και των δύο φύλων).

Πόσοι τύποι HPV υπάρχουν;

Σε μελέτες από όλο τον κόσμο έχουν παρουσιαστεί περισσότεροι από 150 διαφορετικοί τύποι του HPV. Από αυτούς, περίπου 40 προσβάλλουν συνήθως την πρωκτογεννητική περιοχή και τη στοματοφαρυγγική κοιλότητα, ορισμένοι μάλιστα θεωρούνται «καρκινογόνοι» (π.χ. 16, 18, 31, 33, 45 κ.ά.), ενώ άλλοι «μη καρκινογόνοι» (π.χ. 6, 11, 42, 44 κ.ά.).

Πώς γίνεται η μετάδοση του ιού HPV;

Ο ιός HPV μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο μέσω επαφής του δέρματος και των επιθηλίων, συνήθως κατά τη σεξουαλική επαφή, με υψηλά ποσοστά μεταδοτικότητας. Σε αντίθεση με τον ιό του AIDS (HIV), της ηπατίτιδας και άλλους, οι οποίοι μεταδίδονται με το αίμα ή με άλλα υγρά του σώματος, μια HPV μόλυνση μπορεί να επέλθει μετά την επαφή προσβεβλημένου επιθηλίου ή δέρματος με άλλο επιθήλιο ή δέρμα. Από έρευνες, υπολογίζεται ότι 3 στους 4 σεξουαλικά ενεργούς ενήλικες έχουν μολυνθεί σε κάποια περίοδο της ζωής τους από τον HPV.

Τι μπορεί να προκαλέσει ο ιός HPV στο ανθρώπινο σώμα;

Μια HPV μόλυνση συνήθως δεν προχωράει σε πρόκληση κάποιας εκδήλωσης, που να γίνεται εύκολα αντιληπτή. Όμως, υπάρχουν και περιπτώσεις, στις οποίες προκαλούνται εκδηλώσεις που, ανάλογα με τον τύπο του ιού που έχει προσβάλει το άτομο, μπορεί να είναι καλοήθεις (κονδυλώματα/ θηλώματα) ή δυνητικά κακοήθεις (κυτταρικές δυσπλασίες, οι οποίες χρήζουν έγκαιρης αντιμετώπισης, καθώς μπορούν να εξελιχθούν ακόμα και σε καρκίνο).

Από την ποικιλία των 150 τύπων HPV που υπάρχουν, περίπου 20 σε αριθμό προκαλούν τα γνωστά «κονδυλώματα» ή «θηλώματα». Αυτά χαρακτηρίζονται ως καλοήθεις αλλοιώσεις που δεν σχετίζονται με εμφάνιση καρκίνου, γι’ αυτό οι τύποι αυτοί αναφέρονται ως «μη καρκινογόνοι».

Εκτός από αυτούς, υπάρχουν και άλλοι τύποι (περίπου 15) που είναι δυνατόν να προκαλέσουν προκαρκινικές αλλοιώσεις και καρκίνο σε διάφορα όργανα του ανθρώπινου σώματος, όπως στον τράχηλο μήτρας, στον κόλπο, στο αιδοίο, στον πρωκτό, στο πέος, στον στοματοφάρυγγα και στον λάρυγγα. Για τον λόγο αυτό οι τύποι αυτοί χαρακτηρίζονται ως «καρκινογόνοι».

Πώς γίνεται η διάγνωση;

H διάγνωση του ιού γίνεται με το Τεστ Παπανικολάου, ενώ η τυποποίηση του ιού με HPV DNA Test, το οποίο αποκαλύπτει τον υπότυπο του ιού καθώς και αν υπάρχει συνλοίμωξη. Μερικές σεξουαλικά μεταδιδόμενες μορφές του HPV μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο, συνεχόμενη μόλυνση με τις μορφές υψηλού κινδύνου είναι ένας μεγάλος παράγοντας σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις του καρκίνου του τραχήλου. Η ανάπτυξη καρκίνου από τον HPV είναι μια αργή διαδικασία και μπορεί να κρατήσει πολλά χρόνια. Σε αυτή την περίοδο τα προ-καρκινικά κύτταρα μπορούν να εντοπιστούν από το τεστ Παπ. Το τεστ Παπ είναι μια καλή στρατηγική για την αποφυγή καρκίνου του τραχήλου. Στο τεστ Παπ ο ιατρός παίρνει κύτταρα από τον τράχηλο, τα τοποθετεί σε μια αντικειμενοφόρο πλάκα και τα κοιτάζει κάτω από μικροσκόπιο για να εντοπίσει καρκινικά κύτταρα. Αυτή η μέθοδος είναι 70% με 80% λειτουργική στην εντόπιση κυτταρικών ανωμαλιών. Λεπτομερής έρευνα του τραχήλου με κολποσκόπηση μπορεί να συστηθεί εάν το τεστ Παπανικολάου έχει δείξει κυτταρικές ανωμαλίες.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί ο ιός HPV;

Δεδομένου ότι ο HPV μεταδίδεται συνηθέστερα με τη σεξουαλική επαφή, η χρήση του προφυλακτικού δεν παρέχει απόλυτη προστασία, απλώς μειώνει τις πιθανότητες μετάδοσης του ιού. Ο μοναδικός τρόπος για την αποτελεσματική πρόληψη των κονδυλωμάτων / θηλωμάτων, καθώς και για την πρόληψη των HPV-σχετιζόμενων καρκίνων, είναι μέσω του HPV εμβολιασμού.

Η έγκαιρη και πλήρης εφαρμογή του εμβολιασμού σε αγόρια και κορίτσια μπορεί να προλάβει την πρόκληση HPV λοιμώξεων, αλλά και ασθενειών που έχουν άμεση σχέση με τον HPV. Ο εμβολιασμός γίνεται συνήθως σε άτομα ηλικίας 11 έως 26 ετών, ανάλογα με το εκάστοτε εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών. Η εφαρμογή του εμβολιασμού έχει συμβάλλει καθοριστικά στην ελάττωση ανίχνευσης του ιού στα διάφορα όργανα, στην ελάττωση ανάπτυξης προκαρκινικών αλλοιώσεων και στην αντιμετώπιση του τραχήλου της μήτρας, καθώς και στην ελάττωση της πιθανότητας εμφάνισης κονδυλωμάτων στην εγκυμοσύνη.

Ποιος είναι ο ρόλος του εμβολίου;

Στις 8 Ιουνίου του 2006 εγκρίθηκε και συστήθηκε βάσει πρωτοκόλλων ο συστηματικός εμβολιασμός των νέων κοριτσιών κατά του ιού. Ο εμβολιασμός αποδεδειγμένα παρέχει υψηλή προστασία από τους ΗPV τύπους 16 και 18 (υπεύθυνοι για το 71% των περιπτώσεων καρκίνου τραχήλου της μήτρας) για τουλάχιστον 6,5 χρόνια. Το εμβόλιο δεν έχει παρενέργειες, εκτός από ελαφρύ τσούξιμο στην περιοχή που ένα άτομο εμβολιάστηκε. Προς το παρόν και σε όλο τον κόσμο, το εμβόλιο χορηγείται μόνο σε γυναίκες και νεαρά κορίτσια με αποζημίωση από τα Ταμεία.