Πώς αντιμετωπίζουμε τις πολύ νέες και τις πολύ ηλικιωμένες ασθενείς;

Καρκίνος του μαστού και ηλικία – ηλικιωμένες γυναίκες: Όταν πρέπει να ζυγίσουμε το κόστος στην υγεία της ασθενούς με το όφελος που θα προσφέρουμε.

Η αντιμετώπιση των ηλικιωμένων ασθενών με καρκίνο του μαστού αποτελεί πρόκληση, καθώς ο αντίκτυπος των πιθανών παρενεργειών στην ποιότητα ζωής και τη γενικότερη υγεία μιας γυναίκας σε προχωρημένη ηλικία θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, όταν σταθμίζονται οι κίνδυνοι και τα οφέλη οποιουδήποτε σχεδίου θεραπείας.

Πληθώρα επιστημονικών μελετών επιβάλλουν ένα συνδυασμό θεραπειών για τον καρκίνο του μαστού όπως χημειοθεραπεία, χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του όγκου και ακτινοβολία σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Ενώ οι νεότερες ασθενείς συνήθως υποβάλλονται σε αυτές δεν ισχύει το ίδιο και για τις ηλικιωμένες γυναίκες. Στις τελευταίες είναι αρκετές φορές πιθανό να μην συστηθεί χημειοθεραπεία και ακτινοβολία για τη θεραπεία της νόσου τους παρόλο που δεν υπάρχει καμία μελέτη που να αποδεικνύει ότι υπάρχει ομάδα ασθενών που δεν οφελείται από την ακτινοθεραπεία σε περίπτωση διατήρησης του μαστού, ενώ για την χημειοθεραπεία οι ενδείξες είναι συγκεκριμένες και η ηλικία αποτελεί λιγότερο σημαντικό παράγοντα από την επιθετικότητα της νόσου και τα μοριακά του χαρακτηριστικά.

Με τον τρόπο αυτό στερούμε ένα σημαντικό κομμάτι της θεραπείας σε γυναίκες που βρίσκονται σε άριστη βιολογική κατάσταση και διανύουν την έβδομη (ή και περισσότερο) δεκαετία της ζωής τους, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται υποτροπές κάποια χρόνια αργότερα καθώς το προσδόκιμο επιβίωσης έχει αυξηθεί.

Το πρόβλημα με τις κλινικές μελέτες είναι ότι δεν υπάρχουν δεδομένα για αυτόν τον πληθυσμό γυναικών καθώς συνήθως οι ηλικίες αυτές εξαρούνται από την εισαγωγή στην μελέτη. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ίσως γυναίκες ηλικίας 70 ετών και άνω με μικρούς, καλής πρόγνωσης όγκους, ευαίσθητους σε οιστρογόνα μπορεί να μη χρειάζονται ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία μετά από την αφαίρεση του όγκου και μπορούν να έχουν ικανοποιητική εξέλιξη χωρίς τις εν λόγω θεραπείες.

Είναι σαφές ότι σε διεθνές επίπεδο, υπάρχει μια μεταστροφή στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού στην τρίτη ηλικία, δίνοντας λιγότερη έμφαση στην προληπτική εφαρμογή επιθετικών θεραπειών και περισσότερο στο σχεδιασμό ενός θεραπευτικού πλάνου που αντανακλά τις προσωπικές ανάγκες και επιδιώξεις του κάθε ασθενή ξεχωριστά.

Γι’ αυτό, οι μεν ασθενείς οφείλουν να συνεργάζονται με το γιατρό τους για να κατανοήσουν τα υπέρ και κατά έκαστης θεραπευτικής προσέγγισης και οι δε γιατροί οφείλουν να εξατομικεύουν την θεραπεία για την κάθε ασθενή ξεχωριστά αφιερώνοντας χρόνο για να κατανοήσουν τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες της ζωής της, πριν εισηγηθούν την ιδανική γι’ αυτές προσέγγιση.

Καρκίνος του μαστού στις νέες γυναίκες: Επιβίωση και ποιότητα ζωής

Ο καρκίνος του μαστού είναι πιο σπάνιος στις νέες γυναίκες καθώς μόλις το 7% των περιπτώσεων εκδηλώνονται σε γυναίκες κάτω των 40 ετών. Δυστυχώς τις περισσότερες φορές είναι πιο επιθετικός από την εμφάνιση σε μεγαλύτερη ηλικία. Σημαντικό θέμα αποτελεί και η αυξημένη πιθανότητα γονιδιακής μετάλλαξης όταν η ασθενής νοσήσει σε πολύ νεαρή ηλικία με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Οι νέες ασθενείς με καρκίνο του μαστού αντιμετωπίζουν ποικίλα ζητήματα στη σταδιοδρομία τους, τις σχέσεις και τη σεξουαλική τους λειτουργία, καθώς επίσης και στην ικανότητά τους να κάνουν παιδιά.

Το ζήτημα της γονιμότητας  απασχολεί ιδιαιτέρως τις νέες ασθενείς, καθώς η υποβολή σε χημειοθεραπεία και ακτινοβολία μπορεί να βλάψει κύτταρα στις ωοθήκες τους που παράγουν υγιή ωάρια. Οι θεραπείες ορμονών, όπως η ταμοξιφαίνη, έχει επιπτώσεις στην περίοδο της γυναίκας και μπορεί ακόμα και να τη σταματήσει. Η ζημιά στη γονιμότητα μπορεί να είναι προσωρινή αλλά μπορεί να είναι και μόνιμη.

Επίσης, μερικές θεραπείες για τον καρκίνο του μαστού καταστέλλουν την ερωτική επιθυμία, καθώς η γυναίκα μπορεί να αισθάνεται πολύ αγχωμένη ή κουρασμένη για να έχει σεξουαλική επαφή.

Μια πρόσφατη έρευνα του ιδιωτικού φορέα, Dana-Farber Cancer Institute, στις ΗΠΑ, μεταξύ 1.300 νέων ασθενών, είναι ιδιαίτερα διαφωτιστική.

Ενδεικτικά, η έρευνα αποκάλυψε ότι:

• Ένα αυξανόμενο ποσοστό νέων γυναικών με καρκίνο σε ένα στήθος επιλέγει να αφαιρέσει το μη προσβεβλημένο στήθος. Ωστόσο, αυτή η απομάκρυνση του άλλου μαστού δεν έδειξε να βελτιώνει την επιβίωση.
• Το 38% των γυναικών δήλωσαν ότι, πριν από τη διάγνωσή τους, είχαν ενδιαφερθεί να κάνουν παιδιά. Κατά τη στιγμή της διάγνωσης, το 26% έδειξε ένα τέτοιο ενδιαφέρον.
• Το 11% είχε λάβει μέτρα για τη διατήρηση της γονιμότητάς τους με την κατάψυξη εμβρύων, ωαρίων ή και με άλλες τεχνικές.
• Από τις συμμετέχουσες που προσπάθησαν να μείνουν έγκυοι μετά από θεραπεία, η μεγάλη πλειοψηφία πέτυχε.

Όλα τα παραπάνω είναι λογικό να απασχολούν μια νέα σε ηλικία ασθενή σε συνδυασμό με το βαρύ φορτίο της διάγνωσής της. Σε αυτό ακριβώς το σημείο, ο/η χειρουργός μαστού/ ογκολόγος της μπορεί να έχει αποφασιστική συμβολή, βοηθώντας την να σηκώσει αυτό το φορτίο και σε συνεργασία μαζί της να καταστρώσουν ένα θεραπευτικό πλάνο που θα εστιάζει όχι μόνο στην επιβίωση αλλά και στη διασφάλιση μιας φυσιολογικής ζωής και μετά τον καρκίνο του μαστού.