Παιδοαναισθησιολόγος

Τα παιδιά είναι ένας ειδικός πληθυσμός ασθενών που πολύ συχνά προσέρχονται στο νοσοκομείο για να υποβληθούν σε μικρές επεμβάσεις και εξετάσεις. Αυτές οι πράξεις μπορεί να είναι σε διαφορετικό βαθμό επώδυνες ή και να μην έχουν καθόλου πόνο, αλλά να είναι δυσανάλογα δυσάρεστες σε σχέση με τους ενήλικες.

Επίσης, πολύ συχνά απαιτείται παρατεταμένη ακινησία για τη διενέργεια μιας εξέτασης ή μικροεπέμβασης και δυσκολεύει τον μικρό ασθενή που δεν είναι εύκολα προσαρμόσιμος με αυτό. Τέτοιου είδους πράξεις μπορεί να είναι: η μαγνητική ή και αξονική τομογραφία, οι διαδερμικές βιοψίες, οι παρακεντήσεις, οι καθετηριασμοί αγγείων και κύστεως, η τοποθέτηση παροχετεύσεων, η περιποίηση τραυμάτων, η συρραφή, η κλινική εξέταση σε μικρά ή μη συνεργάσιμα παιδιά, η γυναικολογική εξέταση κάποιες φορές, οι ενδοσκοπήσεις πεπτικού, η οσφυονωτιαία παρακέντηση κλπ.

Μία πράξη που θα μπορούσε στον ενήλικα να γίνει με τοπική ή και καθόλου αναισθησία, στο παιδί ανάλογα με την ηλικία του, το νοητικό/ ψυχολογικό του επίπεδο ή άλλα ειδικά προβλήματα, πρέπει να γίνει κάθε φορά με άλλο βαθμό αγχόλυσης ή και καταστολής.

Τι είναι καταστολή και πώς επιτυγχάνεται;

 Καταστολή είναι η μέθοδος όπου, με τη χρήση αγχολυτικών, αναλγητικών και αναισθητικών παραγόντων, βάζουμε το μικρό ασθενή σε ένα επίπεδο συνείδησης όπου:

• Το παιδί μπορεί να είναι χαλαρό και να έχει λεκτική επικοινωνία (απλή αγχόλυση).
• Το παιδί μπορεί να κοιμάται, αλλά να αφυπνίζεται με ήχο ή κάποιο απτικό ερέθισμα (ενδιάμεση καταστολή).
• Το παιδί να βρίσκεται σε τέτοιο επίπεδο όπου κοιμάται και δεν ανταποκρίνεται καθόλου σε ήχο ή άγγιγμα, αλλά ούτε και σε επώδυνο ερέθισμα (βαθιά καταστολή).

Για να πετύχουμε το παραπάνω, χρησιμοποιούμε διάφορα  φάρμακα (αναισθησιολογικών παραγόντων), που έχουν ειδικά φαρμακοδυναμικά και φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά. Αυτό σημαίνει ότι τα φάρμακα, λαμβάνοντας υπόψη το βάρος σώματος και τα ειδικά προβλήματα του παιδιού, έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, όπως: γρήγορη έναρξη δράσης, συνέπεια και γρήγορη λήξη. Με αυτό τον τρόπο, επιτυγχάνεται η γρήγορη ανάνηψη και η άμεση επιστροφή του παιδιού στην αρχική κατάσταση, με αποτέλεσμα να μπορεί να πάρει εξιτήριο λίγη ώρα μετά.

Τα αναφερόμενα φάρμακα χορηγούνται με τους εξής τρόπους: από το στόμα μέσα σε χυμό, από τη μύτη σε σταγόνες ή spray, με ενδομυϊκή ή ενδοφλέβια ένεση, ή με μάσκα αν είναι πτητικά αναισθητικά.

Ποια είναι η διαδικασία;

Για να οργανωθεί με ασφάλεια μια τέτοια διαδικασία απαιτείται καλή επικοινωνία των γονιών με τον αναιθησιολόγο, ώστε να είναι ενήμερος ο τελευταίος για την ηλικία και το βάρος του παιδιού, το ιστορικό του, ειδικά προβλήματα υγείας και ιδιαιτερότητες του παιδιού ακόμα και συμπεριφορικές . Επίσης, ο αναισθησιολόγος πρέπει να είναι ενήμερος για: αλλεργίες, προηγούμενη έκθεση σε αναισθητικά, πρόσφατη λοίμωξη αναπνευστικού, συμβάντα κατά τον τοκετό ή προωρότητα, συνήθειες του παιδιού, καθώς και τυχόν ιδιαιτερότητες (πχ αν είναι ένα παιδί που δέχεται «αναλυτικές» πληροφορίες, που φοβάται, που δεν αντέχει πολυκοσμία ή ηχητικά έντονα ερεθίσματα).

Στη συνέχεια, θα δοθούν οδηγίες στους γονείς για τα εξής:

• τι θα ειπωθεί στο παιδί και ποια αγαπημένα αντικείμενα μπορεί να έχει μαζί του για να νιώθει άνετα (παιχνίδια, συσκευές, πιπίλες)
• οδηγίες για τη νηστεία πριν την αναισθησία
• επιβεβαίωση δεύτερου συνοδού που θα είναι μαζί (ενήλικας και όχι άλλο παιδί)
• τη διατροφή (πχ σνακ) μετά την αναισθησία

Αναλυτικότερα:

Το παιδί, την ημέρα που θα έρθει στο νοσοκομείο, θα πρέπει να είναι νηστικό 8 ώρες από βαρύ λιπαρό γεύμα, 6 ώρες από οποιαδήποτε άλλη στερεά τροφή και γάλα, 2 ώρες από διαυγή υγρά. Αν ο ασθενής είναι βρέφος 0-6 μηνών, θα πρέπει να είναι νηστικό 3-4 ώρες από μητρικό γάλα και 4 ώρες από γάλα φόρμουλα χωρίς πρόσθετα, ενώ αν είναι 6-12 μηνών να είναι νηστικό 6 ώρες από γάλα φόρμουλα (γάλα σε σκόνη, χωρίς πρόσθετα) ή οποιαδήποτε άλλη τροφή.

Την ημέρα της εξέτασης/ επέμβασης, η προσέλευση πρέπει να είναι 1-2 ώρες νωρίτερα, ώστε να γίνει η καταγραφή στοιχείων, να εξεταστεί κλινικά το παιδί, να ζυγιστεί, να γίνει μέτρηση ζωτικών σημείων, να συμπληρωθεί το ιστορικό, να ενημερωθούν οι γονείς και να δοθεί η γραπτή συγκατάθεσή τους, να λάβει προνάρκωση  (αν τυχόν χρειαστεί). Τέλος, θα πρέπει να ενημερωθεί το τμήμα, στο οποίο θα πραγματοποιηθεί η πράξη, προκειμένου να εξασφαλιστεί αν απαιτούνται πρόσθετα υλικά ή/και φάρμακα.

Πολλές φορές χρειάζεται να μιλήσει ο αναισθησιολόγος με το παιδί για να κερδίσει την εμπιστοσύνη του και ίσως ο νοσηλευτής να επιδείξει τη διαδικασία σε μακέτα ή σε μορφή παιχνιδιού.

Κατά τη εισαγωγή στην αναισθησία, οι γονείς/ συνοδοί είναι παρόντες, το περιβάλλον είναι ήσυχο και ευχάριστο και αμέσως μετά το παιδί μεταφέρεται στον χώρο διενέργειας και οι γονείς στο χώρο αναμονής.

Κατά τη διαδικασία αναισθησίας, το παιδί παρακολουθείται με monitor οξυμετρίας, καρδιακής συχνότητας, καπνογραφίας, αρτηριακής πίεσης, θερμοκρασίας ανάλογα με το βάθος της καταστολής και τις απαιτήσεις της εξέτασης/ επέμβασης. Ο αναισθησιολόγος καταγράφει αυτές τις μετρήσεις και είναι παρών για να παρέμβει, όταν και εφόσον χρειαστεί.

Με τη λήξη της εξέτασης/ επέμβασης, ο ασθενής μεταφέρεται σε χώρο ανάνηψης, όπου συνεχίζει να παρακολουθείται και να ελέγχονται τα ζωτικά σημεία του. Σε αυτή τη φάση, ο αναισθησιολόγος (εφόσον το κρίνει) μπορεί να επιτρέψει στους γονείς να είναι παρόντες στο χώρο ανάνηψης, ώστε το παιδί να μη ξυπνήσει χωρίς την παρουσία τους. Αξίζει να τονιστεί ότι δεν δίνουμε ερεθίσματα για να επισπεύσουμε την αφύπνιση προκειμένου να αποφύγουμε το μεταναισθητικό delirium. Στο χώρο ανάνηψης, μπορεί να υπάρχουν παιχνίδια, αγαπημένα αντικείμενα, συσκευές , πιπίλες ή τέλος κάποιο σνακ.

Οι περισσότερες επεμβάσεις/ εξετάσεις αυτού του είδους έχουν διάρκεια 1-2 ώρες. Ο χρόνος ανάνηψης μετά την καταστολή είναι 45′ με 1 ώρα, ανάλογα με την ηλικία και τα ειδικά προβλήματα του παιδιού.

Στο εξιτήριο μπορεί να ζητηθεί αμαξίδιο μεταφοράς έως το αυτοκίνητο, αν υπάρχουν ειδικοί  λόγοι. Στα βρέφη καλό είναι οι γονείς να έχουν καρότσι και κάθισμα αυτοκίνητου.

Το παιδί δεν πρέπει να μεταφέρεται σπίτι με μέσα μαζικής μεταφοράς και καλό θα είναι να υπάρχει σύνοδος στο πίσω κάθισμα. Στη συνέχεια, στο σπίτι πρέπει να προσέχουμε το παιδί για αστάθεια, τραυματισμό, ναυτία, εμετό ή άλλες αντιδράσεις και σε περίπτωση που χρειαστεί να υπάρξει και μετέπειτα επικοινωνία με την αναισθησιολογική ομάδα. Να σημειωθεί ότι κάποια παιδιά ενδέχεται να μην μπορούν να ακολουθήσουν σχολικό πρόγραμμα την επόμενη μέρα.

Συμπέρασμα

Ζούμε στην εποχή όπου η τεχνολογία μας έχει δώσει τη δυνατότητα να απεικονίζουμε με ευκρίνεια κάθε σημείο του σώματος, αλλά και να επεμβαίνουμε σε αυτό χωρίς να χρειάζεται το χειρουργείο. Έτσι, κρίνεται απαραίτητη η αναισθησία, στοχεύοντας στη μικρότερη δυνατή παρέμβαση, στο βέλτιστο αποτέλεσμα, στο χαμηλότερο κόστος και στον μικρότερο χρόνο παραμονής στο νοσοκομείο.

Κύριο μέλημα της αναισθησίας είναι να γίνουν οι απαιτούμενες πράξεις στους μικρούς ασθενείς με ακρίβεια, αποτελεσματικότητα και ασφάλεια, αποφεύγοντας να αφήσουν δυσάρεστες μνήμες σε αυτούς και τους γονείς τους.