Η χολυστερίνη αποτελεί ένα απαραίτητο συστατικό για την καλή λειτουργία του οργανισμού μας και πηγή ενέργειας, χωρίζεται σε LDL και HDL, δηλαδή την κακή και την καλή χοληστερίνη, προκαλείται κυρίως απο τον τρόπο ζωής αλλά μπορεί να είναι και κληρονομική, ενώ χρειάζεται ιδιαίτερη σημασία η παρακολούθησή της ώστε να είναι στις φυσιολογικές τιμές. Στις παρακάτω ενότητες θα βρείτε αναλυτικές πληροφορίες για τη χοληστερίνη, τι είναι, τι διαφορά έχει η LDL με την HDL, ποια είναι τα άιτια για τις αυξημένες τιμές, τι ρόλο έχει η κληρονομικότητα, τις φυσιολογικές τιμές και τους κινδύνους από την υψηλή χοληστερίνη καθώς την αντιμετώπιση.

Τι είναι

Τι είναι η χοληστερίνη και σε τι χρησιμεύει στον οργανισμό μας;

Πριν εξηγήσουμε τι είναι η χοληστερίνη είναι σημαντικό να μιλήσουμε και να κατανοήσουμε τα λιπίδια, τα οποία μαζί με τους υδατάνθρακες και τις πρωτεΐνες, αποτελούν μια από τις τρεις μεγάλες κατηγορίες θρεπτικών ουσιών. Τα λιπίδια έχουν φυτική ή ζωϊκή προέλευση και έχουν σημαντικό ρόλο στη θρέψη ως πηγή ενέργειας, αλλά και δομικό ρόλο για τον ανθρώπινο οργανισμό. Συμπεριλαμβάνουν τη χοληστερόλη, τα λιπαρά οξέα, τα τριγλυκερίδια και περισσότερο σύνθετες ουσίες όπως τα φωσφολιπίδια.

Η χοληστερίνη ή αλλιώς χοληστερόλη είναι ένα απαραίτητο συστατικό των μεμβρανών όλων των ζωϊκών κυττάρων και αποτελεί πρόδρομο ουσία των στεροειδών ορμονών και των χολικών οξέων, που είναι σημαντικά για την πέψη και την απορρόφηση των λιπών.

Τα τριγλυκερίδια αποτελούν βασική πηγή ενέργειας, καθώς αφορούν σημαντικό μέρος των ενεργειακών αποθεμάτων του κυττάρου και αποτελούν κύριο συστατικό του λιπώδους ιστού. H χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια είναι αδιάλυτες ουσίως στο νερό και έτσι μπορούν να κυκλοφορούν στο αίμα μόνο σε σύνδεση με υδατοδιαλυτές πρωτεΐνες, σχηματίζοντας τις λιποπρωτεΐνες.

Κάποιες λιποπρωτεΐνες είναι υπεύθυνες για τη μεταφορά των λιπίδίων της τροφής (κυρίως τριγλυκερίδια) στο ήπαρ (σηκώτι) και τους περιφερικούς ιστούς για την παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας (εξωγενές σύστημα), ενώ άλλες είτε μεταφέρουν λιπίδια από το ήπαρ στην περιφέρεια (ενδογενές σύστημα).

Τι διαφορά έχει η LDL χοληστερίνη από την HDL;

Σημαντικό φυσιολογικό ρολο στη λειτουργεία του οργανισμού μας έχουν δύο κατηγορίες λιποπρωτεϊνών οι οποίες μετρώνται εργαστηριακά στο αίμα των ανθρώπων: η χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη (Low Density Lipoprotein, LDL) και η υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη (High Density Lipoprotein, HDL), ή όπως είναι ευρύτερα γνωστές η LDL χοληστερίνη και η HDL χοληστερίνη. Η LDL παράγεται ενδoαγγειακά ως προϊόν μεταβολισμού μεγαλύτερων λιποπρωτεΐνών, και παίζει σημαντικό ρόλο στη μεταφορά και στην εναπόθεση της χοληστερόλης στο τοίχωμα των αρτηριακών αγγείων με αποτέλεσμα το σχηματισμό της αθηρωματικής πλάκας και την ανάπτυξη αθηροσκληρωτικών καρδιαγγειακών παθήσεων.

Για αυτό άλλωστε το λόγο, η χοληστερόλη που διακινείται μέσω των LDL ή LDL-χοληστερόλη ονομάζεται «αθηρογόνος» ή «κακή» χοληστερόλη. Αντίθετα, ο βασικός ρόλος της HDL χοληστερίνης είναι η απομάκρυνση της περίσσειας χοληστερόλης από το αγγειακό τοίχωμα προς το ήπαρ, με αποτέλεσμα τη μείωση των αθηρωματικών πλακών και την προστασία από τα καρδιαγγειακά νοσήματα, γι’αυτό και χαρακτηρίζεται ως «καλή» χοληστερόλη.

Κληρονομικότητα

Είναι κληρονομική η υψηλή χοληστερίνη;

Το ερώτημα σχετικά με το αν η υψηλή χοληστερίνη είναι μία κληρονομική κατάσταση είναι αρκετά συχνό. Αυτό που πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι η δυσλιπιδιαμία ως κατάσταση εμφανίζεται σε ένα άτομο ως διαταραχη του μεταβολισμού των λιπιδιών. Επομένως οι δυσλιπιδαιμίες αποτελούν ποσοτικές (υπερλιπιδαιμία) ή και ποιοτικές διαταραχές του μεταβολισμού των λιπιδίων και είναι συχνές στις σύγχρονες κοινωνίες ως αποτέλεσμα του τρόπου ζωής (διατροφή πλούσια σε λιπαρά, παχυσαρκία, έλλειψη σωματικής άσκησης), ή δευτεροπαθείς σε άλλες συχνές παθήσεις (σακχαρώδης διαβήτης, παθήσεις θυρεοειδούς κλπ).

Εντούτοις, σε ορισμένες περιπτώσεις η εμφάνιση υπερλιπιδαιμίας μπορεί να είναι πρωτοπαθής και να οφείλεται σε κάποια κληρονομική κατάσταση. Παθήσεις όπως η ομόζυγος ή ετερόζυγος οικογενής υπερχοληστερολαιμία (Homozygous familial hypercholesterolemia, HoFH & Heterozygous familial hypercholesterolemia, HeFH) και η οικογενής συνδυασμένη (μικτή) υπερλιπιδαιμία (Familial Combined Hyperlipidemia ή FCH ή FCHL), είναι αρκετά συχνές στο γενικό πληθυσμό και σχετίζονται με αυξημένες τιμές χοληστερίνης από μικρή ηλικία και αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Παθήσεις – Κίνδυνοι

Με ποιες παθήσεις και κινδύνους για την υγείας μας συνδέεται η χοληστερίνη;

Όταν η χοληστερίνη έχει αυξημένες τιμές, ιδίως η “κακή” LDL χοληστερόλη, τότε η συγκεκριμένη κατάσταση συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης των αρτηριών και την εκδήλωση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Στα νοσήματα αυτά επριλαμβάνονται παθήσεις της καρδιάς (στηθάγχη, έμφραγμα μυοκαρδίου), του εγκεφάλου (ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο), των περιφερικών αρτηριών (περιφερική αρτηριοπάθεια, διαλείπουσα χωλότητα, γάγγραινα). Επιπλέον, μη-καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως η λιπώδης διήθηση του ήπατος σε αυξημένες τιμές χοληστερόλης ή η παγκρεατίτιδα από αύξηση των τριγλυκεριδίων έιναι καταστάσεις που σχετίζονται με την παρουσία δυσλιπιδαιμίας.

Διάγνωση

Κάθε πότε πρέπει να κάνουμε έλεγχο για τη χοληστερίνη και ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές;

Ο προληπτικός έλεγχος για χοληστερίνη, δηλαδή η μέτρηση των λιπιδίων ορού (λιπιδαιμικός έλεγχος) πρέπει να γίνεται τουλάχιστον μία φορά το χρόνο σε άτομα ηλικίας 40 ετών και άνω, στο πλαίσιο ελέγχου των παραγόντων κινδύνου για την πρόληψη εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Φυσιολογικές τιμές για τη χοληστερίνη θεωρούνται σε γενικές γραμμές, για την ολική χοληστερόλη όταν είναι μικρότερη από < 190 mg/dL και για τα τριγλυκερίδια νηστείας μικρότερο των 150 mg/dL, Η «καλή» HDL χοληστερόλη καλό είναι να βρίσκεται σε επίπεδα μεγαλύτερα από 35-40 mg/dL. Τα επίπεδα-στόχος για την LDL χοληστερίνη εξαρτώνται από τον καρδιαγγειακό κίνδυνο του εκάστοτε εξεταζόμενου.

Σε ασθενείς με γνωστό καρδιαγγειακό νόσημα (στεφανιαία νόσος, αγγειακό εγεκαφαλικό επεισόδιο, αθηροσκλήρωση περιφερικών αρτηριών κλπ), σε πάσχοντες από αρτηριακή υπέρταση ή σακχαρώδη διαβήτη, σε καταστάσεις που επηρεάζουν το μεταβολισμό των λιπιδίων και σε συγγενείς ατόμων με πρώιμη εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου ο έλεγχος γίνεται ανεξάρτητα από την ηλικία. Επιπλέον, συγγενείς ατόμων με κληρονομική μορφές υπερλιπιδαιμίας εξετάζονται για παρουσία διαταραχών των λιπιδίων ήδη από την παιδική ηλικία.

Αντιμετώπιση

Πώς μπορούμε να μειώσουμε τη χοληστερίνη μας και πότε πρέπει να πάμε στον ιατρό;

Τρόπος ζωής

Πολύ συχνά, μία αυξημένη τιμή στη χοληστερόλη και στα τριγλυκερίδια σχετίζεται με τον τρόπο ζωής (διατροφή, παχυσαρκία, έλλειψη σωματικής δραστηριότητα κλπ). Ως εκ τούτου η υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής με αποφυγή του καπνίσματος και των λιπαρών τροφών, η διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους και η τακτική αερόβιος άσκηση μπορεί να βοηθήσουν στην ομαλοποίηση ή σε βελτίωση παθολογικών τιμών των λιπιδίων, δηλαδή στο να μειώσουμε τη χοληστερίνη με φυσικό τρόπο.

Φάρμακα

Όταν συνυπάρχουν παθήσεις που επηρεάζουν το μεταβολισμό της χοληστερίνης λ.χ. σακχαρώδης διαβήτης ή παθήσεις του θυρεοειδούς, τότε για να αντιμετωπίσουμε τη χοληστερίνη η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή συχνά οδηγεί στην αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας.

Εξειδικευμένο Ιατρείο

Σε κάθε περίπτωση, όταν δεν μπορούμε να επιτύχουμε να μειώσουμε σε επαρκή βαθμό τη χοληστερίνη και να έχουμε φυσιολογικές τιμές των λιπιδίων αίματος με την υιοθέτηση των υγιεινοδιαιτητικών μέτρων, όπως και σε περιπτώσεις προϋπάρχουσας καρδιαγγειακής νόσου ή σε κληρονομούμενες μορφές υπερλιπιδαιμίας, η εκτίμηση από ειδικό καθίσταται επιβεβλημένη. Η αξία της προληπτικής καρδιολογίας έγκειται στην προστασία των ατόμων από την εμφάνιση ή την υποτροπή καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η λήψη του ιστορικού, η κλινική εξέταση και η πραγματοποίηση των κατάλληλων διαγνωστικών εξετάσεων, επιτρέπουν την αξιολόγηση του ενδεχόμενου κινδύνου που διατρέχει ο ασθενής να εμφανίσει μελλοντικά καρδιαγγειακό επεισόδιο, και μπορεί να οδηγήσουν στη χορήγηση της κατάλληλης υπολιπιδαιμικής φαρμακευτικής αγωγής.