Σε γενικές γραμμές, οι φακοί επαφής είναι ένα μέσο διόρθωσης της μυωπίας, της υπερμετρωπίας ή του αστιγματισμού και τα τελευταία χρόνια έχουν παρουσιάσει ραγδαία εξέλιξη. Είναι ένα άριστο διορθωτικό μέσο το οποίο, εάν εφαρμοστεί σωστά, σας εγγυάται καλύτερη όραση από αυτήν που έχετε με τα γυαλιά σας.

Πλεονεκτήματα:

• Καλύτερη όραση σε σύγκριση με τα γυαλιά σας, γιατί θα έχετε μεγαλύτερο οπτικό πεδίο (ενώ στα γυαλιά αυτό περιορίζεται από το μέγεθος του σκελετού).
• Καλύτερη όραση σε σύγκριση με τα γυαλιά σας, γιατί ο φακός επαφής κινείται μαζί με το μάτι σας και επομένως παραμένει πάντοτε στο σωστό κέντρο (με τα γυαλιά δεν συμβαίνει το ίδιο, γιατί βλέπετε μέσα από το κέντρο των γυαλιών μόνο όταν κοιτάζετε ευθεία).
• Aισθητικά αναδεικνύουν το φυσικό σας βλέμμα και όχι δύο θολά μάτια πίσω από τα γυαλιά.
• Κατάλληλοι για σπορ ή άλλες ασχολίες στις οποίες σας εμποδίζουν τα γυαλιά σας (μόνο οι μαλακοί φακοί). Εδώ οι φακοί επαφής επεκτείνουν την περιφερική όραση, εξαλείφουν το πρόβλημα των θαμπωμένων γυαλιών και σας απαλλάσσουν από την έγνοια του να μη σπάσετε τα γυαλιά σας.

Μειονεκτήματα:

• Απαιτούν την προσοχή σας. Τα μειονεκτήματα των φακών επαφής απορρέουν μόνο από τη λανθασμένη χρήση τους.
• Αυτό που χρειάζεται είναι να τους καθαρίζετε πάντοτε σωστά.
•  Στις περιπτώσεις που δεν τηρούνται οι σωστές οδηγίες καθαρισμού (και μόνο τότε), μπορεί να δημιουργηθούν μολύνσεις, τις περισσότερες φορές επιπεφυκίτιδες αλλά ενίοτε και άλλου είδους.
• Χρειάζεται να τους συνηθίσετε. Κανονικά για τους νέους χρήστες, ένα διάστημα μιας εβδομάδας είναι αρκετό για να συνηθίσουν τους μαλακούς φακούς. Όσον αφορά στους ημίσκληρους, απαιτείται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα προσαρμογής.
• Ορισμένοι φακοί μπορεί να προκαλέσουν μεγαλύτερη ευαισθησία των ματιών σας στον ήλιο (μόνο όταν τους φοράτε).
• Η εφαρμογή των φακών επαφής μπορεί να είναι δύσκολη, εάν:
  • Τα μάτια σας είναι πολύ ερεθισμένα από αλλεργίες
  • Δουλεύετε σε περιβάλλον με πολλή σκόνη και χημικά
  • Έχετε υπερθυρεοειδισμό, ασταθή διαβήτη ή προχωρημένη αρθρίτιδα στα χέρια.
  • Τα μάτια σας είναι υπερβολικά στεγνά λόγω εγκυμοσύνης ή κάποιων φαρμάκων.

Οι μαλακοί φακοί επαφής

Το πιο διαδεδομένο είδος φακών είναι οι μαλακοί φακοί επαφής. Με αυτούς μπορούμε να διορθώσουμε τη μυωπία, την υπερμετρωπία και τον αστιγματισμό. Οι μαλακοί φακοί δεν είναι όλοι ίδιοι.

Υπάρχουν:

1. Οι μαλακοί φακοί καθημερινής χρήσης (δηλαδή φακοί που πρέπει καθημερινά να τους βγάζετε και να τους καθαρίζετε)
2. Οι μαλακοί φακοί παρατεταμένης χρήσης (δηλαδή φακοί που μπορούν να χρησιμοποιηθούν συνεχόμενα και παραπάνω από μία ημέρα, εφόσον το κρίνει σωστό ο οφθαλμίατρος σας).
Η βασική διαφορά που έχουν αυτές οι δύο κατηγορίες φακών είναι η περιεκτικότητά τους σε νερό. Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται οι φακοί που έχουν περιεκτικότητα σε νερό (υδροφιλία) έως 38%, ενώ στη δεύτερη εκείνοι που έχουν υδροφιλία από 55% έως 74%. Σε κάθε περίπτωση η καθημερινή καθαριότητα και η διακοπή της εφαρμογής κατά τον νυχτερινό ύπνο ακόμα και τον φακών παρατεταμένης χρήσης, εξασφαλίζει απέναντι σε λοιμώξεις της οφθαλμικής επιφάνειας.
Η σωστή χρήση των μαλακών φακών επαφής
Η σωστή χρήση των φακών επαφής περιλαμβάνει τη σωστή εφαρμογή και το σωστό καθαρισμό τους. Έτσι θα αποφύγετε οποιοδήποτε πρόβλημα μολύνσεων ή δυσανεξίας που μπορεί να προκύψει από τους φακούς σας.

Μαλακοί φακοί (όλων των κατηγοριών)

Εφαρμογή (τοποθέτηση)

•  Πρώτα πλένετε τα χέρια σας με κανονικό σαπούνι και τα ξεβγάζετε πολύ καλά.
•  Κάθεστε μπροστά σε έναν καθρέφτη, ενώ ο χώρος στον οποίο βρίσκεστε φωτίζεται επαρκώς.
• Τοποθετείτε τον ένα φακό (συνήθως ξεκινάτε πρώτα από τον δεξιό) στην άκρη του δείκτη του δεξιού σας χεριού (για τους δεξιόχειρες) με τις άκρες του προς τα επάνω και προσέχετε ώστε να μην είναι καμία άκρη του φακού κολλημένη στο δάχτυλό σας.
• Με το αριστερό σας χέρι (με ένα ή δύο δάχτυλα) σηκώνετε το βλέφαρο του δεξιού σας ματιού, ενώ με τον μέσο του δεξιού σας χεριού κρατάτε προς τα κάτω το κάτω βλέφαρο του ματιού σας.
•  Κοιτάζετε σταθερά το κέντρο του ματιού σας στον καθρέφτη, ενώ με το δείκτη του δεξιού σας χεριού (στον οποίο βρίσκεται ο φακός) πλησιάζετε αργά προς το μάτι σας μέχρι να ακουμπήσετε το φακό πάνω του.
• Χωρίς να αφήσετε τα δύο βλέφαρα, απομακρύνετε το δείκτη από το μάτι σας. Ο φακός πρέπει να παραμείνει κολλημένος στο μάτι σας.
• Με αργές κινήσεις αφήνετε και τα δύο σας βλέφαρα ελεύθερα. Έπειτα από μερικά δευτερόλεπτα ο φακός θα είναι κεντραρισμένος στη θέση του.
•  Σημεία που πρέπει να προσέξετε:
  • Εάν δεν τα καταφέρετε με την πρώτη προσπάθεια, μπορεί να χρειαστεί να ξαναενυδατώσετε το φακό με μερικές σταγόνες φυσιολογικού ορού ή με ένα υγρό φακών επαφής για όλες τις χρήσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί ο φακός από τη στιγμή που θα τον βγάλετε μέσα από το μπουκαλάκι στο οποίο φυλάσσεται, αρχίζει να στεγνώνει. Εάν τον δείτε να έχει αρχίσει να ζαρώνει (όντας αρκετή ώρα έξω από το υγρό), θα πρέπει οπωσδήποτε να τον ενυδατώσετε.
  • Μην ξεχνάτε ποτέ να κρατάτε καλά το επάνω βλέφαρο. Το μάτι πάντοτε τείνει να κλείνει αντανακλαστικά όταν κάτι το πλησιάζει. Γι’ αυτό είναι φυσιολογικό, εάν δεν κρατάτε το βλέφαρο, να μην μπορέσετε να εφαρμόσετε το φακό.

Σωστή και ανάποδη πλευρά του φακού

Όλοι οι μαλακοί φακοί επαφής έχουν ‘καλή’ και ‘ανάποδη’ πλευρά. Για να τοποθετήσετε σωστά τους φακούς στα μάτια σας, πρέπει να είστε βέβαιοι πριν από την εφαρμογή ότι κρατάτε το φακό από την καλή του πλευρά. Αυτό μπορείτε να το καταλάβετε ως εξής: κρατάτε το φακό επαφής ανάμεσα στα δύο δάχτυλα του ενός σας χεριού και προσπαθείτε να τον κάμψετε έτσι ώστε να ενωθούν οι δύο άκρες του. Εάν ο φακός είναι από τη σωστή του πλευρά, οι δύο άκρες ενώνονται. Στην αντίθετη περίπτωση, οι πλευρές του φακού θα κολλήσουν στα δάχτυλά σας. Όταν ο φακός είναι από την σωστή πλευρά μοιάζει σαν U, ενώ όταν είναι από την ανάποδη μοιάζει σαν V.
Εάν, παρ’ όλα αυτά, τοποθετήσετε το φακό από την ανάποδη, θα έχετε την αίσθηση ενός ξένου σώματος, δάκρυσμα και πιθανότατα θολή όραση. Το πρόβλημα διορθώνεται βγάζοντας το φακό και τοποθετώντας τον από τη σωστή του πλευρά.

Φακοί Επαφής: Αφαίρεση

Για να αφαιρέσετε τους φακούς επαφής από τα μάτια σας, ακολουθείτε την εξής διαδικασία. Όπως και για την εφαρμογή των φακών, τα πρώτα βήματα είναι τα ίδια, δηλαδή:

•  Πρώτα πλένετε τα χέρια σας με κανονικό σαπούνι και τα ξεβγάζετε πολύ καλά.
•  Κάθεστε μπροστά σε έναν καθρέφτη, ενώ ο χώρος στον οποίο βρίσκεστε φωτίζεται επαρκώς.
• Με το αριστερό σας χέρι (με ένα ή δύο δάχτυλα) σηκώνετε το βλέφαρο του δεξιού σας ματιού, ενώ με τον μέσο του δεξιού σας χεριού κρατάτε προς τα κάτω, το κάτω βλέφαρο του ματιού σας.
• Κοιτάζετε σταθερά το μάτι σας στον καθρέφτη, ενώ με το δείκτη και τον αντίχειρα πλησιάζετε στο κάτω μέρος του ματιού σας έτσι ώστε να ‘τσιμπήσετε’ το φακό, δηλαδή να τον αναγκάσετε να διπλώσει ανάμεσα στα δάχτυλά σας και έτσι να τον τραβήξετε προς τα έξω.
• Αμέσως μετά την αφαίρεση τοποθετήστε το φακό σε υγρό περιβάλλον, σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού σας.

Εάν φορώντας το φακό νιώσετε υπερβολική ενόχληση σαν κόψιμο, μπορεί:

1. Να τον έχετε τοποθετήσει ανάποδα. Οι φακοί έχουν καλή και ανάποδη πλευρά. Πολύ συχνά όμως ένας φακός μπορεί να γυρίσει ανάποδα, χωρίς να το καταλάβετε.
2. Ένα ξένο σώμα να έχει εισέλθει μεταξύ του φακού και του ματιού σας, όπως μία μικρή τριχούλα από πετσέτα. Βγάλτε το φακό από το μάτι σας, ξεπλύνετε τον με λίγο φυσιολογικό ορό και επανατοποθετήστε τον.

Εάν φορώντας το φακό νιώσετε υπερβολική ενόχληση σαν τσούξιμο ή κάψιμο, μπορεί:

1. Να μην έχει γίνει σωστά ο καθαρισμός του φακού. Συνήθως στα προϊόντα καθαρισμού τα οποία λειτουργούν με υπεροξείδιο του υδρογόνου (όπως Oxysept, Νοvasept, Easysept) χρειάζεται να περάσει ένα χρονικό διάστημα ώστε να απενεργοποιηθούν. Κοιτάξτε τις οδηγίες καθαρισμού του συστήματός σας και, εάν δεν είστε σίγουροι, ρωτήστε τον οφθαλμίατρο σας. Στο μεταξύ βγάλτε το φακό και ξεπλύνετε το μάτι σας με άφθονο φυσιολογικό ορό.
2. Υπολείμματα από σαπούνι να μεταφέρθηκαν από το χέρι σας στο φακό και από εκεί στο μάτι σας. Αφαιρέστε το φακό και ξεπλύνετε το μάτι σας με άφθονο φυσιολογικό ορό. Ξεπλύνετε τον καλά με αρκετό φυσιολογικό ορό και ξαναπροσπαθήστε.
3. Να έχετε αλλεργία σε κάποιο από τα συστατικά του καθαριστικού υγρού που χρησιμοποιείτε. Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας, ο οποίος θα διαπιστώσει εάν αυτό πράγματι συμβαίνει και θα σας προτείνει κάποια άλλη μέθοδο καθαρισμού.