Η νόσος του Parkinson  είναι μια από τις συχνότερες εκφυλιστικές νόσους του νευρικού συστήματος. Υπολογίζεται ότι 6.3 εκατομμύρια  άτομα στον κόσμο και 1,2 εκατομμύρια στην Ευρώπη πάσχουν από αυτήν (περίπου 2 στα 1000 άτομα ή 1% του πληθυσμού πάνω από 60 ετών). Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι έχουμε 15-20 χιλιάδες παρκινσονικούς ασθενείς. Η νόσος μπορεί να εμφανισθεί ακόμα και σε νεαρά άτομα, όμως η συχνότητα αυξάνει με την ηλικία.

Το 2017, συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από την πρώτη ολοκληρωμένη περιγραφή της νόσου, από τον  James Parkinson, το 1817. Στο διάστημα αυτό και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, οι γνώσεις μας για τη νόσο και τους μηχανισμούς της αυξήθηκαν εντυπωσιακά. Πρώτα εντοπίσθηκε η θέση της βλάβης, μια μικρή περιοχή στη βάση του εγκέφαλου που λέγεται «μέλαινα ουσία». Κατόπιν, την δεκαετία του ’60 εντοπίσθηκε η ντοπαμίνη, η ουσία που λείπει από τον εγκέφαλο των ασθενών. Και από το 1968, (και εδώ υπήρχε η καθοριστική συμβολή ενός Έλληνα γιατρού, του Γεωργίου Κοτζιά)  άρχισε να χορηγείται η πρώτη πραγματικά αποτελεσματική θεραπεία για τη νόσο: Η λεβοντόπα που στον εγκέφαλο μετατρέπεται σε ντοπαμίνη, υποκαθιστώντας την ουσία που λείπει. Η θεραπεία αυτή άλλαξε θεαματικά  τα τελευταία 50 χρόνια την πορεία της νόσου. Όμως η εξέλιξη δεν σταμάτησε. Οι γνώσεις μας συνέχισαν να αυξάνονται σε ότι έχει να κάνει με τα κυκλώματα του εγκεφάλου που επηρεάζονται από τη νόσο και αυτό οδήγησε σε στοχευμένες χειρουργικές επεμβάσεις με εμφυτεύσεις ηλεκτροδίων. Γνώσεις σχετικές με διάφορες επιπλοκές της φαρμακευτικής αγωγής (όπως είναι οι  ανεξέλεγκτες κινήσεις που παρουσιάζονται σε ορισμένους ασθενείς με προχωρημένη νόσο και λέγονται υπερκινησίες) οδήγησαν σε νέα φάρμακα και νέους τρόπους χορήγησης με χρήση ειδικών αντλιών.

Υπάρχει επίσης σημαντική πρόοδος στην κατανόηση των μηχανισμών που προκαλούν την εκφύλιση των κυττάρων στη νόσο του Parkinson. Είκοσι χρόνια πριν, το 1997, εντοπίσθηκε το πρώτο γονίδιο που σχετίζεται με κληρονομική μορφή της νόσου. Και εδώ, ήταν σημαντική η συμβολή ενός έλληνα επιστήμονα, του Μιχάλη Πολυμερόπουλου. Το γονίδιο αυτό σχετίζεται με μια παθολογική πρωτεΐνη που συσσωρεύεται στα κύτταρα των ασθενών, την α-συνουκλεϊνη. Στα επόμενα χρόνια εντοπίσθηκαν  πάνω από είκοσι γονίδια που σχετίζονται με κληρονομικές μορφές της νόσου του Parkinson. Οι κληρονομικές μορφές αφορούν σε ένα μικρό ποσοστό των ασθενών (περίπου 5%) όμως η έρευνα γύρω από αυτές έριξε φως στους μηχανισμούς της νόσου.

Σήμερα μπορούμε να διαγνώσουμε τη νόσο του Parkinson με αρκετή βεβαιότητα ακόμα και σε αρχικά στάδια, με βάση την κλινική εξέταση εξειδικευμένου νευρολόγου  και ειδικών απεικονιστικών μεθόδων (σπινθηρογράφημα των βασικών γαγγλίων, DΑT scan).Τα συμπτώματα της πρώιμης νόσου (συνήθως τρόμος σε ένα άκρο, δυσκαμψία και βραδύτητα στις κινήσεις), μπορούν να αντιμετωπιστούν επιτυχώς χρησιμοποιώντας την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, αλλά και να κρατήσουμε σε καλή λειτουργική κατάσταση τον ασθενή με προχωρημένη νόσο, προσαρμόζοντας την κατάλληλα. Όταν τα αποτελέσματα δεν είναι τα αναμενόμενα, έχουμε στη διάθεση μας πιο προχωρημένες μεθόδους όπως οι αντλίες συνεχούς έγχυσης του φαρμάκου ή η εμφύτευση ηλεκτροδίων στον εγκέφαλο. Επίσης, στο στάδιο των κλινικών δοκιμών βρίσκονται νέα φάρμακα που δρουν με διαφορετικό τρόπο από τα υπάρχοντα και τα οποία αναμένεται να αντιμετωπίσουν προβλήματα που παρουσιάζονται στην προχωρημένη νόσο, όπως είναι οι υπερκινησίες που αναφέρθηκαν πιο πριν. Δοκιμάζονται επίσης νέοι τρόποι χορήγησης γνωστών φαρμάκων, όπως εισπνεόμενη λεβοντόπα. Στις ΗΠΑ έχει κυκλοφορήσει ένα νέο σκεύασμα λεβοντόπα βραδείας αποδέσμευσης καθώς και ένα νέο φάρμακο για τις ψυχικές διαταραχές που παρουσιάζονται σε ορισμένους ασθενείς. Και τα δυο αναμένονται στην Ευρώπη στο άμεσο μέλλον. Σε ό,τι αφορά στην εξέλιξη της νόσου σήμερα γίνεται εκτεταμένη έρευνα για να κατανοήσουμε  τους  μηχανισμούς  που οδηγούν στην καταστροφή των κυττάρων  και ειδικότερα στη συσσώρευση της α-συνουκλεϊνης, της πρωτεΐνης που αναφέρθηκε πιο πάνω. Πάνω από 30 ουσίες που παρεμβαίνουν στον μηχανισμό αυτόν, μελετώνται για τη δυνατότητά τους να σταματήσουν ή να καθυστερήσουν την εξέλιξη της νόσου. Τουλάχιστον τέσσερις από αυτές βρίσκονται στο στάδιο των κλινικών δοκιμών.

Υπάρχουν επίσης προσπάθειες να διορθωθούν τα ελλείμματα που έχουν ήδη δημιουργηθεί στον εγκέφαλο των ασθενών, όπως γονιδιακές θεραπείες και η μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων.

Ελπίδα λοιπόν και προσδοκίες υπάρχουν. Δεν πρέπει όμως να μας κάνουν να υποτιμούμε αυτό που έχουμε στα χέρια μας σήμερα. Με την προϋπόθεση της ενεργούς συμμετοχής του ίδιου του ασθενούς, ο οποίος οφείλει να κατανοήσει τα συμπτώματά του και την επίδραση των φαρμάκων σε αυτά, επιτυγχάνεται η σωστή προσαρμογή της θεραπείας σε συνεργασία με τον ιατρό του. Εξίσου σημαντικό μέρος  της θεραπείας, είναι η καθημερινή φυσική άσκηση, ώστε να διατηρήσει το σώμα σε άριστη κατάσταση.   Δυσκολίες που ίσως παρουσιαστούν μπορούν να αντιμετωπιστούν  με αποφασιστικότητα, αισιοδοξία και θετική σκέψη.