Πολλοί διερωτώνται τι θέλει ή τι κάνει ένας πλαστικός Χειρουργός σε ένα νοσοκομείο Παίδων ή σε μια μεγάλη παιδιατρική κλινική. Αυτό συμβαίνει διότι οι περισσότεροι έχουν συνδέσει το ρόλο του Πλαστικού Χειρουργού με αισθητικές επεμβάσεις ή επεμβάσεις ενηλίκων. Όμως το μεγαλύτερο και ουσιαστικότερο κομμάτι της Πλαστικής Χειρουργικής είναι η επανορθωτική Χειρουργική και ο κυριότερος ίσως στόχος αυτής είναι η αποκατάσταση των συγγενών ανωμαλιών. Ο τομέας αυτός έχει εξελιχθεί αλματωδώς τα τελευταία χρόνια με θαυμαστά πράγματι αποτελέσματα. Αυτό οφείλεται:

1. Στη μείωση της περιγεννητικής θνησιμότητας. Έτσι όχι μόνο περισσότερα παιδιά γεννιούνται και επιζούν αλλά γεννιούνται και επιζούν περισσότερα παιδιά με συγγενείς ανωμαλίες.
2. Στην ύπαρξη ειδικών μονάδων εντατικής παρακολούθησης νεογνών με αποτέλεσμα περισσότερα παιδιά με συγγενείς ανωμαλίες να επιζούν.
3. Στην ανάπτυξη νέων χειρουργικών τεχνικών για την αντιμετώπιση των συγγενών ανωμαλιών και
4. Στην εφαρμογή νέου χρονοδιαγράμματος αντιμετώπισης των συγγενών ανωμαλιών.
Έτσι περισσότερα νεογνά βρέφη και παιδιά με συγγενείς ανωμαλίες χρειάζονται τη βοήθεια και περισσότερες επανορθωτικές και αισθητικές επεμβάσεις γίνονται στη νηπιακή και προσχολική ηλικία ακόμη και στην 1η ημέρα της ζωής. Βεβαίως η αναισθησιολογία και η ανάπτυξη μονάδων εντατικής μετεγχειρητικής παρακολούθησης είναι κρίσιμης σημασίας για την επιτυχία των επανορθωτικών αυτών επεμβάσεων.

Η επανόρθωση των συγγενών ανωμαλιών

Οι συγγενείς ανωμαλίες διορθώνονται χειρουργικά στη βρεφική νηπιακή ηλικία και προσχολική ηλικία προκειμένου:

1. Να αποφευχθούν λειτουργικά, αισθητικά και ψυχολογικά προβλήματα στα παιδιά
2. Να μειωθεί το άγχος της συγγενούς ανωμαλίας που δημιουργείται στην οικογένεια και
3. Να επιτευχθεί η συναισθηματική αποφόρτιση των παιδιών.

Ο πλαστικός χειρουργός έχει πρωταγωνιστικό ρόλο και καλείται να επανορθώσει διάφορες συγγενείς ανωμαλίες από τις πλέον απλές έως τις πλέον σπάνιες. Αδρά οι συγγενείς ανωμαλίες διακρίνονται σε συγγενείς ανωμαλίες κεφαλής, κορμού, άνω και κάτω άκρων και γεννητικών οργάνων. Συγγενείς ανωμαλίες κεφαλής περιλαμβάνουν τις ανωμαλίες βλέφάρων, ώτων, ρινός, χείλους και υπερώας. Η πιο συνηθισμένη συγγενής ανωμαλία των βλεφάρων είναι η βλεφαρόπτωση και η βλεφαροφίμωση. Η βλεφαροφίμωση (σμίκρυνση του συνολικού εύρους της βλεφαρικής σχισμής) χειρουργείται το 2ο ή 3ο μήνα της ηλικίας για να αποφευχθεί ή αμβλυωπία και η μείωση της οπτικής οξύτητας.

Η συγγενής βλεφαρόπτωση (η αδυναμία των μυών του βλεφάρου να κρατήσουν ανοικτή τη βλεφαρική σχισμή) χειρουργείται στην ηλικία των 4,5 έως 5 ετών, διότι μέχρι τότε είναι δυνατόν να εμφανιστεί κάποια βελτίωση, βεβαίως με τη συνεχή παρακολούθηση του οφθαλμιάτρου. Η βλεφαρόπτωση θεωρείται από τα πλέον προκλητικά και δύσκολα στην αντιμετώπισή τους προβλήματα, διότι ο στόχος θεραπείας είναι τόσο λειτουργικός όσο και αισθητικός.

Οι συγγενείς ανωμαλίες των πτερυγίων των ώτων, από τα απλά προέχοντα πτερύγια ώτων μέχρι τις συγγενείς απλασίες των πτερυγίων αντιμετωπίζονται από τον Πλαστικό Χειρουργό. Τα προέχοντα ή αφεστώτα ώτα αντιμετωπίζονται στην προσχολική ηλικία. Τα παιδιά έρχονται στο νοσοκομείο για να χειρουργηθούν είτε οδηγούμενα από έξυπνες μαμάδες πριν αρχίσει το σχολείο, είτε αργότερα επειδή αντιμετωπίζουν τις κοροϊδίες των άλλων παιδιών, είτε όταν θέλουν ν’ αλλάξουν χτένισμα ή να φορέσουν σκουλαρίκια. Στις συγγενείς απλασίες πτερυγίων ή χειρουργική αποκατάσταση γίνεται σε περισσότερες από μία εγχειρήσεις οι οποίες αρχίζουν στην ηλικία των 9 έως 10 ετών.

Αποκατάσταση σχιστιών

Η σχιστία χείλους αμφοτερόπλευρος ή ετερόπλευρος με ή όχι σχιστία της υπερώας είναι μία από τις πλέον συνηθισμένες και πολύπλοκες συγγενής ανωμαλίες τις οποίες καλείται να διορθώσει και να αποκαταστήσει ο πλαστικός χειρουργός τόσο λειτουργικώς όσο και αισθητικώς. Οι σχιστίες ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων γνωστές συγγενής ανωμαλίες, έχουν βρεθεί αγαλματίδια παιδιών με σχιστίες και τα παιδιά αυτά σε διάφορες κοινωνίες και πολιτισμούς ή τα απέρριπταν ή τα θυσίαζαν ή τα θεωρούσαν υπερφυσικά όντα και τα χρησιμοποιούσαν αναλόγως. Σήμερα παιδιά με σχιστίες γεννιούνται σε αναλογία 1,34 στις 1000 γεννήσεις περίπου και τα παιδιά αυτά ζουν διότι έχουν αναπτυχθεί πολύ οι μονάδες των νεογνών στις οποίες τα παιδιά αυτά νοσηλεύονται αμέσως μετά την γέννησή τους, αναπτύσσονται και χρειάζεται κάποια στιγμή να χειρουργηθούν.

Η ενδομήτρια υπερηχογραφική διάγνωση έχει επιφέρει μείωση των γεννήσεων παιδιών με σχιστίες, διότι οι γονείς πανικόβλητοι από την διάγνωση της σχιστίας προβληματίζονται πάρα πολύ στην σκέψη ότι θα αποκτήσουν ένα παιδί, με κάποιο εφ’ όρου ζωής στίγμα και προβαίνουν σε διακοπή της κυήσεως. Αυτό βεβαίως δεν είναι ο κανόνας, υπάρχουν και εξαιρέσεις.

Όπως είναι γνωστό οι σχιστίες διακρίνονται σε ετερόπλευρες και αμφοτερόπλευρες, πλήρης ή ατελής με ή χωρίς σχιστία της υπερώας. Η σύγχρονη αντιμετώπιση των σχιστιών έχει βελτιωθεί σημαντικά διότι:

1. υπάρχει καλύτερη γνώση της ανατομικής των σχιστιών
2. βελτίωση των χειρουργικών τεχνικών – μικροσκόπιο
3. η διάγνωση και το χρονοδιάγραμμα θεραπείας και θεραπευτικής αντιμετώπισης γίνεται από ομάδα ειδικών στα κέντρα σχιστιών και κρανιοπροσωπικών ανωμαλιών
4. υπάρχει συστηματική παρακολούθηση. Βεβαίως η συνεργασία με τους γονείς είναι απαραίτητη και ουσιαστική.

Χρονοδιάγραμμα της χειρουργικής θεραπείας

1. 1ος, 2ος ή 3ος μήνας ή ενωρίτερα εφόσον η γενική κατάσταση του παιδιού το επιτρέπει.
2. Συνήθως ακολουθείται ο κανόνας των 10, δηλαδή 10 εβδομάδων, 10 pd, και πάνω από 10 gr αιμοσφαιρίνη.

Παράγοντες που επηρεάζουν την αποκατάσταση

1. Σχιστία τέλεια ή ατελής.
2. Ύπαρξη σχιστίας φατνιακών αποφύσεων.
3. Ύπαρξη σχιστίας μαλθακής ή σκληράς ή αμφοτέρων.

Βασικές επιδιώξεις χειρουργικής διόρθωσης σχιστίας χείλους

1. Ακριβής συρραφή δέρματος μυών και βλεννογόνου.
2. Συμμετρικό έδαφος μυκτήρων
3. Συμμετρικοί μυκτήρες.
4. Συμμετρικά όρια φίλτρου.
5. Ελαφρά εκστροφή του χείλους.
6. Σχηματισμός Cupid’s bow.
7. Καλύτερη εμφάνιση της ουλής.

Χειρουργικές μέθοδοι

Σήμερα χρησιμοποιείται περισσότερο η μέθοδος MILLARD με μικρές ορισμένες φορές παραλλαγές. Είναι η γνωστή rotation advancement flap. Βασικό είναι η λεπτομερής συρραφή του σφικτήρος ο οποίος δρα ως «καλούπι»,και φέρνει τα δύο τμήματα της υπερώας κοντά.
Στην αμφοτερόπλευρο σχιστία (σ’ ένα στάδιο) ακολουθείται κυρίως η μέθοδος Millard, γίνεται πλήρης διαχωρισμός και αποκόλληση του δέρματος από τον βλεννογόνο του προχειλιδίου και αποκατάσταση του σφικτήρος μυός πάνω από το τομικό οστούν.

Στον παρόντα χρόνο δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ποια είναι η καλύτερη χειρουργική μέθοδος για την διόρθωση της σχιστίας του χείλους και της υπερώας. Ούτε ποιος είναι ο καλύτερος χρόνος για την επέμβαση. Πλην όμως πρόσφατες μελέτες αποδεικνύουν ότι η καλή ανάπτυξη του προσώπου και η καλή ομιλία μπορούν και τα δύο να επιτευχθούν με την σωστή σύγκληση του χείλους καθώς και της σκληράς και μαλθακής υπερώας σε ένα στάδιο, μέσα στον πρώτο χρόνο της ηλικίας με την προϋπόθεση ότι ο προκαλούμενος χειρουργικός τραυματισμός είναι ο μικρότερος δυνατός.

Συγγενείς ανωμαλίες των άκρων

(συνδακτυλίες και πολυδακτυλίες) διορθώνονται στην προσχολική ηλικία ή και νωρίτερα καθώς επίσης και συγγενείς ανωμαλίες των έξω γεννητικών οργάνων (υποσπαδίες). Οι σπίλοι και τα αιμαγγειώματα είναι άλλη μια σπουδαία ομάδα συγγενών ανωμαλιών που καλείται ο Πλαστικός Χειρουργός να διορθώσει καθώς επίσης τα εγκαύματα και τραύματα.

Είναι εμφανές ότι ο Πλαστικός Χειρουργός έχει πολλά να κάνει σε ένα Νοσοκομείο Παίδων ή σε μία μεγάλη Παιδιατρική Κλινική. Ο κόσμος είναι πλασμένος για τους τέλειους και τους λιγότερο τέλειους, για τους όμορφους και τους λιγότερο όμορφους και οι Αρχαίοι ημών πρόγονοι είχαν τον Ήφαιστο, τον πιο άσχημο από τους Θεούς, που ήταν άσχημος και κουτσός, να είναι εξαιρετικός τεχνίτης, ήταν σιδεράς και έφτιαχνε τους κεραυνούς του Δία, ήταν δε και φοβερός εραστής. Είχε γυναίκες του την Αφροδίτη και την Χάρη. Όπως βλέπετε χώρος υπάρχει για όλους.

Παρ ’όλα αυτά ο Πλαστικός Χειρουργός θα προσπαθεί πάντοτε να αποδώσει στην ανταγωνιστική μας κοινωνία κατά το δυνατόν τέλειους ανθρώπους, τόσο από λειτουργικής όσο και αισθητικής πλευράς.