Η στηθάγχη είναι ένας τύπος πόνου στο στήθος που προκαλείται από μειωμένη ροή αίματος στην καρδιά. Σε αυτό το άρθρο θα δούμε τι είναι η στηθάγχη, πως διαχωρίζεται σε σταθερή και ασταθής, τι συμπτώματα προκαλεί αλλά και πως μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Τι είναι η στηθάγχη

Η στηθάγχη χαρακτηρίζεται από βάρος, πόνο ή «κράμπα» στο στήθος. Ο πόνος εμφανίζεται όταν ο καρδιακός μυς δεν παίρνει αρκετό οξυγόνο. Συχνά παρατηρείται μόνο όταν η καρδιά πρέπει να δουλέψει πιο δυνατά, όπως π.χ. κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης, μετά από έντονη συναισθηματική φόρτιση ή μετά από ένα βαρύ γεύμα. Σε πιο προχωρημένο στάδιο μπορεί κανείς να υποφέρει και σε άλλες στιγμές της ζωής του. Σημαντικό είναι να τονιστεί πως μπορεί τα συμπτώματα να είναι και λιγότερο σαφή. Αυτό παρατηρείται πιο συχνό στις γυναίκες, σε ασθενείς με διαβήτη ή σε ασθενείς μεγάλης ηλικίας.

Αίτια

Ποια είναι τα αίτια της στηθάγχης;

Ο πόνος στη στηθάγχη οφείλεται συνήθως σε στένωση των στεφανιαίων αρτηριών. Αυτά είναι τα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν την καρδιά με οξυγόνο. Λόγω της στένωσης, η καρδιά λαμβάνει λιγότερο οξυγόνο από αυτό που χρειάζεται. Αρχικά μια στένωση των στεφανιαίων αρτηριών δεν συνοδεύεται από συμπτώματα. Αυτά εμφανίζονται, όταν η στένωση της στεφανιαίας αρτηρίας υπερβαίνουν το 50% της διαμέτρου της. Κύρια αιτία της στένωση των στεφανιαίων αρτηριών είναι η αρτηριοσκλήρυνση.

Άλλες αιτίες πόνου στο στήθος

Όπως αναφέρθηκε, στη στηθάγχη, ο πόνος προκαλείται σε γενικές γραμμές από στένωση των στεφανιαίων αρτηριών. Άλλες καρδιακές παθήσεις μπορεί επίσης να προκαλέσουν πόνο στο στήθος, όπως η φλεγμονή του καρδιακού σάκου (περικαρδίτιδα), νόσο των καρδιακών βαλβίδων ή διαταραχές του καρδιακού ρυθμού.

Επιπλέον, πόνο στο στήθος μπορεί να προκαλέσουν και μη-καρδιακές παθήσεις, όπως ασθένειες των πνευμόνων, του οισοφάγου ή των μυών. Συχνά τότε τα συμπτώματα είναι διαφορετικά, και βάση του ιστορικού και της κλινικής εξέτασης μπορεί να προσδιορίσει κανείς τις διαφορετικές αιτίες του πόνου στο στήθος.

Συμπτώματα

Ποια είναι τα συμπτώματα της στηθάγχης;

Τυπικό σύμπτωμα της στηθάγχης είναι πόνος στο στήθος («προκάρδιο άλγος») που συχνά εκλαμβάνεται από τον ασθενή ως βάρος ή σφίξιμο.

Ο πόνος μπορεί να επεκτείνεται στα άνω άκρα, τον λαιμό, την γνάθο, την ωμοπλάτη ή στην κοιλιακή χώρα. Μπορεί επίσης να ύπαρξη εφίδρωση ή αίσθημα ναυτίας. Οι ενοχλήσεις υποχωρούν συνήθως σε ηρεμία ή μετά τη λήψη ειδικών φαρμάκων.

Σημαντικό είναι επίσης να τονιστεί πως τα συμπτώματα μπορεί να είναι και λιγότερο εμφανή όπως αυτό παρατηρείται πιο συχνά στις γυναίκες, σε ασθενείς με διαβήτη ή σε ασθενείς μεγάλης ηλικίας.

Τύποι στηθάγχης

Σταθερή στηθάγχη

Τα συμπτώματα της σταθερής στηθάγχης εμφανίζονται όταν η καρδιά απαιτεί περισσότερο οξυγόνο και υποχωρούν αρκετά γρήγορα μετά από σωματική ανάπαυση. Η σταθερή στηθάγχη συνήθως δεν χρειάζεται επείγουσα ιατρική φροντίδα.

Ασταθής στηθάγχη

Σε σχέση με την σταθερή στηθάγχη, σε περίπτωση ασταθούς στηθάγχης, τα συμπτώματα είναι απρόβλεπτα και μπορεί να εμφανισθούν και σε ηρεμία. Αυτό οφείλεται στο ότι οι στενώσεις στις στεφανιαίες αρτηρίες είναι πιθανώς σοβαρότερες, συχνά μέχρι και 80-90%. Ως αποτέλεσμα, η παροχή επαρκούς αίματος με οξυγόνο είναι πολύ μικρή και δημιουργείται τότε σοβαρός κίνδυνος καρδιακού εμφράγματος. Σε περίπτωση ασταθούς στηθάγχης ο ασθενής πρέπει εισάγεται στο νοσοκομείο για παρακολούθηση και χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Συχνά απαιτείται σε αυτές τις περιπτώσεις επείγουσα αγγειοπλαστική (μπαλονάκια και stents) ή και χειρουργική επέμβαση bypass (coronary artery bypass surgery).

Στηθάγχη του Prinzmetal (αγγειακοί σπασμοί)

Μια ειδική μορφή στηθάγχης είναι η Prinzmetal στηθάγχη (αγγειακός σπασμός). Η στηθάγχη του Prinzmetal προκαλείται από ξαφνικό σπασμό μιας στεφανιαίας αρτηρίας. Οι σπασμοί μπορεί να εμφανιστούν σε στεφανιαίες αρτηρίες με ή χωρίς αρτηριοσκλήρυνση. Αυτό προκαλεί συμπτώματα παρόμοια με αυτά της στηθάγχης. Η μορφή αυτή είναι σπάνια, εμφανίζεται κυρίως στις γυναίκες και αντιμετωπίζεται συνήθως με φαρμακευτική αγωγή.

Στηθάγχη λόγω προβλημάτων στα μικρά αγγεία της καρδιάς (coronary microvascular disfunction – CMD)

Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό από τους άνδρες να έχουν προβλήματα στους μικρούς κλάδους των στεφανιαίων αρτηριών. Αυτό ονομάζεται στεφανιαία μικροαγγειακή δυσλειτουργία. Είναι μια διαταραχή στη λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων. Τα μικρά αιμοφόρα αγγεία είναι λιγότερο ικανά να διαστέλλονται όταν είναι απαραίτητο. Αυτό δίνει επίσης συμπτώματα στηθάγχης.

Διάγνωση

Η διαγνωστική διαδικασία στηρίζεται στο ιατρικό ιστορικό, στην κλινική εξέταση και στο ηλεκτροκαρδιογράφημα. Ανάλογα με την περίπτωση, ακολουθούνε και άλλες εξετάσεις όπως π.χ. δοκιμασία κοπώσεως, υπερηχογράφημα, εξετάσεις με ισότοπα, αξονική ή μαγνητική τομογραφία ή στεφανιογραφία.

Στεφανιογραφία σε συνδυασμό με τον έλεγχο της λειτουργίας των στεφανιαίων αγγείων

Σημαντικό να αναφερθεί, πως μια απλή στεφανιογραφία – ενώ δείχνει με μεγάλη ακρίβεια την πορεία των μεγάλων στεφανιαίων αγγείων και την ύπαρξη πιθανόν στενώσεων – δεν μπορεί να πιστοποίηση την ύπαρξη ή μην στεφανιαίας μικροαγγειακής δυσλειτουργία. Εδώ χρειάζεται κατά την στεφανιογραφία να προστεθεί μια εξέταση για τη λειτουργία των στεφανιαίων αρτηριών και μικρών αγγείων με την προσθήκη αγγειοδραστικών φαρμάκων (coronary function testing). Η εξέταση αυτή συνδυάζει:

1. την δοκιμή εάν εμφανίζονται σπασμοί στους κύριους κλάδους ή μικρότερους κλάδους των στεφανιαίων αρτηριών μετά από την φαρμακευτική πρόκληση
2. μια δοκιμή, εάν τα αγγεία μπορούν να διασταλούν σωστά μετά από αντίστοιχη φαρμακευτική πρόκληση, και ταυτόχρονα μέτρηση της αντίστασης στα μικρότερα αιμοφόρα αγγεία (π.χ. index of microvascular resistance – IMR).

Αυτή η εξέταση της λειτουργίας στεφανιαίων αγγείων μαζί με την στεφανιογραφία είναι ένας εύκολος, ασφαλής και σύντομος τρόπος για την αποκάλυψη των αιτιών της στηθάγχης και την καθοδήγηση των ασθενών για μια αποτελεσματική θεραπεία.

Θεραπεία

Η στηθάγχη αντιμετωπίζεται συμβατικά με αντιστηθαγχικά φάρμακα, αγγειοπλαστική στεφανιαίων αγγείων και/ή χειρουργείο bypass.

Φαρμακευτική αγωγή

Φάρμακα δίδονται για να μειώσουν την ανάγκη της καρδιάς για οξυγόνο και φέρουν ανακούφιση από τον πόνο. Άλλα φάρμακα έχουν μικρή ή καθόλου επίδραση στον πόνο επιδρούν ώστε η στένωση των στεφανιαίων αρτηριών να μην επιδεινώνονται.

Αντιμετώπιση των στενώσεων

Συχνά ο υγιεινός τρόπος ζωής και η φαρμακευτική αγωγή δεν αρκούν για εξάλειψη των συμπτωμάτων. Τότε είναι απαραίτητη η αντιμετώπιση των στενώσεων με αγγειοπλαστική (μπαλονάκια και stents) ή χειρουργική παράκαμψη της στένωσης (bypass).

Η υγιεινή ζωή είναι εξαιρετικά σημαντική

Για όλες τις μορφές της στηθάγχης είναι σημαντικό να ζούμε όσο το δυνατόν πιο υγιεινά, που σημαίνει πως δεν καπνίζουμε, κινούμαστε επαρκώς, και ακολουθούμε μια υγιεινή διατροφή.

Ανθεκτική στηθάγχη

Ο όρος «ανθεκτική στηθάγχη» αναφέρεται σε χρόνια συμπτώματα στηθάγχης (κατά ορισμό για διάστημα >3 μήνες) που δεν μπορούνε να αντιμετωπιστούνε με τον συνδυασμό φαρμάκων, αγγειοπλαστικής ή/και χειρουργείου bypass.

Η συχνότερη αιτία είναι στενώσεις που αφορούν τις κύριες στεφανιαίες αρτηρίες. Ωστόσο όμως σε ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών με ανθεκτική στηθάγχη,παρατηρείτε απουσία στενώσεων των στεφανιαίων αγγείων. Τότε πρέπει να σκεφτούμε την ύπαρξη Prinzmetal στηθάγχη (αγγειακή σπασμοί) ή – και ακόμα πιο συχνά – στεφανιαία μικροαγγειακή δυσλειτουργία. Πράγματι, ο ρόλος της μικροαγγειακής δυσλειτουργίας ως βασικός παράγοντας στηθάγχης εκτιμάται όλο και περισσότερο. Να σημειωθεί πως αυτοί οι τύποι στηθάγχης μπορεί να συνυπάρχουν σε συνδυασμό με αποφρακτική ή μη αποφρακτική στεφανιαία νόσο.

Πράγματι ο αριθμός των ασθενών με ανθεκτική στηθάγχη αυξάνεται, εν μέρει, λόγω του συνδυασμού γήρανσης του πληθυσμού και αυξημένο ποσοστών επιβίωσης σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο.

Εκτός των αναφερόμενων θεραπευτικών επιλογών έχει ειδικό ενδιαφέρον στην αντιμετώπιση της ανθεκτικής στηθάγχης η καρδιακή συσκευή REDUCER που εμφυτεύεται με ασφαλή και σύντομο τρόπο δια του καρδιακού καθετηριασμού στον στεφανιαίο κόλπο. Η συσκευή REDUCER βοηθά τους περισσότερους ασθενείς να μειώσουν σημαντικά τα συμπτώματα ανθεκτικής στηθάγχης και να επιτύχουν καλύτερη ποιότητα ζωής.

Συμπερασματικά, κεντρικό σημείο παραμένει η κλινική αντιμετώπιση της στηθάγχης που προϋποθέτει έγκυρη διάγνωση μέσου στεφανιογραφίας και συχνά την εξέταση λειτουργίας στεφανιαίων αγγείων. Τα βήματα αυτά επιτρέπουν την σωστή και αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου.