Συχνά στον παιδίατρο καταφθάνουν αγχωμένοι γονείς  με το ερώτημα : «Γιατρέ το παιδί μου βήχει …Να του δώσω μία αντιβίωση;»

Τα αντιβιοτικά είναι πολύτιμα φάρμακα και η διαφύλαξη της αποτελεσματικότητάς τους μας αφορά όλους. Χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στην δεκαετία του 1940 και αποτελούν χωρίς καμία αμφιβολία ένα μεγάλο επίτευγμα της ιατρικής.

Η αλόγιστη χορήγησει της αντιβίωσης στα παιδιά συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση της μικροβιακής αντοχής (φυσιολογικό βιολογικό φαινόμενο, κατά το οποίο τα μικρόβια δεν σκοτώνονται από μια συγκεκριμένη αντιβίωση και στην συνέχεια στο σύνολο επικρατούν στελέχη με αντοχή σ’ αυτήν).

Ο Αλεξάντερ Φλέμινγκ, ο οποίος πήρε Νόμπελ για την σπουδαία ανακάλυψη της πρώτης αντιβίωσης, της πενικιλίνης, – στην απονομή του βραβείου το 1945, προειδοποίησε να μην χρησιμοποιείται το αντιβιοτικό, παρά μόνο όταν υπάρχει ορθά διαγνωσμένη αιτία. Να χορηγείται σε επαρκή ποσότητα και για το σωστό χρονικό διάστημα, διότι υπάρχει κίνδυνος, ο άνθρωπος στην άγνοιά του να δημιουργήσει ανθεκτικά στελέχη.

Σήμερα, στεκόμαστε μπροστά στο φαινόμενο της μικροβιακής αντοχής, προβληματισμένοι, διότι σαν συνέχεια αυτού έχουμε σοβαρές λοιμώξεις που διαρκούν περισσότερο και δεν ανταποκρίνονται στην χορήγηση αντιβιοτικών.

Στην καταπολέμηση της ανορθόδοξης και υπερβολικής χρήσης αντιβιοτικών, αναμφισβήτητος είναι ο ρόλος του παιδιάτρου.

Ο παιδίατρος καλείται να λειτουργήσει ως σύμβουλος υγείας. Πρέπει να χτίσει σχέση εμπιστοσύνης με τους γονείς. Να τους ευαισθητοποιήσει και να τους εκπαιδεύσει στην σωστή αντιμετώπιση των λοιμώξεων και στην σωστή ορθή χορήγηση αντιβίωσης στα παιδιά.

Οι γονείς πρέπει να ξέρουν τα εξής:

• Οι ιογενείς λοιμώξεις του ανωτέρου αναπνευστικού (βήχας, ρινίτιδα, πυρετός) είναι συχνές στην παιδική ηλικία και δεν χρειάζεται λήψη αντιβιοτικών. Σε μία ιογενή λοίμωξη, το παιδί χρειάζεται μόνο ξεκούραση, καλή ενυδάτωση, καλή διατροφή και υπομονή διότι «ο χρόνος είναι ο καλύτερος γιατρός».
• Το κοινό κρυολόγημα οφείλεται σε ιούς και δεν ανταποκρίνεται στην αντιβιοτική αγωγή.
• Η αμυγδαλίτιδα στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι ιογενής. Στην κρίση του παιδιάτρου είναι να υποψιαστεί βακτηριακή λοίμωξη, να ζητήσει περαιτέρω εξετάσεις και να χορηγήσει την κατάλληλη αντιβίωση για τον απαιτούμενο χρόνο.
• Η ωτίτιδα δεν απαιτεί πάντα αντιβιοτική αγωγή. Η σύσταση της αγωγής πρέπει να είναι από τον παιδίατρο, από τον ωτορινολαρυγγολόγο ή από τον γενικό οικογενειακό ιατρό, μετά από λεπτομερές ιστορικό και την κλινική εξέταση.

Ο παιδίατρος πρέπει να μπορεί να επικοινωνήσει με τους γονείς ότι:

• Λαμβάνοντας το παιδί αντιβιοτική αγωγή διατρέχει τον κίνδυνο να εμφανίσει παρενέργειες, όπως: στομαχικές διαταραχές, αλλεργίες και αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα.
• Με  την χρήση αντιβιοτικών ταυτόχρονα επηρεάζεται και η φυσιολογική χλωρίδα (δηλαδή μικροοργανισμοί που ζουν σε αρμονία και ωφελούν τον οργανισμό).
• Με την άσκοπη χρήση αντιβιοτικών, αυξάνεται η ανθεκτικότητα των μικροβίων και έτσι την επόμενη φορά που το παιδί θα χρειαστεί πραγματική θεραπεία, πιθανόν δεν θα έχει το απαιτούμενο αποτέλεσμα.

Στην προσπάθεια ελέγχου και μείωσης της μικροβιακής αντοχής, η σύσταση του παιδιάτρου προς τους γονείς πρέπει να είναι :

• Να αποφεύγουν την κακή συνήθεια, να έχουν μία αντιβίωση στο σπίτι «για κάθε ενδεχόμενο».
• Να αποφεύγουν ανταλλαγή απόψεων και συμβουλές από άλλους γονείς, φίλους, συγγενείς για την θεραπεία των παιδιών.
• Να συνειδητοποιήσουν ότι ο μόνος κατάλληλος να δώσει οδηγίες είναι ο παιδίατρος.

Όταν και αν τελικά χρειαστεί αντιβιοτική θεραπεία, οι γονείς θα πρέπει:

• Να προσέξουν και να ακολουθήσουν πιστά τις οδηγίες του παιδιάτρου.
• Να χορηγήσουν την σωστή δόση αντιβιοτικού.
• Να δώσουν το αντιβιοτικό στα χρονικά διαστήματα που συμβούλεψε ο ιατρός παιδίατρος.
• Να μην διακόπτουν την χορήγηση του αντιβιοτικού μόλις το παιδί γίνει καλά, παρά μόνο αν λάβουν οδηγίες από τον παιδίατρο.

Τέλος, οι γονείς πρέπει να ρωτήσουν τον γιατρό, για ποιο λόγο δίνεται το φάρμακο, όπως και αν πρόκειται για ιογενή ή μικροβιακή λοίμωξη. Με αυτόν τον τρόπο, θα συνεισφέρουν σε μεγάλο βαθμό στον περιορισμό της άσκοπης και χωρίς ουσιαστικό λόγο συνταγογράφησης, γεγονός το οποίο δυστυχώς συμβαίνει μερικές φορές υπό την πίεση των απαιτητικών, αγχωμένων γονέων.

Συνοψίζοντας, το σημαντικότερο είναι να καταλάβουμε, ότι με την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών δημιουργούνται ανθεκτικά μικρόβια,  τα οποία διασπείρονται στην κοινότητα, μέρος της οποίας είναι και τα παιδιά. Έτσι, προκαλούνται σοβαρές λοιμώξεις που δύσκολα θεραπεύονται και επιβαρύνονται με επιπλοκές που μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στον θάνατο. Οι σύγχρονες έρευνες δείχνουν, ότι η εξάπλωση των «υπερμικροβίων» έχει επιταχυνθεί και αποτελεί πια πρόβλημα της Δημόσιας Υγείας. Σε πολλά κράτη έχουν σημάνει συναγερμό για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού.

Σε αυτό το πλαίσιο η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Π..Ο.Υ.) κάθε χρόνο τον Μάρτιο διοργανώνει (κάθε χρόνο τον Μάρτιο) την «Παγκόσμια Εβδομάδα Ευαισθητοποίησης για την μικροβιακή αντοχή», με σκοπό την αφύπνισης σε θέματα ορθής χρήσης αντιβιοτικών, τόσο στην κοινότητα, όσο και στα νοσοκομεία. Δυστυχώς, η Ελλάδα κατέχει μια από τις πρώτες θέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στο ποσοστό μικροβιακής αντοχής και στις λοιμώξεις από ανθεκτικά στελέχη και βρίσκεται στην κορυφή κατανάλωσης αντιβιοτικών, καταλαμβάνοντας την 3η θέση, μετά την Ρουμανία και την Βουλγαρία. Για αυτό το λόγο, ο παιδίατρος πρέπει να έχει ενεργή στάση, με υπομονή, ενσυναίσθηση και ειλικρίνεια για να δημιουργήσει  σχέσεις εμπιστοσύνης με τους γονείς, προκειμένου να συνεισφέρει στην καλύτερη ενημέρωση και εκπαίδευση της οικογένειας, στην ορθή χρήση των αντιβιοτικών ακόμα και από τη βρεφική και παιδική ηλικία.