Δυσκαταποσία: Εισαγωγή

Δυσκαταποσία, ένα συχνό φαινόμενο; Η κατάποση είναι μια καθημερινή διαδικασία. Εξασφαλίζει την ημερήσια επαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών για την κάλυψη των ενεργειακών μας αναγκών, καθώς και την επαρκή λήψη υγρών που είναι απαραίτητα για την σωστή ενυδάτωση του οργανισμού. Δεν πρέπει να παραβλέπουμε επίσης ότι το γεύμα αποτελεί ένα μέσο κοινωνικοποίησης και συντροφικότητας, πρώιμο σημάδι εξέλιξης των κοινωνικών δομών.

Ένα υγιές παιδί καταπίνει περίπου 1.000 φορές την ημέρα ενώ ένας υγιής ενήλικας περίπου 600 – 2.000 φορές. Ως εκ τούτου, η σίτιση από το στόμα και η κατάποση συγκαταλέγονται στις πλέον συχνότερες κινητικές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού που για τους περισσότερους ανθρώπους γίνονται αυθόρμητα και χωρίς κόπο.

Ωστόσο, η κατάποση αποτελεί μια υψηλής πολυπλοκότητας λειτουργία. Για μία φυσιολογική κατάποση απαιτείται ένα υγιές νευρικό σύστημα, φυσιολογική ανατομία στην περιοχή του φάρυγγα και του λάρυγγα, καθώς και ένα λειτουργικά ικανό μυϊκό σύστημα. Για τη λειτουργία της δε, απαιτείται ο συντονισμός και ο έλεγχος 50 μυϊκών ομάδων και 6 κρανιακών νεύρων.

Οποιαδήποτε διαταραχή των μηχανισμών της κατάποσης ορίζεται ως Δυσφαγία. Ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις δυσκολίες στη μάσηση και στην κατάποση υγρών και στερεών τροφών, καθώς αυτές επεξεργάζονται και μεταφέρονται από τη στοματική κοιλότητα στο στομάχι. Αυτή δε, έχει σαν αποτέλεσμα τη διακοπή της διατήρησης της θρέψης και της ενυδάτωσης του ανθρώπινου οργανισμού αλλά και την διακοπή της αίσθησης της ευχαρίστησης του φαγητού.

Συμπτώματα

Οι μεταβολές στη χροιά της φωνής και της ομιλίας (υγρή φωνή) και ο βήχας κατά την διάρκεια της σίτισης, είναι έμμεσα σημάδια που δείχνουν ότι οι προστατευτικοί μηχανισμοί του λάρυγγα υπολειτουργούν, καθιστώντας την σίτιση από το στόμα επισφαλή.

Τα ήπια συμπτώματα δυσφαγίας περιλαμβάνουν συχνά την απώλεια του σωματικού βάρους, το συχνό και αδιευκρίνιστο πυρετό, επαναλαμβανόμενες βρογχίτιδες ή πνευμονίες. Τα παραπάνω συμπτώματα οφείλονται σε χρόνιες μικροεισροφήσεις και στην πιο σοβαρή τους μορφή μπορούν να οδηγήσουν σε πνευμονία από εισρόφηση, χρόνια αφυδάτωση, διαταραχές θρέψης και καχεξία.

Παράγοντες που προδιαθέτουν για την εμφάνιση διαταραχών κατάποσης:

• αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
• σκλήρυνση κατά πλάκας
• νόσος του κάτω κινητικού νευρώνα
• γεροντική άνοια
• νεοπλασματικές νόσοι κεφαλής και τραχήλου
• κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις
• ηλικία
• Ψυχογενείς παράγοντες
• Alzheimer
• Parkinson

Γιατί πρέπει να αντιμετωπιστούν οι διαταραχές κατάποσης ;

Τα οφέλη της αντιμετώπισης των διαταραχών κατάποσης είναι πολλαπλά. Ως κύριο θεωρούμε την βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενή. Εκτιμάται ότι ο μέσος όρος κέρδους επιβίωσης σε ασθενείς που αντιμετωπίστηκε η δυσφαγία είναι κατά μέσο όρο 3,3 χρόνια σε σχέση με ομάδα ασθενών με διαπιστωμένες διαταραχές κατάποσης. Αυτό προκύπτει από την μείωση του αριθμού των λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού που προκύπτουν από εισροφήσεις, αλλά και από την αντιμετώπιση της κακής κατάστασης της θρέψης του ασθενή. Ας μην ξεχνάμε ότι η θνητότητα της πνευμονίας εξ εισροφήσεως είναι 53% σε επιβαρυμένους ασθενείς.

Δυσκαταποσία: Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;

Οι διαταραχές κατάποσης διαγιγνώσκονται και αντιμετωπίζονται από ειδική ομάδα ιατρών που αποτελείται από ωτορινολαρυγγολόγο εξειδικευμένο στις διαταραχές κατάποσης και λογοθεραπευτή δυσφαγιολόγο με πολυετή εμπειρία. Μετά από πλήρη ωτορινολαρυγγολογική εξέταση μπορούμε να πραγματοποιήσουμε λειτουργικό ενδοσκοπικό έλεγχο κατάποσης (FEES). Η παραπάνω εξέταση πραγματοποιείται στο ιατρείο χωρίς αναισθησία, με την χρήση εύκαμπτου ενδοσκόπιου όπου ο ασθενής σιτίζεται σε πραγματικό χρόνο με διάφορες συστάσεις τροφών και υγρών. Αποτελεί μια γρήγορη και ανώδυνη εξέταση που μας επιτρέπει να αξιολογήσουμε την φυσιολογία της κατάποσης τη δεδομένη στιγμή καθώς και να εντοπίσουμε τα ακριβή αίτια των συμπτωμάτων. Η σωστή αξιολόγηση των διαταραχών κατάποσης μας επιτρέπει να διαπιστώσουμε εάν η σίτιση από το στόμα κρίνεται ασφαλής , ποιο σημείο της κατάποσης ευθύνεται για την συμπτωματολογία και ποιες ομάδες τροφών είναι ασφαλείς για τον ασθενή την δεδομένη χρονική στιγμή. Η δυνατότητα εφαρμογής αντιρροπιστικών τεχνικών σε πραγματικό χρόνο από τον εξειδικευμένο λογοθεραπευτή παρέχει τη δυνατότητα καλύτερου προγραμματισμού της αντιμετώπισης των διαταραχών.

Βασικό πλεονέκτημα της ενδοσκοπικής αξιολόγησης είναι η απουσία ακτινοβολίας, η μη χρήση αναισθησίας και η δυνατότητα πραγματοποίησης της εξέτασης επί κλίνης του ασθενούς, κυρίως σε περιστατικά που δεν μετακινούνται εύκολα. Αποτελεί μια εξειδικευμένη προσέγγιση για τη σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση της δυσφαγίας.