Τι είναι εγκολεασμός εντέρου;

Εγκολεασμός εντέρου είναι η πάθηση κατά την οποία ένα τμήμα του εντέρου ‘ γλιστράει ’ μέσα σε ένα γειτονικό του τμήμα όπως ακριβώς δύο τμήματα ενός τηλεσκοπίου εισέρχονται το ένα μέσα στο άλλο. Μπορεί να συμβεί όταν λεπτό έντερο ‘ διολισθαίνει ’ μέσα σε λεπτό έντερο, λεπτό έντερο ‘ εισέρχεται ’ σε παχύ και πολύ σπάνια παχύ έντερο σε παχύ.. Στο 95% των περιπτώσεων ο εγκολεασμός αφορά τη διολίσθηση λεπτού εντέρου σε παχύ. Το τμήμα του εντέρου που εγκολεάζεται “στραγγαλίζεται” με αποτέλεσμα τη μείωση ή τη διακοπή αιμάτωσης του καθώς και την αναστολή της φυσιολογικής προώθησης υγρών και τροφής μέσα στο πεπτικό σύστημα.

Που οφείλεται ο εγκολεασμός εντέρου;

Η αιτία του εγκολεασμού εντέρου δεν είναι πάντα γνωστή. Ενοχοποιείται η ύπαρξη διογκωμένων μεσεντέριων λεμφαδένων, η ιογενής λοίμωξη του γαστρεντερικού (συνήθως προκαλούμενη από ροταϊό), ο εμβολιασμός για ροταϊό και η λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού (συνήθως προκαλούμενη από αδενοϊό). Τα αίτια αυτά προκαλούν τον λεγόμενο ιδιοπαθή εγκολεασμό , ο οποίος αφορά το 95% περίπου των περιστατικών. Υπάρχουν όμως και κάποιοι ανατομικοί παράγοντες που λειτουργούν ως παθολογικό οδηγό σημείο πρόκλησης εγκολεασμού. Μερικοί απ΄αυτούς είναι η μεκέλειος απόφυση, η σκωληκοειδής απόφυση, οι διπλασιασμοί του πεπτικού συστήματος, οι πολύποδες, το αιμαγγείωμα, οι κακώσεις κοιλίας, οι προηγηθείσες χειρουργικές επεμβάσεις και οι όγκοι.

Πόσο συχνό πρόβλημα είναι; 

Ο εγκολεασμός εντέρου συμβαίνει σε 1-4 ανά 2000 παιδιά.  Αποτελεί τη πιο συχνή αιτία εντερικής απόφραξης στα παιδιά ηλικίας 3 μηνών έως 3 ετών. Τα αγόρια μπορεί να εμφανίσουν εγκολεασμό 3 έως 4 φορές πιο συχνά σε σύγκριση με τα κορίτσια. Αν και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, το 75% των περιστατικών είναι ηλικίας έως 2 ετών και το 90% ηλικίας έως 3 ετών. Η εμφάνιση του σε παιδιά ηλικίας άνω των 2 ετών θέτει την υποψία ύπαρξης παθολογικού οδηγού σημείου. O εγκολεασμός φαίνεται να συμβαίνει πιο συχνά  κατά τους ανοιξιάτικους και φθινοπωρινούς μήνες. Αυτό σχετίζεται με την αυξημένη συχνότητα ιογενών λοιμώξεων, οι οποίες προκαλούν διόγκωση ή φλεγμονή των μεσεντέριων λεμφαδένων. Ο εγκολεασμός μπορεί να παρουσιαστεί ακόμα και σε υγιή παιδιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ένα παιδί που φαίνεται καλά αλλά εμφανίζει συχνά (κάθε 15-20 λεπτά) επεισόδια κοιλιακού άλγους, ανησυχίας, κλάματος και άρσης των γονάτων στο θώρακα. Επιπρόσθετα μπορεί να παρουσιάσει έμετους χολώδεις (πράσινους), αιματηρές κενώσεις με πρόσμιξη βλέννης (σαν ζελέ σταφίδας), αφυδάτωση, λήθαργο και κόπωση. Σημεία όπως ο πυρετός, η χαμηλή αρτηριακή πίεση και η ταχυκαρδία υποδηλώνουν ρήξη του εντέρου.

Πώς γίνεται η διάγνωση για τον εγκολεασμό εντέρου;

Η διάγνωση της πάθησης γίνεται με:

• Φυσική εξέταση: Μερικές φορές μπορεί να ψηλαφηθεί μάζα στο δεξιό κατώτερο μέρος της κοιλίας.
• Απεικονιστικές εξετάσεις: Η εξέταση με τη μεγαλύτερη διαγνωστική ακρίβεια είναι το υπερηχογράφημα. Μπορεί να αναδείξει ομόκεντρους κύκλους στο τμήμα του εντέρου που πάσχει ( σημείο στόχου ). Επίσης ο υποκλυσμός με σκιαγραφικό ή αέρα μπορεί να αποδειχθεί τόσο διαγνωστικός όσο και θεραπευτικός. Η ακτινογραφία κοιλίας μπορεί να διενεργηθεί και να αναδείξει διατεταμένες εντερικές έλικες και απόφραξη εντέρου.
• Εργαστηριακές εξετάσεις: Οι πιο συχνές εξετάσεις που διενεργούνται είναι η γενική αίματος και ο βιοχημικός έλεγχος. Μπορεί να είναι αυξημένη η τιμή των λευκών αιμοσφαιρίων.

Εγκολεασμός εντέρου και Θεραπεία 

Η θεραπεία περιλαμβάνει :

• Συντηρητική αντιμετώπιση: Η αρχική αντιμετώπιση για τον εγκολεασμό εντέρου περιλαμβάνει τη χορήγηση υγρών καθώς οι περισσότεροι ασθενείς είναι αφυδατωμένοι. Αν ο ασθενής είναι αιμοδυναμικά σταθερός, τότε επιχειρείται ανάταξη του εγκολεασμού στο ακτινολογικό τμήμα με υποκλυσμό (με αέρα ή υγρό) υπό ακτινοσκοπική ή υπερηχογραφική καθοδήγηση. Η προσπάθεια αυτή μπορεί να γίνει έως 3 φορές. Στη περίπτωση που η ανάταξη με υποκλυσμό είναι επιτυχής, το παιδί εισάγεται στο νοσοκομείο για παρακολούθηση πιθανής υποτροπής. Αξίζει να σημειωθεί πως το ποσοστό επιτυχημένης ακτινολογικής ανάταξης μπορεί να φτάσει το 95%.

• Χειρουργική αποκατάσταση: Ενδείκνυται σε περιπτώσεις ισχαιμικού ή ιδιαίτερα επηρεασμένου εντέρου. Οι ασθενείς αυτοί μπορεί να παρουσιάζουν ελεύθερο αέρα στην ακτινογραφία, σημεία σήψης και ευαισθησία στη κλινική εξέταση. Άλλες ενδείξεις χειρουργικής αντιμετώπισης είναι η υποψία ύπαρξης παθολογικού οδηγού σημείου (ιδιαίτερα σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας) ή οι αποτυχημένες προσπάθειες ανάταξης στο ακτινολογικό τμήμα. Η επέμβαση θα πρέπει να εξατομικεύεται. Χορηγούνται αντιβιοτικά πριν το χειρουργείο , ενώ μπορεί να απαιτηθεί και μετάγγιση αίματος.

Εγκολεασμός εντέρου και Επιπλοκές  

Συνήθως δεν υπάρχουν μακροχρόνιες επιπλοκές. Το ποσοστό υποτροπής του εγκολεασμού εντέρου μετά από ακτινολογική ανάταξη του είναι περίπου 5-10%. Η υποτροπή συνήθως συμβαίνει εντός 6 μηνών από το αρχικό επεισόδιο. Μετά από χειρουργική ανάταξη του εγκολεασμού μπορεί να δημιουργηθούν συμφύσεις στη κοιλία με αποτέλεσμα απόφραξη του εντέρου. Η πιθανότητα  υποτροπής μετά από χειρουργική ανάταξη είναι επίσης περίπου 5%.