Η παιδική βαρηκοΐα αποτελεί μια σοβαρή διαταραχή της ακουστικής ικανότητας σε παιδιά. Αυτό το άρθρο εξετάζει τα είδη παιδικής βαρηκοΐας τονίζοντας τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης του προβλήματος για την ανάπτυξη και την επικοινωνία των παιδιών.

Τι είναι η παιδική βαρηκοΐα

Η παιδική βαρηκοΐα αποτελεί μια από τις πιο σοβαρές διαταραχές που μπορεί να εμφανιστούν μετά την γέννηση. Η μείωση της ακουστικής ικανότητας του παιδιού επηρεάζει την επικοινωνία και τη γνωστική ανάπτυξή του, προκαλώντας διαταραχές συμπεριφοράς.

Γονείς και παιδίατροι θα πρέπει να γνωρίζουν ότι στη σημερινή εποχή ο έλεγχος της ακοής μπορεί να γίνει αξιόπιστα και αντικειμενικά από τις πρώτες κιόλας ώρες της ζωής του νεογέννητου. Η αποκατάσταση της παιδικής βαρηκοΐας σήμερα, με την πρόοδο σύγχρονων συντηρητικών και χειρουργικών μεθόδων (ακουστικά βαρηκοΐας, B.A.H.A., κοχλιακά και εγκεφαλικά εμφυτεύματα), είναι εφικτή, με την προϋπόθεση πρώιμης ανίχνευσης των βαρήκοων αυτών παιδιών.

Συχνότητα

Αποτελεί τη συχνότερη συγγενή πάθηση στην παιδική ηλικία. Η συχνότητα της κυμαίνεται από 1 έως 4 σε κάθε 1.000 γεννήσεις τον χρόνο. Αν αναλογισθούμε ότι στην πατρίδα μας γεννιούνται 85.000 παιδιά τον χρόνο υπολογίζουμε ότι από αυτά τα 100 με 200 κατά μέσο όρο θα είναι βαρήκοα. Για τον λόγο αυτό τα ανιχνευτικά προγράμματα (screening) θα πρέπει να απευθύνονται σε όλα ανεξαιρέτως τα νεογνά που γεννιούνται στην χώρα μας. Σε ποσοστό 25-30% οι βαρηκοΐες της παιδικής ηλικίας δεν είναι παρούσες στην γέννηση αλλά εμφανίζονται αργότερα (βρεφική, νηπιακή, σχολική). Επομένως δεν μπορούν να ανιχνευθούν με τα σημερινά νεογνικά προγράμματα screening.

Είδη παιδικής βαρηκοΐας

Τα είδη παιδικής βαρηκοΐας ταξινομούνται βασικά σε τρεις κατηγορίες

1. Βαρηκοΐα αγωγιμότητας: Οφείλεται σε βλάβη στο σύστημα που μεταδίδεται ο ήχος (έξω και μεσον ους), μέχρι να φτάσει στον κοχλία και στο ακουστικό νεύρο
2. Βαρηκοΐα νευροαισθητήρια (αντιλήψεως): Οφείλεται σε βλάβη του κοχλία (95%) ή του ακουστικού νεύρου (5%)
3. Βαρηκοΐα μεικτή: συνδυασμός των δύο πρώτων

Πολύ πιο σπάνιες μορφές είναι η κεντρική (διαταραχή διαχείρισης ακουστικής πληροφορίας) και η μη οργανική (βαρηκοΐα προσποιήσεως ή ψευδοϋπακουσία).

Από τι προκαλείται

Την βαρηκοΐα αγωγιμότητας προκαλούν διάφορες παθήσεις του έξω ή του μέσου ωτός, όπως για παράδειγμα οι ωτίτιδες ή οι συγγενείς ανωμαλίες. Η νευροαισθητήρια βαρηκοΐα μπορεί να οφείλεται σε πάθηση που συνέβη στην εμβρυική ζωή ή σε πάθηση μετά την γέννηση.

Με βάση τα σύγχρονα βιβλιογραφικά δεδομένα, πιστεύεται ότι οι μισές περιπτώσεις παιδικής βαρηκοΐας είναι κληρονομικές.

Διαχείριση

Η διαχείριση ενός παιδιού με βαρηκοΐα περιλαμβάνει τέσσερα βασικά στάδια απολύτως αλληλένδετα μεταξύ τους με την ακόλουθη σειρά:

1)Ανίχνευση

• Με τα σημερινά δεδομένα, για τα υγιή νεογνά/βρέφη η συνιστώμενη ανιχνευτική δοκιμασία είναι οι Ωτοακουστικές εκπομπές. Στα νεογνά υψηλού κινδύνου χρησιμοποιούμε τις ωτοακουστικές εκπομπές και τα αυτόματα προκλητά δυναμικά εγκεφαλικού στελέχους.

Μία κοινά αποδεκτή κατευθυντήρια οδηγία είναι ο κανόνας ‘’1-3-6’’ δηλαδή ανίχνευση της βαρηκοΐας στον 1^ο μήνα της ζωής, οριστική διάγνωση της βαρηκοΐας μέχρι τον 3^ο μήνα και έναρξη της αντιμετώπισης της βαρηκοΐας από τον 6^ο μήνα της ζωής.

• Η ανίχνευση δεν υποκαθιστά την διάγνωση

2)Διάγνωση

Σε όλα τα παιδιά που θα παραπεμφθούν με υποψία βαρηκοΐας από τον ανιχνευτικό έλεγχο, καθώς και αυτά που έχουν ενδείξεις βαρηκοΐας, θα πρέπει να τεθεί το συντομότερο δυνατόν η διάγνωση ώστε να προβούμε στην αντιμετώπιση.

Η διάγνωση θα βασιστεί:

• Στο ιστορικό
• Στη φυσική εξέταση
• Στις ακουολογικές δοκιμασίες σύμφωνα με την χρονολογική και αναπτυξιακή ηλικία του παιδιού

Υποκειμενικές και αντικειμενικές ακοολογικές δοκιμασίες

Οι ακοολογικές δοκιμασίες διακρίνονται σε υποκειμενικές και αντικειμενικές.

Οι υποκειμενικές όπως το τονικό ακοόγραμμα για παράδειγμα έχουν αξία σε μεγαλύτερες ηλικίες, γιατί απαιτούν την συνεργασία του παιδιού.

Οι αντικειμενικές είναι πιο αξιόπιστες, εφαρμόζονται από την στιγμή της γέννησης και δεν απαιτούν την συνεργασία του παιδιού. Αυτές είναι:

1. Η τυμπανομετρία
2. Τα ηχητικά αντανακλαστικά
3. Οι ωτοακουστικές εκπομπές
4. Τα ακουστικά προκλητά δυναμικά εγκεφαλικού στελέχους
5. Τα διαρκή ακουστικά προκλητά δυναμικά

Από τη στιγμή που θα τεθεί η διάγνωση, δηλαδή το είδος και το μέγεθος της παιδικής βαρηκοΐας προχωράμε κατευθείαν στην αντιμετώπιση, ενώ παράλληλα διερευνούμε και το αίτιο.

3)Αντιμετώπιση

Εάν πρόκειται για βαρηκοΐα αγωγιμότητας προχωράμε σε συντηρητική ή χειρουργική θεραπεία ανάλογα με την αιτία.

Εάν η βαρηκοΐα είναι νευροαισθητήριος δύο είναι οι λύσεις

1. ακουστικά βαρηκοΐας
2. κοχλιακά εμφυτεύματα

4)Διερεύνηση

Η διερεύνηση περιλαμβάνει πλήθος εξετάσεων όπως μικροβιολογικές, ΗΚΓ, εξετάσεις θυρεοειδούς, αξονική τομογραφία(CT), μαγνητική (MRI), υπερηχογράφημα νεφρών και θυρεοειδούς, οφθαλμολογική εξέταση και γονιδιακό έλεγχο .

Η διερεύνηση του κάθε βαρήκοου παιδιού πρέπει να είναι εξατομικευμένη για να αποφεύγονται οι περιττές εξετάσεις, σε εξειδικευμένα ακοολογικά κέντρα. Δυστυχώς σε > 30% των περιπτώσεων δεν ανευρίσκεται αιτία παρά τον οποιονδήποτε έλεγχο.

Συμπεράσματα

• Η πρώιμη διάγνωση της αποτελεί το πιο σημαντικό βήμα για την έγκαιρη θεραπεία
• Κάθε καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας (σε σχέση με την ηλικία) θα πρέπει να εγείρει την υποψία βαρηκοΐας
• Τα ανιχνευτικά προγράμματα (screening) είναι σημαντικό να απευθύνονται σε όλα τα νεογνά, γι αυτό είναι απαραίτητη η κατάλληλη ενημέρωση παιδιάτρων και γονέων
• Η συνιστώμενη αρχική δοκιμασία είναι οι ωτοακουστικές εκπομπές
• Παρακολούθηση ακοολογικά των νεογνών που έχουν νοσηλευτεί σε μονάδες εντατικής θεραπείας (High Risk νεογνά για βαρηκοΐα) τουλάχιστον για τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής τους

Τα δύο αξιώματα της παιδιατρικής ακοολογίας αναφέρονται:

1^ονΗ διάγνωση της δεν πρέπει να βασίζεται σε μια μόνο ακοολογική δοκιμασία. Πάντα διασταυρώνουμε τα ευρήματα (cross – check principle)

2^ονΔεν υπάρχουν παιδιά που αντιδρούν λανθασμένα στις ακοολογικές δοκιμασίες ανεξαρτήτως ηλικίας. Υπάρχουν εξεταστές που δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένοι για να ερμηνεύσουν τις απαντήσεις τους.