H άφιξη του μωρού αποτελεί σημείο σταθμό στην πορεία κάθε οικογένειας. Τα αισθήματα χαράς, αγάπης και ευτυχίας που κατακλύζουν τους γονείς αμέσως μετά τη γέννησή του, γρήγορα συναγωνίζονται την ανησυχία, το άγχος καθώς και την ευθύνη σχετικά με την υγεία και τη φροντίδα του.

Οι Πρώτες 24 Ώρες

Τα πρώτα 24ωρα στο σπίτι, μετά την έξοδο από το μαιευτήριο, αποτελούν πολύτιμη περίοδο προσαρμογής τόσο του νεογνού όσο και γονέων του με αυτό. Άμεσα προκύπτουν απορίες βουνό οι οποίες καταγράφονται άτακτα, τόσο από τη μητέρα όσο και από τον πατέρα. Συσκευές, μπουκάλια, θήλαστρα, πάνες, οινόπνευμα, γάζες, αποστειρωτές, ρούχα και πιπίλες παντού στο χώρο και πολλές ερωτήσεις αλλά και διαπληκτισμοί όσον αφορά τη χρήση τους μεταξύ των γονέων εν αναμονή του παιδιάτρου. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η πρώτη επίσκεψη του παιδιάτρου, η οποία αναμφισβήτητα είναι μια από τις πιο αγαπημένες πράξεις της παιδιατρικής κοινότητας. Η πρώτη επίσκεψη του γιατρού συνήθως πραγματοποιείται μέσα στην πρώτη εβδομάδα από την έξοδο από το μαιευτήριο, ιδίως αν δεν έχει καταγραφεί ειδική οδηγία από τους παιδιάτρους του νοσοκομείου για πρώιμη εξέταση του.

Ο παιδίατρος θα εξετάσει το μωρό προγραμματισμένα κατ’ οίκον ή θα το δεχτεί στο ιατρείο του. Στη δεύτερη περίπτωση, ο χώρος οφείλει να είναι λειτουργικός, φιλόξενος, χαρούμενος και να εξασφαλίζει στο ακέραιο τους κανόνες υγιεινής και πρόληψης όσον αφορά το διαχωρισμό των παιδιών που προσέρχονται λόγω ασθενείας και των υπολοίπων για τακτικό έλεγχο. Η άφιξη του μωρού αποτελεί ένα σημαντικό στιγμιότυπο στην πορεία μιας οικογένειας. Τα συναισθήματα χαράς, αγάπης και ευτυχίας που πλημμυρίζουν τους γονείς μετά τη γέννηση του μωρού τους συνοδεύονται γρήγορα από ανησυχίες και άγχος σχετικά με την υγεία και τη φροντίδα του.

Τι πρέπει να έχουν μαζί τους οι γονείς

Οι γονείς δεν πρέπει να ξεχνούν να έχουν μαζί τους:

• το βιβλιάριο υγείας καθώς και ασφάλειας με το ΑΜΚΑ του μωρού
• αγαπημένο παιχνίδι-αντικείμενο
• πιπίλα για όσα βρέφη τη χρησιμοποιούν
• ρούχα (άνετα κατά προτίμηση) και πάνες
• αν δεν θηλάζει η μητέρα, μπουκάλι με γάλα σε περίπτωση που πεινάσει απρόσμενα
• σημειωματάριο με ερωτήσεις -απορίες -ανησυχίες προς τον παιδίατρο. Οι γονείς συζητούν χωρίς δισταγμό όλα αυτά που τους απασχολούν και προβληματίζουν σχετικά με τη διατροφή, την αύξηση και την ανάπτυξη του μωρού τους. Σημαντικό είναι να κρατούν σημειώσεις χειρόγραφες σχετικά με όλα τα ζητήματα που τους απασχολούν.

Σημαντικά στοιχεία της επίσκεψης:

Ο παιδίατρος:

1. Ενημερώνεται σχετικά με το μαιευτικό ιστορικό (τρόπος σύλληψης, επιπλοκές κύησης, πολλαπλή κύηση, παθολογικός προγεννητικός έλεγχος, φάρμακα, κάπνισμα, αλκοόλ, υποκείμενα νοσήματα γονέων, προηγούμενες κυήσεις κτλ). Ακολουθεί το περιγεννητικό ιστορικό (διάρκεια κύησης, είδος τοκετού, επιπλοκές, κεφαλική ή ισχιακή προβολή, βάρος γέννησης, βαθμολογία apgar, επιπλοκές νεογνού μετά τη γέννα κτλ).
2. Ελέγχει τον νεογνικό ανιχνευτικό-προληπτικό έλεγχο που συνήθως διενεργείται στο μαιευτήριο και περιλαμβάνει την ακοή, όραση καθώς και τον έλεγχο καρδιακής λειτουργίας, μεταβολικών νοσημάτων, υποθυροειδισμού, φαινυλκετονουρίας, γαλακτοζαιμίας και έλλειψης ενζύμου G6PD.
3. Εξετάζει ενδελεχώς το νεογνό:

• κεφαλή, πηγές, ραφές
• οφθαλμούς
• αυτιά
• στοματική κοιλότητα-χαλινό γλώσσας
• αναπνευστικό σύστημα
• καρδιαγγειακό σύστημα όσον αφορά τον ρυθμό, την ύπαρξη φυσημάτων, τη ψηλάφηση  μηριαίων
• κοιλιακή χώρα
• έξω γεννητικά όργανα (θήλεος/άρρενος)
• νευρικό-έκλυση νεογνικών αντανακλαστικών ,μυϊκού τόνου
• μυοσκελετικό -συμμετρία ισχίων, παραμορφώσεις άκρων -κορμού

Πρωταρχικής σημασίας στη φυσική εξέταση, αποτελεί η εκτίμηση της γενικής κατάστασης, συμπεριφοράς και κινητικής εξέλιξης του νεογνού, η επισκόπηση του δέρματος, η μέτρηση -καταγραφή των σωματομετρικών στοιχείων (βάρος, μήκος σώματος και περίμετρος κεφαλής) και ακολούθως η απεικόνιση αυτών στα διαγράμματα ανάπτυξης ανάλογα με το φύλο του παιδιού.

Κύρια ανησυχία αλλά και βασική μέριμνα των γονέων από την πρώτη κιόλας ημέρα γέννησης του μωρού τους αποτελεί η καλή πρόσληψη βάρους. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ανεξάρτητα από το είδος διατροφής, τα νεογέννητα κατά κανόνα χάνουν περίπου το 10% του βάρους γέννησης τις πρώτες 10 ημέρες ζωής τους, το οποίο ωστόσο οφείλουν να ανακτήσουν κατά τη 10η έως και 14η ημέρα ζωής τους. Το μωρό που δεν σιτίζεται ικανοποιητικά – ιδίως το αποκλειστικά θηλάζον τους πρώτους μήνες ζωής – δύναται να αφυδατωθεί εύκολα καθώς και να εμφανίσει ίκτερο, δυο εν δυνάμει επικίνδυνες καταστάσεις που συνήθως απαιτούν νοσηλεία.

Συμβουλές και Οδηγίες για τους Γονείς

Για αυτόν τον λόγο – μετά το πέρας της κλινικής εξέτασης – ο παιδίατρος συνήθως ζητά από τη μητέρα να θηλάσει προκειμένου να αξιολογήσει τη διαδικασία και ακολούθως να παρέχει πολύτιμες πρακτικές οδηγίες. Στην περίπτωση που το μωρό τρέφεται με γάλα σε σκόνη, δίνει λεπτομερείς οδηγίες σχετικά με τον τρόπο αραίωσης, το χρονοδιάγραμμα των γευμάτων καθώς και την ορθή στάση που πρέπει να σιτίζεται. Παράλληλα, συμβουλεύει τη μητέρα όσον αφορά την υγιεινή διατροφή, την ανάπαυση καθώς και τη ψυχικής ηρεμίας.

Η παιδιατρική επίσκεψη ολοκληρώνεται με τις ερωτήσεις των γονέων, τις οποίες καλείται παιδίατρος να ακούσει προσεκτικά, να απαντήσει και να δώσει πολύτιμες συμβουλές εστιάζοντας σε καίρια θέματα που αφορούν τα εξής:

• Διατροφή: κωλικοί πρώτου τριμήνου, αναγωγές ενδεικτικές γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.
• Περιποίηση -φροντίδα ομφαλίου λώρου -δέρματος: Το κολόβωμα του ομφαλού συνήθως αποπίπτει σε 10-15 ημέρες. Οδηγίες πρέπει να δίνονται σχετικά με τον καθαρισμό του με εμποτισμένη γάζα με οινόπνευμα έως την απόπτωση του και στη συνέχεια με ολόσωμο μπάνιο.
• Θερμοκρασία δωματίου -περιβάλλοντος.
• Εμβολιασμός: Κανένας εμβολιασμός δεν πραγματοποιείται στην 1η επίσκεψη. Ο πρώτος εμβολιασμός ξεκινά στην ηλικία των 2 μηνών.
• Ψυχονοητική ανάπτυξη: Τα νεογνά δύνανται να βλέπουν αδρά και να ακούν, αρχικά μόνον σε απόσταση 10-30 εκατοστά. Επιπλέον, δύνανται να χαμογελούν αυθόρμητα, χωρίς ανταπόκριση στον λόγο των γονέων. Ο λόξιγκας, ο πταρμός και το ήπιο ρουθούνισμα είναι φυσιολογικά στη νεογνική ηλικία.
• Κενώσεις: Τα μωρά που θηλάζουν αποκλειστικά έχουν πολλές κενώσεις μέσα στην ημέρα. Αντίθετα, αυτά που σιτίζονται με ξένο γάλα έχουν λιγότερες κενώσεις, σε πιο αραιά διαστήματα (κάθε 2-3 έως και 7 ημέρες). Αντίστοιχα, το χρώμα καθώς και η σύσταση τους ποικίλει.
• Ύπνος: Τα μωρά κοιμούνται περίπου 14-18 ώρες ημερησίως. Η ασφαλής θέση ύπνου είναι η ύπτια ή στα πλάγια.

Ανησυχητικά Συμπτώματα

Ανησυχητικά και προειδοποιητικά συμπτώματα που οι γονείς οφείλουν να ενημερώσουν άμεσα το παιδίατρο αποτελούν:

• ρουκετοειδείς έμετοι ή έμετοι μετά τα γεύματα
• αίμα στις κενώσεις
• αλλαγή στη συμπεριφορά του μωρού (υπνηλία, επίμονο -ασυνήθιστο κλάμα, άρνηση λήψης τροφής -στασιμότητα βάρους)
• μειωμένη διούρηση (λιγότερες από 5 βρεγμένες πάνες ημερησίως)
• ικτερική έντονη χροιά δέρματος
• εμπύρετο πάνω από 38,2
• δυσοσμία ομφαλού – εξάνθημα εμμένον κορμού
• πυώδεις εκκρίσεις – οίδημα/ερύθημα οφθαλμών

Η επόμενη επίσκεψη στον παιδίατρο προγραμματίζεται συνήθως σε ηλικία 30 ημερών, εκτός απρόοπτων και επειγόντων καταστάσεων.

Συμπερασματικά

Η πρώτη επίσκεψη του παιδιάτρου είναι καθοριστική καθώς επιλύει άμεσα προβληματισμούς των γονέων, ενώ παράλληλα ανιχνεύει πρώιμα νοσηρότητες οι  οποίες δεν αναγνωρίστηκαν άμεσα μετά το τοκετό. Εν κατακλείδι, θεμελιώδη αξία αποτελεί η οικοδόμηση σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ των γονέων και του παιδιάτρου προς όφελος πάντα του μωρού