Με τον όρο νεφρολιθίαση εννοούμε την παρουσία λίθων στο ουροποιητικό μας σύστημα. Ανάλογα με τη θέση στην οποία εντοπίζονται μπορεί να προκαλούν ή όχι συμπτώματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ανεύρεση ενός λίθου αποτελεί τυχαίο εύρημα κατά τη διενέργεια ενός υπερηχογραφήματος κοιλίας. Στο ακόλουθο άρθρο θα δούμε συμπτώματα αλλά και τρόπους θεραπείας της νεφρολιθίασης.

Τις τελευταίες δεκαετίες, καταγράφεται μια σημαντική αύξηση των περιστατικών νεφρολιθίασης στα παιδιά που αφορά όλες τις ηλικίες, ακόμα και στα βρέφη. Κυρίως, παρατηρείται σε παιδιά εφηβικής ηλικίας με τα κορίτσια να υπερέχουν ελαφρώς των αγοριών. Η μειωμένη πρόσληψη υγρών, η υπέρμετρη κατανάλωση αλατιού και συσκευασμένων τροφίμων σε αντιδιαστολή με την ελλιπή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, αποτελούν σημαντικούς προδιαθεσικούς παράγοντες. Την ίδια επιβαρυντική δράση έχει και η χρήση βιταμινών και άλλων συμπληρωμάτων διατροφής που γίνεται χωρίς ιατρική ένδειξη. Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει θετικό οικογενειακό  ιστορικό.

Συμπτώματα Νεφρολιθίασης

Η συμπτωματολογία της νεφρολίθιασης κυμαίνεται από την πλήρη απουσία συμπτωμάτων και την  ανώδυνη μικροσκοπική αιματουρία, δηλαδή την παρουσία αίματος στα ούρα που δεν φαίνεται με γυμνό μάτι και προκύπτει από την παρουσία αυξημένου αριθμού ερυθρών αιμοσφαιρίων στη γενική ούρων, μέχρι και τον κωλικό ουρητήρα. Στην περίπτωση αυτή, το παιδί παραπονιέται για έντονο κοιλιακό ή οσφυϊκό άλγος, μπορεί να παρουσιάσει εμετούς, αίμα στα ούρα ή ακόμα και πυρετό.

Κατά την κλινική εξέταση του παιδιού με κωλικό ουρητήρα παράγεται έντονη ευαισθησία κατά την πλήξη χαμηλά στην πλάτη που ονομάζεται «σημείο Giordano». Αν το άλγος είναι έντονο και η κατάσταση του παιδιού επηρεασμένη, πιθανόν το παιδί να χρειαστεί ακόμα και εισαγωγή στο νοσοκομείο.

Αντιμετώπιση Νεφρολιθίασης

Η πρώτη εξέταση που θα πρέπει να γίνει, και συνήθως  θέτει αμέσως  τη διάγνωση, είναι ένα υπερηχογράφημα νεφρών, ουρητήρων και ουροδόχου κύστης. Αν ο λίθος δεν βρεθεί με αυτόν τον τρόπο και υπάρχει μεγάλη υποψία για την ύπαρξή του,  μπορεί να ζητηθεί ακτινογραφία ή και αξονική τομογραφία. Η συγκεκριμένη εξέταση έχει μεγαλύτερη διαγνωστική ακρίβεια και θεωρείται ως αποτελεσματικότερη εξέταση για την ανεύρεση λίθων του ουροποιητικού συστήματος, όταν αυτοί δεν είναι ορατοί με το υπερηχογράφημα.

Στη συνέχεια, θα πρέπει να γίνουν εξετάσεις αίματος και ούρων με σκοπό να διαπιστωθούν τυχόν υποκείμενες αιτίες που προδιαθέτουν στη δημιουργία λίθων και να χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία στο παιδί. Οι εξετάσεις αίματος περιλαμβάνουν γενική εξέταση αίματος και βιοχημικό έλεγχο που επικεντρώνεται στο μεταβολισμό του ασβεστίου, αλλά και στα επίπεδα ουρικού οξέος και μαγνησίου. Οι εξετάσεις των ούρων  σε μεγαλύτερα παιδιά γίνονται κατά προτίμηση σε ούρα που έχουν συλλεχθεί κατά τη διάρκεια ενός 24ωρου για τη μέτρηση ουσιών όπως: το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο φώσφορος, το ουρικό οξύ, τα κιτρικά και τα οξαλικά οξέα που αποτελούν τα συστατικά που συχνότερα εμπλέκονται στο σχηματισμό λίθων. Σε βρέφη και μικρότερα παιδιά λαμβάνεται το δείγμα της 2^ης πρωινής ούρησης κι υπολογίζεται ο λόγος των ουσιών αυτών προς την κρεατινίνη. Σε δείγμα ούρων μετράται επίσης και η κυστίνη, η οποία αποτελεί σπανιότερο αίτιο νεφρολιθίασης και συνήθως συνοδεύεται από θετικό οικογενειακό ιστορικό.

Αν το παιδί ουρήσει το λίθο και καταφέρουμε να τον συλλέξουμε, τότε αυτός αποστέλλεται για βιοχημικό έλεγχο με σκοπό να γνωρίζουμε ακριβώς τη σύστασή του για να χορηγήσουμε την κατάλληλη θεραπεία. Όμως, ακόμα κι αν δεν έχουμε το λίθο, θα προχωρήσουμε σε θεραπεία αμέσως μόλις ολοκληρωθεί ο εργαστηριακός έλεγχος.

Για παράδειγμα, στα παιδιά που εμφανίζεται να έχουν αυξημένο ασβέστιο στα ούρα, χορηγείται ένα ελαφρύ διουρητικό που αναστέλλει ως ένα βαθμό την απέκκρισή του. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις, όπως σε αυξημένα οξαλικά ή ουρικό οξύ ούρων, μπορεί να γίνει αρχικά μόνο μια διαιτητική παρέμβαση περιορίζοντας τις τροφές με αυξημένη περιεκτικότητα των ουσιών αυτών. Συχνά, χορηγούμε διαλύματα κιτρικού καλίου που δρουν προστατευτικά στα ούρα, δεσμεύοντας τις ουσίες που δημιουργούν λίθους. Με αυτό τον τρόπο, εμποδίζουμε τη δημιουργία νέων λίθων, ενώ συχνά μειώνουμε σε μέγεθος τους ήδη υπάρχοντες.

Όταν ο λίθος παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα στο ουροποιητικό σύστημα των παιδιών, τότε χρειάζεται η παραπομπή σε παιδοουρολόγο για τη χειρουργική αφαίρεσή του. Αυτό γίνεται προς αποφυγή των επιπλοκών που μπορεί να δημιουργηθούν, όπως: η οξεία πυελονεφρίτιδα και η απόφραξη του ουρητήρα, η οποία μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε νεφρική βλάβη.

Συμπέρασμα

Η νεφρολιθίαση στα παιδιά αποτελεί αρκετά συχνό πρόβλημα, η οποία λόγω των επιπλοκών που μπορεί να δημιουργήσει στο ουροποιητικό τους σύστημα, θα πρέπει να διαγιγνώσκεται εγκαίρως, να διερευνάται, αλλά και να αντιμετωπίζεται με την κατάλληλη θεραπεία. Η καλή ενυδάτωση των παιδιών, η σωστή διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά και η αποφυγή άλατος, συσκευασμένων τροφών και βιταμινούχων σκευασμάτων χωρίς ένδειξη, μπορούν να λειτουργήσουν ως προληπτικά μέτρα.