Παιδική κακοποίηση και οφθαλμός
Παιδική Κακοποίηση: Εισαγωγή
Η παιδική κακοποίηση είναι ένα ζήτημα που δημιουργεί ποικίλους προβληματισμούς… Αναλυτικότερα, το σύνδρομο παιδικής κακοποίησης (child abuse syndrome-CAS) αν και έχει αναγνωρισθεί από τα τέλη της δεκαετίας του ‘40, μόλις πρόσφατα αποδόθηκε στη σωστή επιδημιολογική του διάσταση. Στην δεκαετία του ‘50 περιγράφθηκε αυτό που είναι γνωστό ως shaken baby syndrome, δηλαδή το κακοποιημένο βρέφος που εμφανίζει ενδοκράνιες και ενδοβόλβιες αιμορραγίες καθώς και διάφορα οστικά κατάγματα. Υπολογίζεται ότι στις Η.Π.Α., δύο εκατομμύρια παιδιά κακοποιούνται κάθε χρόνο. Η πλειονότητα των παιδιών αυτών είναι κάτω των δύο ετών και συνήθως πρόκειται για βρέφη ή νεογνά.
Παιδική Κακοποίηση, To CAS εμφανίζεται πιο συχνά σε περιπτώσεις:
• Οικογενειών οικονομικά ή κοινωνικά αποκλεισμένων
• Γονέων μικρής ηλικίας, με ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές, εξαρτήσεις
από ναρκωτικά ή αιθανόλη, ατομικό ιστορικό κακοποίησης
στην παιδική τους ηλικία ή εκτέλεσης ποινικών αδικημάτων, κ.α.
• Παιδιών με νοητική υστέρηση, υπερκινητικότητα ή με κάποια συγγενή
ανωμαλία που προκαλεί δυσμορφία.
Το συχνότερο εύρημα του συνδρόμου κακοποίησης ενός παιδιού, είναι εκτός φυσικά από τα εξωτερικά σημεία κακοποίησης ή κακομεταχείρισης (μώλωπες, εκδορές, εγκαύματα από τσιγάρο, κ.α), η ύπαρξη ενδοκράνιας αιμορραγίας.
Στην περίπτωση αυτή το παιδί μπορεί να εμφανίζει ευερεθιστότητα, σπασμούς ή και κώμα. Άλλα συχνά ευρήματα είναι:
• Εκδορές, μώλωπες ή εκχυμώσεις σε διάφορα στάδια επούλωσης ή
απορρόφησης, στο σώμα, το πρόσωπο ή τα γεννητικά όργανα
• Σημάδια από δάγκωμα
• Εγκαύματα από καυτό νερό. Εγκαύματα από τσιγάρο σε παλάμες, πέλματα ή την κοιλιακή χώρα. Εγκαύματα από περίδεση στα χέρια,
τα πόδια ή το λαιμό. Εγκαύματα με σαφές σχήμα, π.χ. από σίδερο
• Αιμορραγία κάτω από το τριχωτό της κεφαλής, από ισχυρή έλξη των
μαλλιών
• Οστικά κατάγματα σε διάφορα στάδια επούλωσης
• Αναπτυξιακή υστέρηση
Οφθαλμολογικά ευρήματα, ανευρίσκονται στο 40% των κακοποιημένων παιδιών. Το συχνότερο οφθαλμικό εύρημα στα βρέφη που έχουν υποστεί κακοποίηση, είναι οι ενδοβόλβιες αιμορραγίες. Το ποσοστό των κακοποιημένων βρεφών με ενδοβόλβιες αιμορραγίες, φθάνει το 50-80% των περιπτώσεων. Άλλα συχνά οφθαλμικά ευρήματα σε άτομα που έχουν υποστεί παιδική κακοποίηση, είναι κατά σειρά συχνότητας :
• Οίδημα ή εκχύμωση γύρω από τα μάτια (20-25% των περιπτώσεων CAS)
• Αποκόλληση ή διάλυση αμφιβληστροειδούς
• Καταρράκτης, υπεξάρθρωση του φακού
• Τραυματική μυδρίαση της κόρης
• Αιφνίδιος στραβισμός
• Θολερότητες του κερατοειδή
• Ελλείμματα του επιθηλίου του κερατοειδή
• Ατροφία του οπτικού νεύρου
Το CAS μπορεί να προέλθει μετά από βίαιο ταρακούνημα, άμεση πλήξη του κεφαλιού ή του θώρακα ή απόπειρα στραγγαλισμού του παιδιού ή του βρέφους. Ειδικά για ένα βρέφος, το μεγάλο βάρος και μέγεθος του κεφαλιού του σχετικά με το υπόλοιπο σώμα, καθώς και η ελλιπής στήριξή του από τους μύες του αυχένα και του λαιμού, το καθιστούν αρκετά ευάλωτο στην ανάπτυξη σημαντικών στροφικών δυνάμεων. Έτσι ένας μέσος ενήλικας μπορεί να ασκήσει ακόμα και ακούσια, ιδιαίτερα μεγάλες δυνάμεις στο κεφάλι ενός βρέφους με αποτέλεσμα τη ρήξη αγγείων και την πρόκληση ενδοκράνιων αιμορραγιών.
Παιδική Κακοποίηση, Ενδείξεις:
• ένα παιδί φέρει: πολλαπλές ανεξήγητες εκδορές, πρηξίματα, κατάγματα, δερματικές ουλές και τραύματα σε διαφορετικά στάδια επούλωσης
• υπάρχει σημαντική καθυστέρηση από την ώρα του τραυματισμού ενός παιδιού έως την προσέλευση του στο νοσοκομείο
• οι συνθήκες τραυματισμού ενός παιδιού, όπως αυτές περιγράφονται από τους οικείους του, είναι ασαφείς
Η πρόγνωση για την νευρολογική εξέλιξη αλλά συχνά και για την ζωή των βρεφών που έχουν κακοποιηθεί, δεν είναι ιδιαίτερα καλή. Το CAS συνοδεύεται από υψηλή θνητότητα και νοσηρότητα. Οι βλάβες στα μάτια ή τον εγκέφαλο, δεν είναι πάντοτε πλήρως αναστρέψιμες. Συχνά παραμένει κάποιος βαθμός οπτικής δυσλειτουργίας.
Η κατάλληλη ψυχοθεραπευτική υποστήριξη και η κοινωνική επανένταξη της οικογένειας, μπορεί να αποτρέψει την υποτροπή του CAS, σε ποσοστό που φθάνει το 90%. Σχεδόν το 1 στα 3 παιδιά με CAS που επιστρέφουν σε οικογένειες για τις οποίες δεν ελήφθει κάποια ψυχοθεραπευτική μέριμνα, ξαναπέφτουν δυστυχώς, θύματα κακοποίησης.