Τι είναι η ισχαιμία του μυοκαρδίου;

Η αιμάτωση της καρδιάς εξασφαλίζεται από τρείς αρτηρίες τη δεξιά και την αριστερή στεφανιαία αρτηρία, η οποία με τη σειρά της διχάζεται σε δύο αγγεία τον πρόσθιο κατιόντα κλάδο και την περισπώμενη αρτηρία. Όταν τα αγγεία αυτά προσβάλλονται από αθηροσκλήρυνση, ούτως ώστε να αποφράσσεται μέρος του αυλού τους σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% τότε μιλούμε για στεφανιαία νόσο. Όταν όμως υπάρχει στένωση αγγείου σε ποσοστό μεγαλύτερο του 70-80% του αυλού αυτού, τότε ελαττώνεται η αρδευόμενη ποσότητα αίματος σε ένα συγκεκριμμένο τοίχωμα της καρδιάς, άρα και το παρεχόμενο οξυγόνο και κατά επέκταση η αναγκαία ενέργεια. Το γεγονός αυτό είναι η ισχαιμία του μυοκαρδίου.

Τι είναι η στηθάγχη;

Η ελάττωση του οξυγόνου κατά την ισχαιμία του μυοκαρδίου, οδηγεί σε αδυναμία της καρδιάς να συσπασθεί φυσιολογικά, αλλοιώσεις στο ηλεκτροκαρδιογράφημα και στη συνέχεια πόνο στο στήθος δηλαδή στηθάγχη. Άρα, η στηθάγχη είναι η κλινική έκφραση της ισχαιμίας του μυοκαρδίου. Σημειώνεται ότι υπάρχει και «σιωπηλή» ισχαιμία μυοκαρδίου δηλαδή χωρίς στηθάγχη και αυτός είναι ένας από τους λόγους που στο 25% των περιπτώσεων της στεφανιαίας νόσου η πρώτη εκδήλωση είναι ο αιφνίδιος θάνατος.

Τι είναι το stress echo;

Τα τεστ που χρησιμοποιούμε, για να ελέγξουμε αν υπάρχει ισχαιμίας της καρδιάς είναι το τεστ κόπωσης, η δυναμική ηχωκαρδιογραφία ή αλλιώς stress echo και το σπινθηρογράφημα. Στα τεστ αυτά αυξάνουμε τις απαιτήσεις σε οξυγόνο της καρδιάς είτε με κόπωση ή με φάρμακα και προκαλούμε την έκλυση ισχαιμίας. Στο stress echo η ισχαιμία διαπιστώνεται και διαγιγνώσκεται εύκολα, γρήγορα και χωρίς ακτινοβολία με την ηχωκαρδιογραφία. Σημειώνεται ότι τα τεστ αυτά είναι «λειτουργικές» δοκιμασίες δηλαδή δεν απεικονίζουν τα στεφανιαία αγγεία. «Δείχνουν» αν το χωράφι της καρδιάς «διψά» και όχι αν το δίκτυο των αγωγών είναι αποφραγμένο. Γι’ αυτό και μόνο μετά από ένα τεστ θετικό για ισχαιμία του μυοκαρδίου επιβάλλεται η διευκρίνηση της ανατομίας των στεφανιαίων αγγείων με τη διενέργεια στεφανιογραφίας.

Τι είναι η μελέτη εφεδρείας ροής των στεφανιαίων αγγείων;

Τα τελευταία χρόνια είναι δυνατή με τη χρήση νεώτερων ηχωκαρδιογραφικών μηχανών η απεικόνιση τμημάτων των στεφανιαίων αγγείων σε πραγματικό χρόνο. Η ηχωκαρδιογραφική μελέτη της ροής εκάστου εκ των στεφανιαίων αγγείων σε συνθήκες ηρεμίας και μετά από χορήγηση αγγειοδιασταλτικών ουσιών-υπεραιμία, καθορίζει τη στεφανιαία εφεδρεία ροής και κατα επέκταση αν υπάρχει σημαντική στένωση του αγγείου. Η εφεδρεία ροής είναι ο λόγος της ροής σε συνθήκες υπεραιμίας προς τη ροή σε συνθήκες ηρεμίας.

Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές της εφεδρείας ροής;

Συνήθως σε φυσιολογικά στεφανιαία αγγεία χωρίς σημαντικές στενώσεις, επί υπεραιμίας υπερτριπλασιάζεται η ροή. Γενικά όμως τιμές εφεδρείας ροής >2 θεωρούνται φυσιολογικές. Ο υπολογισμός της στεφανιαίας εφεδρείας ροής με την διαθωρακική υπερηχογραφία έχει σημαντική αρνητική προγνωστική αξία (>90%) για ύπαρξη σημαντικής στένωσης (>50% του αυλού του αγγείου). Είναι δηλαδή μια εξέταση η οποία αν είναι φυσιολογική αποκλείει την ύπαρξη σημαντικής στένωσης.

Πότε χρησιμοποιούμε τη μελέτη της εφεδρείας ροής;

Το πλεονέκτημα της μεθόδου είναι η συντομία της καθώς μπορεί να πραγματοποιηθεί μέχρι και εντός 2-3 λεπτών. Έτσι έχει ιδιαίτερη εφαρμογή σε ασθενείς με θωρακικό πόνο οι οποίοι προσφεύγουν στο Τμήμα Επειγόντων για ανάδειξη ύπαρξης σημαντικής στένωσης, ειδικά στον πρόσθιο κατιόντα.

Συνήθως όμως διενεργείται πριν από ένα stress echo:

1. Ως επιπλέον – συμπληρωματική εξέταση όπου «απεικονίζονται» αναίμακτα τμήματα των στεφανιαίων αγγείων.
2. Για εκτίμηση της λειτουργικής σημασίας μιας γνωστής μέτριας 50-70% στένωσης, ειδικά του πρόσθιου κατιόντα.
3. Ανάδειξη επαναστένωσης στον πρόσθιο κατιόντα μετά από αγγειοπλαστική.
4. Έλεγχος βατότητας μοσχεύματος ή αριστερής έσω μαστικής μετά από by pass στον πρόσθιο κατιόντα.

Ποια είναι η σημασία της μελέτης της εφεδρείας ροής των στεφανιαίων;

Φανταστείτε ότι η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται από χρόνια στο Αιμοδυναμικό Εργαστήριο κατά τη στεφανιογραφία προκειμένου να αποφασισθεί αν μια μέτρια στένωση είναι σημαντική και αν χρειάζεται να γίνει αγγειοπλαστική.

Αντιλαμβάνεται κανείς την τεράστια κλινική σημασία από τη μεταφορά της μεθόδου αυτής, στο Ηχωκαρδιογραφικό Εργαστήριο και τον αναίμακτο υπολογισμό της στεφανιαίας εφεδρείας ροής, ειδικά για τον πρόσθιο κατιόντα κλάδο ο οποίος αποτελεί τα θεμέλια της μυοκαρδιακής αιμάτωσης, ήτοι το 65-70% αυτής. Θα λέγαμε απλούστερα ότι αποτελεί ένα είδος «λειτουργικής στεφανιογραφίας».

Η μέθοδος αυτή μπορεί να αντικαταστήσει το stress echo;

Η μέθοδος δεν ανταγωνίζεται το stress echo αλλά το συμπληρώνει. Από κοινού οι δύο εξετάσεις εκτελούμενες στον ίδιο τόπο, τον ίδιο χρόνο και από τον ίδιο γιατρό, αποτελούν ένα πολύ καλό ζευγάρι διαγνωστικών εργαλείων για τη διαχείριση ασθενών με στεφανιαία νόσο. Κλασικά ο υπολογισμός της στεφανιαίας εφεδρείας ροής με τη διαθωρακική υπερηχογραφία έχει επαυξητική διαγνωστική αξία στο stress echo. Δηλαδή, έχει δειχθεί ότι ασθενείς με φυσιολογικό stress echo και εφεδρεία ροής στον πρόσθιο κατιόντα μεγαλύτερη του 2 έχουν άριστη τριετή επιβίωση 99%, ενώ όταν η εφεδρεία είναι μικρότερη του 2 η επιβίωση πέφτει στο 89% .

Η μέθοδος αυτή είναι διαθέσιμη στην χώρα μας;

Βέβαια! Το Ηχωκαρδιογραφικό Εργαστήριο της Ευρωκλινικής Αθηνών πρωτοπορεί τα τελευταία δώδεκα χρόνια, όντας το μεγαλύτερο κέντρο stress echo στον ιδιωτικό τομέα και εκ τών 2-3 μεγαλύτερα στη χώρα. Επιπρόσθετα τα τελευταία 8 χρόνια, εκτελούμε σταθερά υπολογισμό της στεφανιαίας εφεδρείας ροής τουλάχιστον του προσθίου κατιόντα κλάδου σε όλους τους ασθενείς, πριν να ξεκινήσει το stress echo, γιατι αποτελεί μια αναίμακτη λειτουργική και ασφαλή στεφανιογραφία.