HPV και στόμα, ποια η σχέση τους;  Η λοίμωξη από τους ιούς των θηλωμάτων του ανθρώπου (HPV), είναι σήμερα συχνό νόσημα που προσβάλλει τόσο τα γεννητικά όργανα, όσο και την στοματική κοιλότητα. Η ομάδα των ιών των θηλωμάτων του ανθρώπου, ενοχοποιούνται  στην αιτιολογία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, αλλά τα τελευταία χρόνια πυροδοτήθηκε το ενδιαφέρον στο κοινωνικό προσκήνιο γύρω από τη βιολογική συμπεριφορά των ιών αυτών σε σχέση με τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα. Αφορμή ήταν η δημόσια ανακοίνωση του διάσημου ηθοποιού Michael Douglas ότι ο καρκίνος που είχε στον λάρυγγα προκλήθηκε από τον ιό HPV λόγω της σεξουαλικής του συμπεριφοράς. Οι περισσότεροι σεξουαλικά ενεργοί άνθρωποι θα έλθουν σε επαφή με τον ιό HPV κάποια στιγμή στην ζωή τους.

Οι ιοί HPV απαντούν σε ποσοστό 6-10% παγκοσμίως, ενώ στην στοματική κοιλότητα ανιχνεύονται σε ποσοστό 35-45%. Στατιστικές μελέτες δείχνουν ότι μόνο 1 άτομο σε κάθε 100 θετικούς σε HPV μπορεί να εμφανίσουν στοματοφαρυγγικό καρκίνο, υποδηλώνοντας ότι σπάνια θα γίνει κακοήθης εξαλλαγή.

Κλινικές βλάβες

Μέχρι σήμερα έχουν ταυτοποιηθεί πάνω από 40 παθογόνα στελέχη του ιού HPV. Ταξινομούνται σε βλεννογόνιους και δερματικούς, ανάλογα με τον στόχο προσβολής καθώς και σε υψηλού κινδύνου  και χαμηλού κινδύνου.

Τις περισσότερες φορές ο ιός HPV δεν δίνει συμπτώματα. Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής δεν γνωρίζει ότι έχει μολυνθεί ή πότε, εκτός αν παρουσιάσει βλάβες στο στόμα. Η απουσία όμως βλαβών δεν αποκλείει τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού.  Ωστόσο, σε ποσοστό 90% των περιπτώσεων το ανοσοποιητικό μας σύστημα θα «καθαρίσει» τον ιό από τον οργανισμό εντός δυο ετών.

Οι χαμηλού κινδύνου τύποι του ιού έχουν σχετισθεί με καλοήθεις βλάβες): θηλώματα, οξυτενή κονδυλώματα, μυρμηκιές, ενώ οι υψηλού κινδύνου τύποι σχετίζονται με δυνητικά κακοήθεις διαταραχές όπως λευκοπλακία και κακοήθεις βλάβες όπως ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.

Ο στοματοφαρυγγικός καρκίνος μπορεί να εντοπισθεί οπουδήποτε στην στοματική κοιλότητα. Τα αρχικά συμπτώματα του στοματοφαρυγγικού καρκίνου είναι:

• Δυσκολία στην κατάποση
• Διόγκωση των λεμφαδένων στον τράχηλο
• Βράχνιασμα
• Πληγή που δεν επουλώνεται εντός 10 ημερών
• Ογκίδιο στο στόμα
• Λευκές ή ερυθρές πλάκες

Πως μεταδίδεται ο ιός

Η λοίμωξη στο στόμα γίνεται όταν ο ιός μπει στον οργανισμό από μια μικρή αμυχή του βλεννογόνου.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου λοίμωξης του στόματος

• Το στοματικό σεξ
• Πολλοί σεξουαλικοί σύντροφοι (ετερόφυλοι ή ομοφιλόφυλοι)
• Το κάπνισμα
• Το αλκοόλ
• Το γαλλικό φιλί
• Η ηλικία. Μεγαλύτερης ηλικίας άτομα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
• Σπάνια κατά τη διάρκεια τοκετού από μολυσμένη (στα γεννητικά όργανα) μητέρα στο παιδί.

Πως γίνεται η ανίχνευση του HPV στο στόμα

Δεν  χρειάζεται να γίνεται διαγνωστικό τεστ για την ανίχνευση του ιού στο στόμα σε ασυμπτωματικούς ασθενείς. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν είναι σκόπιμο να ενθαρρύνουμε ασυμπτωματικούς στο στόμα ασθενείς, να προβαίνουν σε ποικίλες και άσκοπες εξετάσεις για διαπίστωση πιθανής μόλυνσης του βλεννογόνου του στόματος, όταν δεν υπάρχουν βλάβες συμβατές με εκείνες που προκαλούν οι ιοί HPV. Αυτό ισχύει και για  γυναίκες με παρουσία HPV στα γεννητικά όργανα, δεδομένου ότι από έρευνες  φαίνεται πως η HPV λοίμωξη της πρωκτογεννητικής περιοχής δεν προδιαθέτει για λοίμωξη HPV στο βλεννογόνο του στόματος ακόμη και σε περιπτώσεις που υπάρχει στοματογεννητική επαφή (oral sex).

Μόνο αν υπάρχει κλινικά βλάβη μπορεί ο στοματολόγος να τεκμηριώσει την λοίμωξη κάνοντας βιοψία.

Πως θεραπεύεται η λοίμωξη HPV στο στόμα

Οι περισσότερες περιπτώσεις λοίμωξης με όλους τους τύπους του ιού αυτοϊώνται πριν προκαλέσουν κλινικές βλάβες, σε διάστημα 4-20 μηνών.

Θηλώματα, κονδυλώματα ή μυρμηκιές που οφείλονται στον ιό HPV, αφαιρούνται χειρουργικά ή με κρυοθεραπεία.

Οι προκαρκινικές βλάβες και ο καρκίνος  στοματικής κοιλότητας σχετιζόμενος με τον ιό HPV, αντιμετωπίζονται όπως και στους καρκίνους, χωρίς την παρουσία του ιού, και περιλαμβάνει ακτινοβολία, χημειοθεραπεία και χειρουργική.

Πως μπορούμε να κάνουμε πρόληψη

Δεν συνιστάται να κάνουμε «τυφλά» τεστ, αν δεν υπάρχει κλινική βλάβη. H Πρόληψη επιτυγχάνεται με τους εξής τρόπους:

• Χρήση προφυλακτικών
• Σταθερός σεξουαλικός σύντροφος
• Έλεγχος από τον Οδοντίατρο ή Στοματολόγο της στοματικής  κοιλότητας στα τακτικά προγραμματισμένα ραντεβού σας
• Μια φορά τον μήνα κάντε μόνοι σας έλεγχο στην στοματική σας κοιλότητα, και αν διαπιστώσετε κάτι μη φυσιολογικό, απευθυνθείτε σε Στοματολόγο

Κάντε το εμβόλιο για τον ιό. Αυτό γίνεται σε τρεις δόσεις σε διάστημα 6 μηνών. Ο εμβολιασμός είναι καλύτερα να γίνεται σε άνδρες και γυναίκες πριν την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας  και μέχρι την ηλικία των 26 ετών, παρ’ όλο που δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα ερευνητικά δεδομένα που να αποδεικνύουν την προφυλακτική δράση του εμβολίου στον καρκίνο του στόματος, όπως για τον καρκίνο της μήτρας.

Συμπέρασμα

Η προσβολή από τον ιό HPV συνήθως δεν ενέχει μεγάλο ιατρικό κίνδυνο, συχνά όμως έχει κοινωνικές προεκτάσεις. Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε ότι η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι σε κάποιο διάστημα της ζωής τους φορείς του ιού, αφού μεταδίδεται πολύ  εύκολα. Σε καμία περίπτωση δεν είναι δείγμα απιστίας εάν σε ένα ζευγάρι ο ένας μόνο σύντροφος είναι φορέας, διότι μπορεί να έχει μολυνθεί ακόμη και δεκαετίες πριν.  Δεν πρέπει λοιπόν να δημιουργείται πανικός, αλλά να γίνεται συχνός κλινικός προληπτικός στοματολογικός  έλεγχος, αν κρίνεται αναγκαίο, και  έγκαιρη αντιμετώπιση ύποπτων βλαβών, αν διαπιστωθούν αυτές στην στοματική κοιλότητα.