Καρκίνος Ορθού: όσα πρέπει να γνωρίζετε

Τι είναι

Τι είναι ο καρκίνος του ορθού και πόσα συχνά εμφανίζεται;

Ο καρκίνος ορθού είναι ο καρκίνος που ξεκινά στο ορθό. Το ορθό είναι τα τελευταία 12-15 εκ του γαστρεντερικού σωλήνα και τελειώνει εκεί όπου ξεκινά ο πρωκτός. Ο καρκίνος του ορθού είναι ένας από τους συχνότερους καρκίνους και μαζί με τον καρκίνο παχέος εντέρου αποτελούν τον 3ο σε συχνότητα καρκίνο.

Υπήρξαν πάνω από 704.000 νέες περιπτώσεις  καρκίνου του ορθού παγκοσμίως το 2018 και πάνω από το 1/3 των ασθενών αυτών, θα πεθάνουν από την ασθένεια.

Πρόληψη

Καρκίνος Ορθού και Πρόληψη: τι ισχύει

Ο καρκίνος του ορθού στις περισσότερες των περιπτώσεων, είναι αδενοκαρκινώματα, τα οποία προκαλούνται από την κακοήθη εξαλλαγή ενός πολύποδα του πρωκτού (καλόηθες αδένωμα), σε καρκίνο. Η εξαλλαγή αυτή χρειάζεται αρκετά χρόνια (ίσως και 10). Για αυτό, το σημαντικότερο ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου ορθού είναι το ‘’screening’’, δηλαδή η τακτική παρακολούθηση και ο έλεγχος που σύμφωνα με τις Αμερικάνικες και διεθνείς οδηγίες, πρέπει να αρχίζει από την ηλικία των 45 ετών. Το σημαντικότερο τεστ είναι  η κολονοσκόπηση – κατά την κολονοσκόπηση, οι αδενωματώδεις πολύποδες αφαιρούνται, πριν εξαλλαχθούν σε καρκίνο.

Πάνω από το ήμισυ όλων των περιπτώσεων και των θανάτων οφείλονται σε παράγοντες κινδύνου, που μπορούν να τροποποιηθούν,  όπως το κάπνισμα, ανθυγιεινή διατροφή, υψηλή κατανάλωση αλκοόλ, έλλειψη σωματικής άσκησης και παχυσαρκία, και συνεπώς μπορούν δυνητικά να προληφθούν, μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής.

Ενώ ο καρκίνος ορθού και ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι παρόμοιοι με πολλούς τρόπους, η θεραπεία τους είναι αρκετά διαφορετική. Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή το ορθό είναι στην πύελο, σε στενό δηλαδή χώρο, οπότε η χειρουργική του εξαίρεση είναι δύσκολη

Ο καρκίνος του ορθού σχετίζεται στενά με την ηλικία, και σχεδόν τα τρία τέταρτα των περιπτώσεων εμφανίζονται σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω. Στο παρελθόν, η μακροχρόνια επιβίωση ήταν ασυνήθιστη για τα άτομα με καρκίνο ορθού, ακόμη και μετά από εκτεταμένη θεραπεία. Χάρη στην πρόοδο της θεραπείας τις τελευταίες δεκαετίες, τα ποσοστά επιβίωσης του καρκίνου του ορθού έχουν βελτιωθεί σημαντικά.

Συμπτώματα

Με ποια συμπτώματα συνδέεται ο καρκίνος του ορθού και πότε συντρέχει λόγος ανησυχίας:

Τα κυριότερα συμπτώματα με τα οποία μπορεί να συσχετιστεί ο καρκίνος του ορθού είναι:

• αίμα στα κόπρανα – που συμβαίνει χωρίς προφανή λόγο ή σχετίζεται με αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου
• αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου (διάρροια ή δυσκοιλιότητα)
• αλλαγές στη σύσταση των κοπράνων (χαλαρότερα κόπρανα)
• ανθεκτικός πόνος στο κάτω μέρος της κοιλιάς, φούσκωμα ή δυσφορία
• τεινισμός (δηλαδή αίσθηση ατελούς κένωσης- αυτό μπορεί να προκαλείται από το φαγητό και μπορεί να σχετίζεται με απώλεια της όρεξης
• αδυναμία ή απώλεια βάρους
• αναιμία: μπορεί να είναι σύμπτωμα του καρκίνου του εντέρου και αυτή μπορεί να συνοδεύεται από κόπωση και δύσπνοια που προκαλούνται από χαμηλότερο από το κανονικό επίπεδο ερυθρών αιμοσφαιρίων
• έκκριση βλέννης, τοπικός ερεθισμός, κνησμός

ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι περισσότεροι άνθρωποι με αυτά τα συμπτώματα δεν έχουν καρκίνο του ορθού,  για αυτό και θα πρέπει να γίνεται εξειδικευμένος έλεγχος ώστε να αποδοθεί η αιτία των παραπάνω συμπτωμάτων καθώς άλλα προβλήματα υγείας μπορεί να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα.  Για παράδειγμα, το αίμα στα κόπρανα όταν συνδυάζεται με πόνο, προκαλείται συχνότερα από αιμορροΐδες. Μια αλλαγή στη συνήθεια του εντέρου, πρόσκαιρη, που συνοδεύεται από κοιλιακό πόνο, είναι συνήθως το αποτέλεσμα από κάτι που έχετε φάει. Επίσης, δυσκοιλιότητα μπορεί να προκληθεί από μείωση των φυτικών ινών στη διατροφή μας, ή κάποια δίαιτα για απώλεια βάρους.

Πότε πρέπει να ζητήσετε ιατρική συμβουλή;

Ζητήστε ιατρική συμβουλή εάν έχετε ένα ή περισσότερα από τα συμπτώματα του καρκίνου του ορθού που επιμένουν

Διάγνωση

Καρκίνος ορθού: Διάγνωση και σταδιοποίηση της νόσου

Η σημαντικότερη εξέταση για τη διάγνωση και να επιβεβαιωθεί ο καρκίνος του ορθού, είναι η κολονοσκόπηση  Η σταδιοποίηση του καρκίνου του ορθού καθορίζει την πρόγνωση και είναι απαραίτητη για τον καθορισμό της θεραπείας

Γίνεται με:

• Εξετάσεις αίματος
• Μέτρηση του καρκινικού δείκτη καρκινοεμβρυικού αντιγόνου (CEA).
• Αξονική τομογραφία θώρακος και Άνω-Κάτω Κοιλίας
• Μαγνητική Πυέλου (με πρωτόκολλο Ορθού)

Η μαγνητική τομογραφία είναι η εξέταση εκλογής για τη σταδιοποίηση του καρκίνου του ορθού, και την απόφαση των θεραπευτικών επιλογών. Η μαγνητική τομογραφία χρησιμοποιείται τόσο κατά τη διάγνωση, όσο και μετά την ολοκλήρωση της προεγχειρητικής χημειοακτινοθεραπείας, για να εκτιμήσουμε την ανταπόκριση σε αυτή, αλλά και σαν  follow-up.

Ο καρκίνος  του ορθού, χωρίζεται σε 4 στάδια, και χρησιμοποιείται διεθνώς η σταδιοποίηση TNM

Τα στάδιο 1 αναφέρεται ως ‘’πρώιμος’ καρκίνος του ορθού και έχει την καλύτερη πρόγνωση. Στο αρχικό στάδιο Ι, όταν η νόσος είναι περιορισμένη στο βλεννογόνο (Τ1), υπό προυποθέσεις, η θεραπεία μπορεί να είναι τοπική εκτομή διορθικά, με την χρήση  ενδοσκοπικής πλατφόρμας (TAMIS, TEMS, ΤΕΟ)

Το στάδιο ΙΙ, όταν η νόσος έχει περαιτέρω διηθήσει τις στοιβάδες του ορθού (Τ2), όπως και το στάδιο Ι, επίσης έχει πολύ καλή πρόγνωση, αλλά απαιτείται χειρουργική επέμβαση , με ολική εκτομή μεσοορθού (Total Mesorectal Excision- ΤΜΕ). Από την ‘’ποιότητα’’ της ΤΜΕ και τη ριζικότητα της εκτομής θα εξαρτηθεί και η πρόγνωση των ασθενών με καρκίνο του ορθού.

Το στάδιο ΙΙΙ, αναφέρεται ως ‘’τοπικά εκτεταμένος καρκίνος του ορθού

Το στάδιο IV είναι ο μεταστατικός καρκίνος του ορθού

Κάθε στάδιο έχει διαφορετική πρόγνωση και θεραπεία

Θεραπεία

Θεραπεία για άτομα με καρκίνο ορθού σε στάδιο Ι και ΙΙ

Εκτός από τους ασθενείς με νόσο περιορισμένη στο βλεννογόνο (Τ1), όπου η διορθική ενδοσκοπική αφαίρεση του όγκου είναι η θεραπεία επιλογής, για όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις, η χειρουργική θεραπεία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας. H επέμβαση ονομάζεται χαμηλή πρόσθια εκτομή. Αφαιρείται το ορθοσιγμοειδές, με τα αγγεία και τους λεμφαδένες που αιματώνουν την περιοχή. Ο στόχος είναι η ριζική χειρουργική εκτομή (εκτομή R0, που εξασφαλίζει ότι θα αφαιρεθεί όλος ο καρκίνος σε υγιή όρια και θα γίνει και εκτεταμένος ριζικός λεμφαδενικός καθαρισμός (επιπέδου D3)

Θεραπεία για άτομα με  ’τοπικά εκτεταμένο καρκίνο του ορθού (στάδιο ΙΙΙ)

Οι ασθενείς με τοπικά εκτεταμένο καρκίνο του ορθού ( cT1-T2, cN1-N2, M0, or cT3-T4, any cN, M0), πριν υποβληθούν σε χειρουργική εξαίρεση, χρειάζονται προεγχειρητική χημειοθεραπεία και ακτινοβολία (neoadjuvant). Αυτό έχει αποδειχτεί ότι μειώνει πολύ τον κίνδυνο της τοπικής υποτροπής και αυξάνει την επιβίωση. Στη συνέχεια υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση χαμηλής πρόσθιας εκτομής ή κοιλιοπερινεικής εκτομής αν ο καρκίνος διηθεί τον έξω σφιγκτήρα

Θεραπεία για άτομα με μεταστατικό καρκίνο του ορθού (στάδιο IV)

Υπάρχουν πλέον ενδείξεις ότι η χειρουργική εκτομή του πρωτοπαθούς όγκου σε άτομα με  μεταστατικό καρκίνο του ορθού που λαμβάνουν συστημική αντικαρκινική θεραπεία, μπορεί να αυξήσουν την επιβίωση. Πρέπει όμως οι ασθενείς να ενημερωθούν και για τις πιθανές επιπλοκές μετά τη χειρουργική αφαίρεση και να ληφθερί μια κοινή απόφαση

Γενικά αν οι μεταστάσεις (συνηθέστερα στο ήπαρ ή στους πνεύμονες) είναι εξαιρέσιμες, οι οδηγίες συστήνουν ταυτόχρονή ή και σε δύο στάδια αφαίρεση των μεταστάσεων  (Consider metastasectomy, ablation or stereotactic body radiation therapy) και του πρωτοπαθούς όγκου.

Ασθενείς με μεταστάσεις στο περιτόναιο είναι υποψήφιοι για παραπομπή σε εξειδικευμένα κέντρα για διενέργεια εκτεταμένων ριζικών χειρουργικών επεμβάσεων κυτταρομείωσης, σε συνδυασμό με διεγχειρητική ενδοπεριτοναική χημειοθεραπεία  (HIPEC).

Ρομποτική Χειρουργική

Καρκίνος Ορθού και  ρομποτική Χειρουργική

Στις μέρες μας οι ελάχιστα επεμβατικές μέθοδοι και η ρομποτική χειρουργική, χρησιμοποιούνται όλο και συχνότερα, γεγονός που επιτρέπει την χειρουργική επέμβαση με λιγότερο πόνο, λιγότερες επιπλοκές και ταχύτερη ανάκαμψη. Οι διεθνείς και Ευρωπαϊκές Οδηγίες, συνιστούν, ο καρκίνος του Ορθού να πραγματοποιείται με Ελάχιστα Επεμβατικές Τεχνικές και από εξειδικευμένους χειρουργούς, σε κέντρα υψηλής εξειδίκευσης,

Το ρομπότ έχει σχεδιαστεί να αυξήσει τις δυνατότητες του χειρουργού, δίνοντας του τη δυνατότητα να χειρουργεί με μεγάλη ακρίβεια, ευελιξία και έλεγχο Έχει καλύτερη, τρισδιάστατη (3D), υψηλής ανάλυσης (HD)  εικόνα, μεγέθυνση (10χ), καλύτερο έλεγχο (Better ergonomics) και εργαλεία που ακολουθούν τις κινήσεις του καρπού (articulated instruments), με αποτέλεσμα να έχει μεγαλύτερη ακρίβεια χειρουργικών χειρισμών (focused precision surgery)

Τα οφέλη της ρομποτικής πλατφόρμας είναι πιο εμφανή στις εκτομές του καρκίνου του Ορθού, όταν πρέπει να εργαστούμε σε στενό περιορισμένο χώρο, όπως είναι η αντρική πύελος, οι  παχύσαρκοι ασθενείς και οι ασθενείς με όγκους κοντά στον πρωκτό. Λόγω όλων αυτών των τεχνολογικών πλεονεκτημάτων που μας προσφέρει η ρομποτική πλατφόρμα, μπορούμε να φτάσουμε πιο χαμηλά στην πύελο και να αφαιρέσουμε όγκους, που με την ανοιχτή ή τη λαπαροσκοπική μέθοδο δε θα ήταν δυνατό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γλιτώνουν οι ασθενείς από το να έχουν μόνιμη κολοστομία (παρά φύση έδρα).

Η βιβλιογραφία δείχνει επίσης χαμηλότερες μετατροπές σε ανοιχτό χειρουργείο και λιγότερες ημέρες νοσηλείας στους ασθενείς που χειρουργούνται με τη ρομποτική πλατφόρμα

Ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα, είναι ότι λόγω της καλύτερης τρισδιάστατης εικόνας και της ακρίβειας της κίνησης, μπορούμε να απεικονίσουμε και να διατηρήσουμε καλύτερα τα πυελικά νεύρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι ασθενείς μετά από ρομποτική κολεκτομή να έχουν καλύτερη λειτουργία του Εντέρου, καλύτερο έλεγχο της ουροδόχου κύστης και καλύτερη στυτική λειτουργία αν πρόκειται για άντρες

Επίσης, πιθανόν για τον ίδιο λόγο, μπορούμε να κάνουμε μια καλύτερη ‘’ογκολογική εκτομή’’, και  ριζικότερους λεμφαδενικούς καθαρισμούς, που σημαίνει να ‘’καθαρίσουμε τον καρκίνο ριζικότερα’’, η οποία θα οδηγήσει σε καλύτερη συνολική επιβίωση και λιγότερες επιπλοκές, δηλαδή ο καρκίνος να μην επιστρέψει