Ο καρκίνος πνεύμονα (ΚΠ) αποτελεί  το δεύτερο κατά σειρά πιο συχνό νεόπλασμα και την κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στις ΗΠΑ. Το 2020, 228.820 ασθενείς νόσησαν από καρκίνο πνεύμονα, από τους οποίους 135.720 κατέληξαν από τη νόσο. Είναι γνωστό ότι το κάπνισμα αποτελεί τον σπουδαιότερο παράγοντα κινδύνου για καρκίνο πνεύμονα, αφού σε αυτό αποδίδεται το 90%των περιπτώσεων καρκίνο πνεύμοναπαγκοσμίως, με έναν αναφερόμενο σχετικό κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνο πνεύμονα περίπου 20 φορές υψηλότερο στους καπνιστές συγκριτικά με τους μη καπνιστές. Η διάμεση ηλικία διάγνωσης καρκίνο πνεύμονα είναι τα 70 έτη, ενώ η πρόγνωσή του γενικά παραμένει πτωχή, με συνολική 5ετή επιβίωση, που δεν ξεπερνάει το 20.5%. Ωστόσο, οκαρκίνο πνεύμονα αρχικού  σταδίου έχει σαφώς ευνοϊκότερη πρόγνωση.

Παράγοντες κινδύνου

Εκτός από το κάπνισμα, η μεγάλη ηλικία αποτελεί και αυτή παράγοντα κινδύνου για καρκίνο πνεύμονα: ο κίνδυνος καρκίνου πνεύμονα αυξάνεται αθροιστικά με την ποσότητα των τσιγάρων, με τη συνολική χρονική διάρκεια του καπνίσματος και την πάροδο της ηλικίας, ενώ μειώνεται όσο αυξάνεται ο χρόνος που έχει σταματήσει κάποιος το κάπνισμα. Σύμφωνα, λοιπόν, με τις νεότερες οδηγίες, οι οποίες δημοσιεύθηκαν στις ΗΠΑ τους πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους, ενήλικοι μεταξύ 50 και 80 ετών, που έχουν ιστορικό καπνίσματος ίσο με τουλάχιστον 20 πακέτα-έτη (pack–year smoking history) και συνεχίζουν να καπνίζουν ή διέκοψαν το κάπνισμα μέσα στα τελευταία 15 έτη, θεωρούνται ‘υψηλού κινδύνου’ και απαιτείται να υποβάλονται σε ετήσιο -δια βίου ή μέχρις συμπλήρωσης 15 ετών διακοπής καπνίσματος- προληπτικό έλεγχο (screening) με χαμηλής δόσης απεικονιστικό έλεγχο με αξονική τομογραφία θώρακα (LDCT: Low Dose Computed Tomography).  Οι Αφρο-αμερικανοί άντρες έχουν υψηλότερο κίνδυνο νόσησης από καρκίνο πνεύμονα από ότι οι Καυκάσιοι, ενώ οι αντίστοιχες γυναίκες χαμηλότερο κίνδυνο από τις Καυκάσιες, διαφορές που πιθανότατα σχετίζονται –εκτός των λοιπών κοινωνικών παραγόντων- κυρίως με τη διαφορετική συχνότητα έκθεσης στο κάπνισμα και στις καρκινογόνες ουσίες των τσιγάρων.  Άλλοι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο πνεύμονα, που έχουν περιγραφεί είναι και διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες, έτερες μη νεοπλασματικές ασθένειες των πνευμόνων, το οικογενειακό ιστορικό και το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο.

Πρόληψη & Νεότερα δεδομένα

Τι είναι το Screening;

Οι δύο μεγάλες κλινικές μελέτες αναφορικά με την πρόληψη του καρκίνου πνεύμονα , οι οποίες κατέδειξαν το όφελος των προγραμμάτων προληπτικού ελέγχου, χρησιμοποίησαν διαφορετικά χρονικά διαστήματα ελέγχου: στην NLST (National Lung Screening Trial) μελέτη, τα άτομα υψηλού κινδύνου ελέγχθησαν ετησίως για 3 συνεχόμενα έτη, ενώ στην NELSON (NEtherlands-Leuvens Longkanker Screening Onderzoek trial) μελέτη τα διαστήματα προληπτικού ελέγχου με απεικόνιση καθορίστηκαν στα 1, 2 & 2,5 έτη. Πάντως, στατιστικά μοντέλα μελετών του Cancer Intervention and Surveillance Modeling Network (CISNET) προτείνουν αναμφίβολα στατιστικά σημαντικότερο όφελος ελέγχου screening ανά έτος συγκριτικά με εκείνον ανά δύο χρόνια, γι’αυτό και η νέα παγκόσμια οδηγία προτείνει πλέον ανειφύλακτα τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονιστεί ότι οι δύο προαναφερόμενες μελέτες (NLST & NELSON) συμπεριέλαβαν ως επί το πλείστον υγιείς ανθρώπους, οπότε τα αποτελέσματά των μπορεί να μην αντανακλούν ακριβώς το πραγματικό όφελος της πρόληψης στο γενικό πληθυσμό, όπου υπάρχουν και άτομα με άλλα νοσήματα και μεγάλη συννοσηρότητα: για το λόγο αυτό, οι διεθνείς οδηγίες προτείνουν τη διακοπή του screening, εάν το άτομο αναπτύξει έτερο σοβαρό πρόβλημα υγείας, που επιβαρύνει το προσδόκιμο επιβίωσης ή εάν λόγω διάγνωσης Καρκίνου του Πνεύμονα πρώιμου σταδίου αποφασισθεί να διενεργηθεί χειρουργείο ίασης.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου πνεύμονα παγκοσμίως, και προσπαθώντας να μειωθεί η αβεβαιότητα και η ποικιλία στη διάκριση και εκτίμηση των ‘ύποπτων’ απεικονιστικά πνευμονικών όζων, το Αμερικανικό Κολλέγιο Ακτινολόγων (American College of Radiology), ανέπτυξε ένα σύστημα ταξινόμησης (Lung Imaging Reporting and Data System – Lung/RADS), με τη βοήθεια του οποίου θα μπορέσει ο κλινικός ιατρός να διαφοροδιαγνώσει τις ύποπτες βλάβες και να τις προσεγγίσει διαγνωστικά και θεραπευτικά ορθότερα, περιορίζοντας κατά πολύ το ποσοστό των ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων.

Κλινικοί ιατροί και ασθενείς απαιτείται να λαμβάνουν από κοινού την απόφαση για προληπτικό ελέγχο Καρκίνου Πνεύμονα: το όφελος του screening ποικίλει, αφού τα άτομα υψηλού κινδύνου είναι πιο πιθανό να ωφεληθούν από τον προληπτικό έλεγχο. Το screening δεν προλαμβάνει δυστυχώς την πλειονότητα των θανάτων από ΚΠ, αλλά η διακοπή του καπνίσματος παίζει σίγουρα σημαντικό ρόλο. Ο προληπτικός έλεγχος του καρκίνου πνεύμονα μπορεί να επιφέρει και ‘προβλήματα’, όπως τα ψευδώς θετικά αποτελέσματα ή οι επιπτώσεις στον ψυχισμό του ατόμου και το άγχος της εξέτασης για ένα δυνητικά ‘κακό’ νέο διάγνωσης καρκίνου. Επιπρόσθετα, η υπερ-διάγνωση καρκίνων πνεύμονα, αλλά και η συνεχής ετήσια έκθεση στην ακτινοβολία της εξέτασης παραμένουν θέματα υπό συζήτηση.