Καρκίνος Ορθού: Εισαγωγή

Ο καρκίνος του παχέως εντέρου και του ορθού αποτελεί την τρίτη συχνότερη κακοήθη νόσο τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Σήμερα, υπάρχουν πολλές δυνατότητες για την ανεύρεση κατάλληλης λύσης στο δύσκολο αυτό πρόβλημα. Η πολυπαραγοντική αντιμετώπιση του ΚτΟ (Καρκίνος του Ορθού) θεωρείται επιβεβλημένη και θα πρέπει να βασίζεται σε τεκμηριωμένες γνώσεις (evidence-basedmedicine).

Το ορθό είναι το τελευταίο τμήμα του παχέος εντέρου πριν τον πρωκτό. Έχει μήκος περίπου 15 εκ. και η λειτουργία του είναι η αποθήκευση των ήδη σχηματισμένων κοπράνων. Χειρουργικά χωρίζεται σε τρία μέρη:

• Άνω τμήμα 10-15εκ.
• Μέσο τμήμα 5-10 εκ.
• Κάτω τμήμα έως 5 εκ. από τον πρωκτό.

Οι ιδιαιτερότητες του ορθού, σε σχέση με το υπόλοιπο παχύ έντερο είναι:

• Το τοίχωμά του αποτελείται από τρεις στιβάδες (χιτώνες) και όχι τέσσερις, όπως στο υπόλοιπο κόλον.
• Η στενή επαφή του με τα λοιπά όργανα της πυέλου.
• Η άμεση γειτνίασή του με το σύστημα των σφιγκτήρων του πρωκτού.

Στο ορθό εντοπίζεται περίπου το 25% των καρκίνων του παχέος εντέρου με πιο κοινό τύπο το αδενοκαρκίνωμα. Η διαδικασία εμφάνισης του ΚτΟ συνήθως διαρκεί αρκετά χρόνια. Πρώτα αναπτύσσεται σαν πολύποδας. Μερικοί πολύποδες έχουν τη δυνατότητα της εξαλλαγής σε καρκίνο και ξεκινούν να μεγαλώνουν και να διηθούν το τοίχωμα του ορθού.

Καρκίνος Ορθού: Παράγοντες κινδύνου

Τα πραγματικά αίτια του ΚτΟ είναι ασαφή. Οτιδήποτε αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης του ΚτΟ ονομάζεται παράγοντας κινδύνου. Έχοντας κάποιον ή κάποιους παράγοντες κινδύνου, δε σημαίνει ότι κάποιος θα πάθει καρκίνο, ομοίως και όποιος δεν έχει κανένα παράγοντα κινδύνου, δε σημαίνει ότι δε θα πάθει καρκίνο.

Οι πιθανότεροι παράγοντες είναι οι ακόλουθοι:

• Ηλικία >40 ετών
• Ύπαρξη διαφόρων κληρονομικών καταστάσεων, όπως η συγγενής πολυποδίαση (FAP) και μη πολυποειδικός καρκίνος εντέρου (Lynch Syndrome).

• Iατρικό ιστορικό:
o Ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου
o Ιστορικό πολυπόδων παχέος εντέρου
o Ιστορικό Ca ωοθηκών–μαστού–μήτρας
o Οικογενειακό ιστορικό (πατέρας–μητέρα– αδερφός) με καρκίνο του παχέος εντέρου ή πολυπόδων.

Τα συμπτώματα του ΚτΟ μπορεί να εμφανίζονται σε πολλές παθολογικές καταστάσεις. Επισκεφθείτε το γιατρό σας αν:

• Υπάρχει αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου όπως:
o Διάρροια
o Δυσκοιλιότητα
o Αίσθημα ατελούς κένωσης
o Λέπτυνση των κοπράνων
o Αίμα στα κόπρανα
o Κοιλιακές διαταραχές (κωλικοειδή άλγη–μετεωρισμός)
o Διαταραχές της όρεξης
o Απώλεια βάρους
o Αίσθημα κόπωσης

Καρκίνος Ορθού: Διαγνωστικά τεστ

• Κλινική εξέταση – ιστορικό.
• Δακτυλική εξέταση απαραίτητη για να θεωρηθεί πλήρης η κλινική εξέταση.
• Ορθοσκόπηση: ένας λεπτό, σαν άκαμπτος σωλήνας, όργανο με φωτισμό και φακό που εξετάζει το ορθό και διά του οποίου μπορεί να γίνει λήψη βιοψίας.
• Κολονοσκόπηση: ένα λεπτό σαν εύκαμπτος σωλήνας εργαλείο που εξετάζει όλο το έντερο, μετά από κατάλληλη προετοιμασία του – δύναται να αφαιρέσει πολύποδες – λήψη βιοψιών.
Θεραπευτική προσέγγιση στον ΚτΟ
Μετά τη διάγνωση του ΚτΟ, η οποία γίνεται με την κολονοσκόπηση, και λήψη βιοψιών, ακολουθεί μία συγκεκριμένη διαδικασία για την επιλογή της κατάλληλης, για τον συγκεκριμένο ασθενή, θεραπευτικής αντιμετώπισης:
• Σταδιοποίηση: απεικονιστικός έλεγχος με Αξονική Τομογραφία ή Μαγνητική Τομογραφία όλου του σώματος για τον καθορισμό του σταδίου της νόσου προεγχειρητικά. Μέγεθος όγκου–βαθμός διήθησης του τοιχώματος του ορθού ή και των γεννητικών οργάνων–ύπαρξη διηθημένων λεμφαδένων –ύπαρξη απομακρυσμένων μεταστάσεων (ήπαρ- πνεύμονες).
• Έλεγχος με Μαγνητική Τομογραφία ή Ενδοσκοπικό υπέρηχο του βαθμού διήθησης του όγκου ιδίως για βλάβες του κατώτερου και μέσου τμήματος του ορθού. Ύπαρξη διηθημένων λεμφαδένων–διήθηση σφιγκτήρων.
• Βασικός προεγχειρητικός έλεγχος–καρκινικοί δείκτες–καρδιολογικός έλεγχος.
• Παραπομπή για συζήτηση του περιστατικού στο Ογκολογικό Συμβούλιο–Λήψη θεραπευτικής απόφασης.

Είδη χειρουργικών επεμβάσεων

Πριν από λίγες δεκαετίες οι ασθενείς με ΚτΟ στο κατώτερο και μέσο τριτημόριο ήταν δυστυχώς καταδικασμένοι σε κοιλιοπερινεική εκτομή του ορθού και μόνιμη τελική κολοστομία (μόνιμη παρά φύση έδρα).

Η κατανόηση τα τελευταία χρόνια της χειρουργικής ανατομίας της περιοχής (εμβρυικά πλάνα), η χρήση ειδικών εργαλείων (μηχανήματα αυτόματης διατομής–συρραφής, ειδικές διαθερμίες αιμόστασης, ψαλίδια υπερήχων) έχουν δώσει τη δυνατότητα σε πολλούς ασθενείς να αποφύγουν την κολοστομία και να διατηρήσουν πολύ καλή μετεγχειρητική ποιότητα ζωής.

Α. Τοπική εκτομή. Διαπρωκτική εκτομή (transan-al excision), κοιλιοκοκκυγική εκτομή με συναφαίρεση του ιερού οστού, διά του ιερού εκτομή (kraske).
Β. Η κλασική χειρουργική μέθοδος της χαμηλής πρόσθιας εκτομής (LAR) με διατήρηση του σφιγκτήρα και εκτομή όλου του περί το ορθό λιπώδους και λεμφικού ιστού (ΤΜΕ-total mesorectal excision).

• Διασφιγκτηριακή εκτομή (ISR) και κολοπρωκτική αναστόμωση για την αντιμετώπιση όγκων του κάτω τριτημορίου του ορθού, αφού έχει προηγηθεί η συνήθης χημειοθεραπεία και ακτινοβολία.
• Η τυπική κοιλιοπεριτοναϊκή εκτομή του ορθού και η μόνιμη τελική κολοστομία για όγκους που διηθούν τους σφιγκτήρες.

Συμπεράσματα:

• Ο μύθος ότι ο ασθενής με καρκίνο του ορθού κοντά στον σφιγκτήρα καταλήγει πάντα με μόνιμη παρά φύση έδρα έχει καταρριφθεί.
• Οι ασθενείς σήμερα έχουν περισσότερες θεραπευτικές επιλογές από ότι στο παρελθόν.
• Οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνονται και να αναζητούν χειρουργική αντιμετώπιση από χειρουργό με ανάλογη εξειδίκευση και εμπειρία.
• Η πρώιμη διάγνωση είναι η αποτελεσματικότερη θεραπεία.