Kάπνισμα: μύθοι και αλήθειες

Ας δούμε μερικές θεματικές γύρω από το κάπνισμα, μύθοι ή αλήθειες λοιπόν;

Μύθος  Νο 1 : Το τσιγάρο με ηρεμεί και  μου ελαττώνει το άγχος

Αλήθεια Νο 1 : Είναι αλήθεια πως οι  περισσότεροι καπνιστές αισθάνονται ότι χαλαρώνουν όταν καπνίζουν. Στην πραγματικότητα, ο εγκέφαλος του χρόνιου καπνιστή προσαρμόζεται στη λήψη της νικοτίνης ώστε τα επίπεδα της ντοπαμίνης (ο νευρομεταβιβαστής της…ευτυχίας)  να είναι φυσιολογικά όταν καπνίζει. Όταν δεν καπνίζει τα επίπεδα της ντοπαμίνης μειώνονται ραγδαία, προκαλώντας άγχος και νευρικότητα.

Ουσιαστικά λοιπόν ο καπνιστής ανάβοντας τσιγάρο απαλλάσσεται από το άγχος που του προκάλεσε το στερητικό σύνδρομο της ίδιας της νικοτίνης!

Μύθος Νο 2 : Είναι δύσκολο να κόψω το κάπνισμα και δεν θα αντέξω το στερητικό σύνδρομο

Αλήθεια Νο 2 : Το στερητικό σύνδρομο της νικοτίνης (επιτακτική επιθυμία για τσιγάρο, άγχος, δυσκολία συγκέντρωσης, αίσθημα πείνας, δυσκολίες στον ύπνο) κορυφώνεται την πρώτη εβδομάδα μετά την διακοπή του τσιγάρου αλλά στη συνέχεια μειώνεται προοδευτικά.  Με την κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη και τη φαρμακευτική θεραπεία (βαρενικλίνη, βουπροπιόνη, υποκατάστατα νικοτίνης) που παρέχεται με σωστή ιατρική παρακολούθηση στα ιατρεία διακοπής καπνίσματος, τα παραπάνω συμπτώματα μειώνονται στο ελάχιστο.

Τα συμπτώματα στέρησης συνήθως υποχωρούν πλήρως μετά από μερικές βδομάδες, αν και η επιθυμία για κάπνισμα μπορεί να επανεμφανιστεί και αργότερα.

Μύθος Νο 3 : Το κόβω όποτε θέλω!

Αλήθεια Νο 3 : Πολλοί εξαρτημένοι καπνιστές έχουν την ψευδαίσθηση πως ελέγχουν το κάπνισμα όποτε θέλουν.

Στην πραγματικότητα, είναι τόσο σύνθετα τα υποσυστήματα του εγκεφάλου που αλληλεπιδρούν και ελέγχουν την ανθρώπινη συμπεριφορά και, επιπλέον, είναι τόσο ισχυρή η εμπλοκή της νικοτίνης (όπως και κάθε εξαρτησιογόνου ουσίας) στα συστήματα αυτά, που αναλαμβάνει η νικοτίνη, σε κάποιο βαθμό, τον έλεγχο της συμπεριφοράς του ατόμου! Έτσι, το κάπνισμα αποκτά προτεραιότητα έναντι άλλων επιλογών και δραστηριοτήτων του εξαρτημένου καπνιστή. Δεν μπορεί λοιπόν να το κόψει έτσι απλά ‘’όποτε θέλει’’ αφού ένα σημαντικό τμήμα του ελέγχου της συμπεριφοράς του, επηρεάζεται από τη νικοτίνη.

Μύθος Νο 4 : Καπνίζω λίγο, δεν μου κάνει κακό

Αλήθεια Νο 4 : Οι επιδράσεις του καπνίσματος στην υγεία σχετίζονται, εκτός από τη βαρύτητα της καπνιστικής συνήθειας και τη διάρκειά της, με παράγοντες όπως η κληρονομικότητα, οι συνυπάρχουσες παθολογικές καταστάσεις, η ηλικία κ.ά. Σε άτομα νεαρής ηλικίας το κάπνισμα, ακόμα και μικρού αριθμού τσιγάρων, οδηγεί κατά κανόνα σε εξάρτηση από τη νικοτίνη. Η εξάρτηση σχετίζεται με το διάστημα που το άτομο καπνίζει συστηματικά, ανεξάρτητα από τον αριθμό των τσιγάρων ημερησίως.

Μύθος Νο 5 : Δεν θέλω να κόψω το κάπνισμα αλλά είναι εξίσου καλό για την υγεία μου αν το μειώσω

Αλήθεια Νο 5 : Δεν υπάρχει ασφαλές όριο για το κάπνισμα! Σαφώς οι κίνδυνοι μειώνονται όσο μειώνεται ο αριθμός των τσιγάρων που καταναλώνονται, όμως κάθε φορά που οι χημικές ουσίες του καπνού έρχονται σε επαφή με ένα ζωντανό κύτταρο είναι βέβαιο πως προκαλείται κάποιου βαθμού βλάβη. Άλλωστε, η συντριπτική πλειοψηφία των εξαρτημένων καπνιστών ξεκίνησαν ως περιστασιακοί καπνιστές. Επιπλέον, είναι διαπιστωμένο πως στους χρόνιους καπνιστές η κατανάλωση έστω και ενός τσιγάρου είναι ικανή να συντηρεί την εξάρτηση και να υποτροπιάσει ανά πάσα στιγμή.

Μύθος Νο 6 : Καπνίζω τσιγάρα light , γι’αυτό και δεν έχω πρόβλημα

Αλήθεια Νο 6 : Τα λεγόμενα light τσιγάρα έχουν μικρά ανοίγματα στο φίλτρο ώστε στη μέτρηση του εργαστηρίου να μετράται μικρότερη ποσότητα πίσσας και νικοτίνης. Ωστόσο, όταν ο καπνιστής κλείνει τα χείλη ή τα δάχτυλά του γύρω από το φίλτρο πρακτικά καπνίζει ένα κανονικό τσιγάρο. Επίσης, αν η ποσότητα της νικοτίνης που παίρνει είναι μικρότερη από αυτή που επιτάσσει η εξάρτησή του, απλώς αυξάνει τον αριθμό των .. light τσιγάρων που καπνίζει.

Μύθος Νο 7 : Δεν καπνίζω, ατμίζω!

Αλήθεια Νο 7 : Το ηλεκτρονικό τσιγάρο παραμένει «τσιγάρο»! Τόσο η Ευρωπαϊκή Πνευμονολογική Εταιρεία όσο και άλλοι έγκυροι επιστημονικοί φορείς ΔΕΝ συστήνουν το ηλεκτρονικό τσιγάρο ως μέσο διακοπής καπνίσματος γιατί, πρώτον, δεν έχει αποδείξει πως βοηθά την απεξάρτηση από τη νικοτίνη και, δεύτερον, γιατί χρειάζονται πολυετείς επιδημιολογικές μελέτες για να αποδειχθεί τι προκαλεί ή πόσο ασφαλές είναι. Προς το παρόν  άλλωστε σε πολλές χώρες (και στη χώρα μας) ισχύουν οι ίδιοι νόμοι απαγόρευσης καπνίσματος σε δημόσιους χώρους και για το ηλεκτρονικό τσιγάρο.

Ο μόνος επιστημονικά τεκμηριωμένος τρόπος απεξάρτησης από το κάπνισμα είναι η κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη και εξειδικευμένη καθοδήγηση, με ή χωρίς  φαρμακευτική θεραπεία, στα πλαίσια οργανωμένων ιατρείων διακοπής καπνίσματος.