Η διαγνωστική προσέγγιση ενός παιδιού θα πρέπει να αναλυθεί σε πολλές συνιστώσες. Η βιβλιογραφία δεν έχει επισταμένως ασχοληθεί με το θέμα, παρά μόνο αποσπασματικά. Στη διαδικασία, χρειάζεται προηγουμένως να απαλλάξουμε την παιδική ψυχή από το “άγχος της άσπρης μπλούζας” και από το δέος που φέρνει στη σκέψη η εικόνα του γιατρού-μπαμπούλα. Στη συνέχεια, απαιτείται η δόμηση κλίματος που θα καθησυχάσει τους φόβους του παιδιού, θα δώσει απάντηση στις εύλογες απορίες των γονέων και θα χαρίσει χαρά και δικαίωση στον εξεταστή.

Το καλωσόρισμα

Με την είσοδο του παιδιού στο ιατρείο, ξεκινά το βίωμα μιας νέας εμπειρίας. Το χρώμα των τοίχων, τα κάδρα που τους φιλοτεχνούν, ο ανανεωμένος αέρας, η θερμοκρασία του χώρου, απαρτίζουν τον απαραίτητο καμβά για τη σύνθεση μιας φιλικής εικόνας που χαράσσεται στο μυαλό του παιδιού και επηρεάζει θετικά τον ψυχισμό του.

Ο γιατρός με χαμόγελο, καλή διάθεση και αληθινό ενδιαφέρον θα ρίξει τους τόνους και θα αμβλύνει τις εντυπώσεις. Το παιδί διαθέτει αισθητήριο, ικανό να κρίνει και να συγκρίνει.

Ένα αποδοτικό ξεκίνημα είναι να επικεντρωθεί σκόπιμα η προσοχή σε μια φαινομενικά ασήμαντη λεπτομέρεια. Τα υποδήματα, το χτένισμα, το πολύχρωμο σακίδιο που κρέμεται στους ώμους, παρέχουν τις ευκαιρίες. Φράσεις όπως “Τι υπέροχα παπούτσια φοράς!”, ή “Αυτές οι κοτσίδες ταιριάζουν πολύ με το χαρούμενο πρόσωπό σου” αποδεικνύονται εξαιρετικά χαλαρωτικές παρότι μπορεί να μη συμφωνούν με την πραγματικότητα.

Ωστόσο, τα παιδιά δεν ξεγελιούνται. Αν μάλιστα πρόκειται κατά την εξέταση να προκληθεί δυσαρέσκεια, ο γιατρός οφείλει να ενημερώσει ευθύς εξ αρχής τους γονείς και να καθησυχάσει το παιδί.

Τα πρώτα βήματα

• Το κλίμα που θα δημιουργηθεί τις επόμενες στιγμές ανάμεσα σε γιατρό και γονείς είναι το επόμενο βήμα. Χωρίς να υποβαθμίζεται η παρουσία του παιδιού, ο λόγος δίνεται στους ανθρώπους που το συνοδεύουν. Το ενδιαφέρον στρέφεται πρωτίστως στην αιτία, για την οποία βρίσκονται εκεί.
• Για να φανεί το ενδιαφέρον του γιατρού για το παιδί, καθώς και η αξιολόγηση της παρουσίας του, οι πρώτες ερωτήσεις σχετίζονται με το σχολείο, τους φίλους, τους συμμαθητές και τις εξωσχολικές δραστηριότητες που βρίσκονται προφανώς στο κάδρο των ενδιαφερόντων του. Ο γιατρός κινητοποιεί την οξύνοια, για να κερδίσει τη συμπάθεια από τις πρώτες στιγμές.
• Το παιδί μπορεί να εκδηλώσει απροθυμία για να εξεταστεί. Η διάθεσή του θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Αλλά, παράλληλα, οφείλει να παραγκωνιστεί με τεχνάσματα που πρέπει να μη γίνουν αντιληπτά. Ένας αποδοτικός τρόπος είναι η επίκληση κάποιου προσώπου που το παιδί σέβεται, και θα στενοχωρηθεί ενδεχομένως αν μάθει κάτι σχετικά με την αρνητική στάση του (“Τι θα πει ο παππούς αν μάθει ότι δεν δέχτηκες, να σε εξετάσει ο γιατρός!”).
• Ο λόγος δίνεται αρχικά στο ίδιο το παιδί. Οφείλουμε να ακούμε με προσοχή τα όσα λέει. Ο γιατρός καλείται να φανεί ανθεκτικός στις ετερόκλιτες πληροφορίες, προσέχοντας παράλληλα τις παρεμβάσεις των γονέων. Το παιδί μπορεί εντούτοις να αποκαλύψει την αλήθεια μες στην αφέλειά του.
• Έννοιες με τρομακτικό περιεχόμενο αποφεύγονται. Λέξεις όπως “ένεση”, “παρακέντηση”, “επέμβαση” δεν ακούγονται σε καμιά περίπτωση. Ιδίως, όταν δεν υφίσταται προφανής λόγος. Ακόμα και συγκεκριμένες προτάσεις πρέπει να αποφεύγονται (“Αυτό δεν θα πονέσει”).

Η τεχνική της κλινικής εξέτασης

• Η αμηχανία που αισθάνεται το παιδί όταν αντικρίζει για πρώτη φορά τον γιατρό που θα το εξετάσει, συναγωνίζεται τον δισταγμό του εξεταστή. Ο γιατρός δεν αγγίζει το παιδί ευθύς εξ αρχής. Το παρατηρεί να περιφέρεται στον προθάλαμο, ενόσω συλλέγει πληροφορίες από το ιστορικό. Το αφήνει να βαδίζει και να τρέχει στον διάδρομο. Κοιτάζει αν ο τρόπος που βαδίζει είναι συντονισμένος ή άναρχος. Ζητά να βαδίσει στα δάκτυλα και τις πτέρνες και να χοροπηδήσει στο κάθε πόδι εναλλάξ.
• Έχοντας κερδίσει το ενδιαφέρον του παιδιού, προχωρά στο επόμενο βήμα. Αγγίζει πρώτα το άκρο που δεν πονά. Το άγγιγμα είναι αθώο και αβλαβές και το παιδί το εκλαμβάνει ως ενθαρρυντικό σημείο. Εφόσον διαισθανθεί πως δεν κινδυνεύει, λαχταρά να αποδείξει το πόσο συνεργάσιμο είναι! Αν όμως επιμένει να αντιδρά, ο γιατρός διαλέγει άλλη τακτική. Ο ευφυής γονέας θα ενεργοποιηθεί κατάλληλα. Θα ανοίξει το κινητό ή το tablet. Έγχρωμες εικόνες, videos, απίθανα cartoons επιστρατεύονται για να αποσπάσουν την προσοχή του παιδιού.
• Σε πολλά παιδιά το εξεταστικό κρεβάτι μπορεί να προκαλεί τρόμο. Η αγκαλιά της μητέρας γίνεται ασφαλές καταφύγιο και η εξέταση πιο αποδοτική. Ο γιατρός εξετάζει το ασυμπτωματικό άκρο πρώτα και φροντίζει να συντομεύσει τη διάρκεια της εξέτασης για να μη καταντήσει ανυπόφορη.
• Η βιασύνη αποδιοργανώνει τη σκέψη. Οι γονείς αντιλαμβάνονται ενίοτε ότι μερικές πληροφορίες από το ιστορικό δεν ελήφθησαν σοβαρά υπόψη, ενώ η κλινική εξέταση πραγματοποιήθηκε εσπευσμένα και ελλιπώς. Ο γιατρός είναι προτιμότερο να κάθεται, να ακούει τις απορίες, να απαντάει σε κάθε ερώτηση των γονιών, και να εξηγεί το κάθε τι με νηφαλιότητα και υπομονή.

Συμπεράσματα

Η διάγνωση δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Η προσέγγιση στην αληθινή αιτία των συμπτωμάτων συχνά δεν ακολουθεί τις κατευθυντήριες γραμμές που μόλις προαναφέρθηκαν. Δεν είναι μία διαδικασία που μπορεί να περιγραφεί βήμα προς βήμα με συγκεκριμένες οδηγίες για εγγυημένα αποτελέσματα.