Ήλιος & Δέρμα: Ποιες είναι οι επιπτώσεις της αλόγιστης έκθεσης;

Ο ήλιος έχει άμεση επίδραση στο δέρμα μας. Περισσότερη από αυτή που πιστεύουμε. Η χωρίς μέτρο έκθεση στον ήλιο έχει εκτός από το έγκαυμα που άμεσα θα βιώσουμε, πολλές επιβλαβείς για την υγεία μας συνέπειες: βραχυπρόθεσμα ξηραίνει το δέρμα, προκαλούνται δυσχρωμίες, εφηλίδες, ηλιακές φακές ή και «σπυράκια» από τον ήλιο που είναι ένα είδος φωτοαλλεργίας. Επίσης «πέφτει» η άμυνα του οργανισμού μας και αναζωπυρώνονται φλεγμονές όπως ο επιχείλιος έρπητας καθώς και γινόμαστε επιρρεπείς σε νέες. Μακροπρόθεσμα λόγω της καρκινογενετικής δράσης της υπεριώδους ακτινοβολίας που δρα αυξητικά, κινδυνεύουμε από προκαρκινικές βλάβες (ακτινικές υπερκερατώσεις) αλλά και καρκίνο του δέρματος με επικυνδυνότερο το μελάνωμα. Τέλος ο ήλιος γερνάει το δέρμα γιατί καταστρέφει αργά αλλά σίγουρα το κολλαγόνο του δέρματος με αποτέλεσμα το φωτοεκτεθειμένο δέρμα να έχει εκτός από ρυτίδες και έντονη (και πρώιμη) χαλάρωση.

Είναι το σολάριουμ υγιεινότερο για μαύρισμα σε σχέση με τον ήλιο;

Η διαφορά ήλιου και σολάριουμ είναι ότι το πρώτο έχει μόνο UVA ακτινοβολία ενώ ο ήλιος UVA και UVB. Ωστόσο δεν είναι το σολάριουμ καλύτερο διότι προκειμένου να επιτευχθεί μαύρισμα, που στον ήλιο γίνεται γρήγορα λόγω UVB, εκτίθεται το άτομο σε πολλή UVA ακτινοβολία που συμμετέχει στην καρκινογένεση λόγω παραγωγής ελευθέρων ριζών. Επίσης η UVA είναι η ακτινοβολία που προκαλεί γήρανση και καταστροφή του δέρματος. Άρα αν θέλουμε ηλιοκαμένη όψη, η μόνη ασφαλής επιλογή είναι το χρώμα χωρίς ήλιο με τελειοποιημένες τεχνικές ψεκασμού (αερογράφος) ή προϊόντα αυτομαυρίσματος.

Ήλιος & Δέρμα: Είναι τα αντηλιακά αποτελεσματικά ως προστασία;

Τα αντηλιακά περιέχουν φυσικά ή χημικά φίλτρα που σκεδάζουν την ηλιακή ακτινοβολία ή τη μετατρέπουν σε άλλη λιγότερο επικίνδυνη. Είναι αποτελεσματικά εφ’όσον γίνεται σωστή επιλογή και χρήση τους με επάλειψη μεγάλης ποσότητας και συχνές επαναλήψεις. Ωστόσο δεν αποτρέπουν το έγκαυμα όσο υψηλό δείκτη κι αν έχουν σε πολύωρη έκθεση ανάλογα με το φωτότυπο του ατόμου.

Τι είναι ο δείκτης προστασίας SPF;

Ο δείκτης προστασίας SPF αναφέρεται στην προστασία από τη UVB ακτινοβολία που είναι το τμήμα της υπεριώδους ακτινοβολίας που σε μεγαλύτερο βαθμό ευθύνεται για το έγκαυμα. Ένας δείκτης π.χ 15 υποδηλώνει ότι το αντηλιακό προστατεύει για 15 φορές μεγαλύτερο χρόνο σε σχέση με το χρόνο που θα καθόταν χωρις αντηλιακό το άτομο χωρίς να κοκκινίσει (ηλιακό ερύθημα). Εάν π.χ ένα άτομο εκτεθεί για 5 λεπτά στον ήλιο πριν αρχίζει να διακρίνεται κοκκίνισμα χωρίς αντηλιακό, μπορεί να εκτεθεί 5*15= 75 λεπτά με το συγκεκριμένο αντηλιακό. Βέβαια ο SPF αναφέρεται σε προστασία από τη UVB ακτινοβολία, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε και τη UVA, η οποία επίσης προκαλεί έγκαυμα αλλά όχι τόσο γρήγορα όσο η UVB. Άρα σε έκθεση 75 λεπτών με αντηλιακό με SPF 15, μπορεί να πάθουμε έγκαυμα από τη UVA καθώς η προστασία για αυτήν σε όλα τα αντηλιακά είναι υποδεέστερη σε σχέση με την προστασία από τη UVB.

Πώς επιλέγουμε αντηλιακή προστασία για τα παιδιά;

Τα αντηλιακά για τα παιδιά πρέπει να περιέχουν φυσικά φίλτρα (λέγονται και ορυκτά ή μεταλλικά φίλτρα) και αυτά είναι συνήθως το διοξείδιο του τιτανίου και το οξείδιο του ψευδαργύρου. Αυτά είναι και συστατικά των minerals καλλυντικών διότι δεν προκαλούν αλλεργίες και είναι καλά ανεκτά από ευαίσθητα δέρματα. Ο δείκτης προστασίας για τα παιδιά θα πρέπει να είναι ο υψηλότερος δηλ. ο 50+. Να τονιστεί ότι τα βρέφη δεν πρέπει να εκτίθενται καθόλου στον ήλιο και ότι τα παιδιά και ειδικά τα ανοιχτόχρωμα να φορούν και λεπτά ρούχα (π.χ βαμβακερό μπλουζάκι), καπέλο και γυαλιά στην παραλία εκτός του αντηλιακού.

Ήλιος & Δέρμα: Ποια άτομα κινδυνεύουν περισσότερο από μελάνωμα;

Το μελάνωμα είναι ο κακοηθέστερος καρκίνος του δέρματος και η συχνότητά του συνεχώς αυξάνει. Αφορά το δέρμα, τους βλεννογόνους αλλά και τους οφθαλμούς. Υπάρχει άμεση συσχέτιση με την έκθεση στον ήλιο και παρουσιάζεται συχνότερα σε άτομα ανοιχτόχρωμα (φωτότυπος 1 ή 2). Αυξημένο κίνδυνο έχουν όσοι έχουν πάθει εγκαύματα ειδικά στην παιδική ηλικία, όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό μελανώματος, όσοι εκτίθενται σε σολάριουμ ή κάνουν πολύωρη ηλιοθεραπεία και όσοι έχουν πολλούς δυσπλαστικούς σπίλους (ελιές με δυσμενή κλινικά χαρακτηριστικά). Τέλος όποιοι έχουν ήδη νοσήσει από ένα μελάνωμα μπορεί να εμφανίσουν και νέο.

Τι πρέπει να προσέχουμε στις ελιές μας;

Τα γεγονότα που πρέπει να οδηγήσουν ένα άτομο στο δερματολόγο είναι αλλαγή των χαρακτηριστικών των σπίλων που ήδη υπάρχουν ή η εμφάνιση νέων μελαχρωματικών βλαβών. Τους σπίλους πρέπει να τους ελέγχουμε για μεταβολές στο χρώμα, το σχήμα, το μέγεθος. Ακόμα κνησμός ή αυτόματη αιμορραγία ενός σπίλου πρέπει να μας οδηγήσουν στο δερματολόγο για εξέταση. Διαφορετικά μία φορά το χρόνο είναι επαρκής συχνότητα για εξέταση εάν δεν υπάρχουν επιβαρυντικοί παράγοντες (οικογενειακό ιστορικό, δυσπλαστικοί σπίλοι). Σε άτομα με πολλούς σπίλους συνιστάται χαρτογράφηση αυτών για σωστή παρακολούθηση στο βάθος χρόνου.

Τι είναι η χαρτογράφηση σπίλων;

Σε άτομα με πολλούς σπίλους που είναι αδύνατο να θυμάται κανείς την ακριβή εικόνα τους, προτείνεται η καταγραφή σε μηχάνημα που παίρνει κοντινές φωτογραφίες και φωτογραφίες δερματοσκόπησης, τις οποίες αποθηκεύει ο υπολογιστής στη μνήμη του αφού τις συσχετίσει με το σημείο του σώματος που εξετάζεται. Έτσι στην επόμενη επίσκεψη υπάρχει ακριβής φωτογραφία και μέτρηση του μεγέθους του σπίλου και σύγκρισή του με τις πρώτες φωτογραφίες για να διαπιστωθούν με σαφήνεια τυχόν αλλαγές.

Αφαιρώντας μία ελιά (σπίλο), απαλλασσόμαστε από τον κίνδυνο να γίνει κάτι κακόηθες στο μέλλον;

Την ένδειξη για αφαίρεση ενός σπίλου θέτει ο δερματολόγος και εφ’όσον η αφαίρεση είναι πλήρης, απαλλασσόμαστε από το ενδεχόμενο δυσπλασίας στο μέλλον. Η ελιά στέλνεται για ιστολογική εξέταση, η οποία επιβεβαιώνει την πλήρη εκτομή και αποκλείει την κακοήθεια. Εάν στην αφαιρεθείσα ελιά διαπιστωθούν κακοήθη κύτταρα (μελάνωμα) απαιτείται ευρύτερη εκτομή και σταδιοποίηση –(φρουρός λεμφαδένας, αξονικές τομογραφίες, μαγνητική εγκεφάλου κ.λπ.) για αποκλεισμό μεταστάσεων.

Υπάρχουν και ελιές που αφαιρούμε για αισθητικούς λόγους και σε αυτήν την περίπτωση ακολουθούμε άλλες τεχνικές ή χρησιμοποιούμε λέιζερ για εξάχνωσή της. Καλό είναι και σε αυτήν την περίπτωση να λαμβάνεται και δείγμα ιστού για επιβεβαίωση της καλοήθους φύσεως της ελιάς που καταστρέψαμε.