Ψηλαφητά Ογκίδια & Μαστός

Ογκίδια και μαστός, ποια η σχέση τους και τί κάνουμε σαν παρέμβαση; Τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη προσπάθεια από την ιατρική κοινότητα και τις οργανώσεις των ασθενών, ευαισθητοποίησης για θέματα πρόληψης του καρκίνου του μαστού. Σε αυτό το πλαίσιο οι γυναίκες κάθε ηλικίας ενθαρρύνονται να εκπαιδευτούν στην αυτοεξέταση των μαστών τους και στην διενέργεια τακτικού προληπτικού ελέγχου με απεικονιστικές εξετάσεις.  Δεν είναι βέβαια πάντοτε εύκολο για μια γυναίκα να εκτιμήσει την κλινική εικόνα των μαστών της με αποτέλεσμα συχνά η ψηλάφηση να δημιουργεί άγχος.

Υπάρχουν πολλά κλινικά ευρήματα στον μαστό μιας γυναίκας τα οποία δεν είναι απαραίτητο να σχετίζονται με μια υποκείμενη κακοήθεια αλλά μπορεί να αποτελούν μέρος της φυσιολογικής εικόνας της. Τα σαφή ψηλαφητά ευρήματα, τα ογκίδια δηλαδή που είναι συγκεκριμένα στο σχήμα τους, ομαλά και συνήθως κινητά , τις περισσότερες φορές αφορούν καλοήθεις καταστάσεις.

Τα πιο συχνά καλοήθη ογκίδια στο μαστό

Τα πιο συχνά καλοήθη μορφώματα στον μαστό είναι τα ινοαδενώματα και οι κύστεις. Λιγότερο συχνά αλλά πάλι καλοήθη ογκίδια είναι τα θηλώματα, τα ινοαδενολιπώματα και τα αμαρτώματα. Αναλυτικά λοιπόν τα ψηλαφητά μορφώματα τα οποία δεν συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού είναι τα ακόλουθα:

Ογκίδια & Μαστός: Κύστεις Μαστού

Μονήρεις ή πολλαπλές, οι κύστεις μαστού συναντώνται συχνότερα σε γυναίκες ηλικίας από 30 έως 40 ετών και μάλιστα καπνίστριες αλλά ενδέχεται να προκληθούν και από άλλες αιτίες, όπως τραυματισμούς ή ορμονικές μεταβολές. Η τυχόν απότομη αύξηση στο μέγεθός τους μπορεί να προκαλέσει αιφνίδιο, εντοπισμένο πόνο. Εάν οι κύστεις «επικοινωνούν» με τους γαλακτοφόρους πόρους, κάτι που συναντάται σχετικά συχνά, συνήθως ο πόνος συνοδεύεται και με έκκριση υγρού από τη θηλή, χρώματος ανοιχτού πράσινου ή σκούρου καφέ. Η αντιμετώπιση των κύστεων ποικίλει ανάλογα με το μέγεθος και το περιεχόμενό τους. Σε κύστεις που το υπερηχογράφημα έχει δείξει πως δεν ξεπερνούν το 1.5 εκατοστό και δεν έχουν υπερηχογενές περιεχόμενο στο εσωτερικό τους συστήνεται απλή παρακολούθηση, ενώ όταν οι διαστάσεις των κύστεων αυξάνουν συνιστάται παρακέντηση και αποστολή του δείγματος για κυτταρολογική διερεύνηση. Όταν οι κύστεις υποτροπιάζουν συνεχώς έπειτα από επανειλημμένες παρακεντήσεις ή όταν το υπερηχογράφημα, η μαστογραφία ή η κλινική εξέταση γενούν υποψίες για το περιεχόμενό τους, τότε απαιτείται χειρουργική εκτομή και ιστολογική ταυτοποίηση.

Ινοαδένωμα Μαστού

Πρόκειται για καλοήθεις συμπαγείς όγκους, όπου σε υπερηχογράφημα εμφανίζονται ως καλά περιγεγραμμένη κινητή μάζα. Εμφανίζονται κυρίως στην αναπαραγωγική ηλικία, ενώ το μέγεθός τους αυξάνεται τόσο στην εγκυμοσύνη όσο και κατά τη λήψη οιστρογόνων και υποχωρούν σε συχνότητα κατά την εμμηνόπαυση. Γι’ αυτό το λόγο είναι πιθανόν η εμφάνισή τους να σχετίζεται με ορμονικούς παράγοντες. Εάν το μέγεθος του ινοαδενώματος δεν ξεπερνά τα 2 εκατοστά και η κλινική και απεικονιστική τους εικόνα δεν εγείρει καμία υποψία για πιθανή κακοήθεια, τότε συστήνεται η 6μηνη παρακολούθηση με κλινική και απεικονιστική εξέταση. Για τον ασφαλή αποκλεισμό πιθανής κακοήθειας συστήνεται να γίνεται παρακέντηση με τη χρήση λεπτής βελόνας (FNA) και περαιτέρω κυτταρολογικός έλεγχος. Σε περίπτωση όπου κατά τον έλεγχο με συνεχή υπερηχογραφήματα διαφαίνεται ότι το μέγεθος του ινοαδενώματος αυξάνει ή το σχήμα αλλάζει τότε απαιτείται χειρουργική αφαίρεσή του. Η επεμβατική αντιμετώπιση με λήψη τμήματος ιστού από το ογκίδιο (core biopsy) ή χειρουργική αφαίρεση, συστήνεται και σε περιπτώσεις όπου τα ινοαδενώματα κατά την πρώτη εξέταση βρέθηκαν να ξεπερνούν τα 2 εκατοστά ή το σχήμα τους εμφανίστηκε πολυλοβωτό.

Θηλώματα Πόρων

Μονήρη ή πολλαπλά, τα θηλώματα εμφανίζονται με συχνότερο σύμπτωμα την έκκριση από τη θηλή αιματηρού ή κιτρινωπού υγρού, είτε αυτόματα είτε με πρόκληση (πίεση της θηλής). Το μέγεθος των θηλωμάτων συνήθως παραμένει μικρό ενώ σπάνια μπορεί να γίνει αντιληπτό κάτω από τη θηλή με ψηλάφηση. Τα θηλώματα των πόρων δεν απαιτούν θεραπεία όμως συστήνεται παρακολούθησή τους σε τακτά χρονικά διαστήματα. Όταν πρωτοεμφανίζεται το έκκριμα θα πρέπει να διερευνάται με κυτταρολογική εξέταση, ενώ εφόσον συνεχίζεται να εκκρίνεται υγρό, οι κυτταρολογικές εξετάσεις θα πρέπει να διενεργούνται συχνά. Σε περίπτωση όπου ο υπερηχογραφικός έλεγχος δείξει αύξηση του μεγέθους του θηλώματος προτείνεται χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεσή του (μικροπορεκτομή) και εν συνεχεία ιστολογική ταυτοποίηση (βιοψία).

Ογκίδια & Μαστός: Φλεγμονές

Φλεγμονές, όπως η μαστίτιδα και τα αποστήματα του μαστού, εμφανίζονται πιο συχνά στις θηλάζουσες μητέρες, είναι όμως πιθανόν να εμφανιστούν και στον υπόλοιπο πληθυσμό. Τα μικρόβια που ευθύνονται συχνότερα για τις φλεγμονές του στήθους είναι ο Χρυσίζων Σταφυλόκοκκος και ο Στρεπτόκοκκος και η αντιμετώπισή τους θα πρέπει να γίνεται εγκαίρως με τη λήψη αντιβιοτικών, τα οποία συντελούν στην προφύλαξη του στήθους από το σχηματισμό αποστήματος. Αντιβιοτικά πρώτης εκλογής αποτελούν ο συνδυασμός αμοξυκιλλίνης και κλαβουλανικού οξέος ή κεφαλοσπορίνες 2ης γενιάς. Εφόσον δημιουργηθεί απόστημα, τότε θα πρέπει να λαμβάνεται δείγμα από την αποστηματική κοιλότητα με παρακέντηση με λεπτή βελόνα (FNA). Εάν η φλεγμονή δεν υποχωρεί και έχει εγκατασταθεί, τότε προτείνεται χειρουργική διάνοιξη και παροχέτευση του αποστήματος.

Γαλακτοκήλη

Κατάσταση που παρουσιάζεται συνήθως μετά τη διακοπή του θηλασμού όπου κύστεις περιέχουν γάλα. Για την αντιμετώπισή της συστήνεται παρακέντηση για την εκκένωση της κύστης από τη συλλογή του γάλακτος, γεγονός που επιβεβαιώνει και την αρχική διάγνωση.

Ογκίδια & Μαστός: Νέκρωση Λίπους

Πρόκειται για μια ευαίσθητη σκληρή μάζα που προκαλείται συνήθως από τραυματισμό ή προηγούμενη χειρουργική επέμβαση και δεν χρήζει αντιμετώπισης. Στον απεικονιστικό έλεγχο και συγκεκριμένα στη μαστογραφία εμφανίζεται ως αποτιτανωμένη (λευκή) μάζα.

Ογκίδια & Μαστός: Αμάρτωμα

Πρόκειται για μια καλοήθη αλλοίωση που εμφανίζεται αρκετά σπάνια ενώ διαγιγνώσκεται απεικονιστικά με μαστογραφία. Συστήνεται η παρακολούθησή του, ενώ στην περίπτωση όπου παρουσιαστεί αλλαγή στο μέγεθός του ή στην ακτινολογική του εικόνα συνιστάται χειρουργική εκτομή.

Συνηθίζουμε να λέμε ότι η κάθε ασθενής γνωρίζει την κλινική εικόνα του μαστού της καλύτερα από τον καθένα. Με τον τρόπο αυτό, ενθαρρύνουμε όλες τις γυναίκες να εξασκηθούν στην αυτοεξέταση έτσι ώστε σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη κλινική συμπτωματολογία προκύψει να απευθυνθούν στον εξειδικευμένο ιατρό που τις παρακολουθεί για περεταίρω διερεύνηση.

Φυλλοειδής Όγκος Μαστού

Ο φυλλοειδής όγκος ή φυλλοειδές κυστεοσάρκωμα, όταν έχει μικρό μέγεθος, μοιάζει κλινικά και απεικονιστικά με το ινοαδένωμα. Συνήθως όμως αναπτύσσεται γρήγορα και φτάνει σε πολύ μεγαλύτερο μέγεθος. Εμφανίζεται σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας 40-50 ετών. Από παθολογοανατομικής πλευράς περιέχει στοιχεία τόσο επιθηλιακής όσο και μεσεγχυματικής προέλευσης.
Μπορεί να συνοδεύεται από δορυφόρους όζους με αποτέλεσμα την πολύ συχνή υποτροπή. Στο μεγαλύτερο ποσοστό έχει καλοήθη συμπεριφορά και η απλή εκτομή του επί υγιών ορίων, είναι αρκετή ως θεραπευτική αντιμετώπιση. Σπανιότερα μπορεί να έχει “τοπικά κακοήθη ” συμπεριφορά , υψηλό ποσοστό υποτροπής και χρήζει ευρύτερης τοπικής εκτομής ή τεταρτεκτομής. Ακόμα πιο σπάνια μπορεί να είναι κακοήθης, με σαρκωματώδη εξαλλαγή και τότε απαιτείται απλή μαστεκτομή για τον τοπικό έλεγχο της νόσου.
Όταν ο φυλλοειδής όγκος διαπιστωθεί παθολογοανατομικά, τότε η ασθενής τίθεται σε μια πιο συχνή (συνήθως ετήσια) κλινικοεργαστηριακή παρακολούθηση από εξειδικευμένο γιατρό.