Καρκίνος & Πρόληψη: Πώς ο Προληπτικός έλεγχος μπορεί να αποτελέσει την ασπίδα μας για τον καρκίνο;

Τύποι Καρκίνου

Ποιοι είναι οι πιο συχνοί τύποι καρκίνου;

Ο καρκίνος περιλαμβάνει μια ομάδα νοσημάτων που απειλούν τη ζωή και γι αυτό είναι σημαντικό να εντοπίζονται νωρίς, σε πρώιμο στάδιο, για να μπορούν να αντιμετωπισθούν επιτυχώς. Συνεπώς η πρόληψη μέσω της κλινικής εξέτασης και των εργαστηριακών εξετάσεων έχει τεράστια αξία για την έγκαιρη διάγνωση στον καρκίνο και τη θεραπεία με στόχο την ίαση.

Οι συχνότεροι καρκίνοι για τους οποίους έχει αποδειχθεί ο ρόλος της δευτερογενούς πρόληψης είναι ο καρκίνος του προστάτη για τους άνδρες, ο καρκίνος του μαστού και του τραχήλου της μήτρας για τις γυναίκες και ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του δέρματος και για τα δύο φύλα.

Πρόληψη στον άνδρα

Καρκίνος του προστάτη: Τι περιλαμβάνει η πρόληψη και ο έλεγχος;

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος καρκίνος στους άνδρες και η δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο ωστόσο η πρόληψη επιτυγχάνεται σχετικά εύκολα μέσα από την έγκαιρη διάγνωση που οδηγεί στη θεραπεία.

Η πρόληψη μέσω του προληπτικού ελέγχου περιλαμβάνει τη μέτρηση προστατικού αντιγόνου (PSA) και τη δακτυλική εξέταση. Το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) είναι μια εξέταση αίματος που ανιχνεύει μία πρωτεΐνη  η οποία εκκρίνεται μόνο από ορισμένα κύτταρα του προστάτη και αποτελεί τη βασική εξέταση για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη. Η αυξημένη τιμή PSA είναι ενδεικτική και όχι αποδεικτική του καρκίνου καθώς η αύξησή του μπορεί να συμβεί και σε καλοήθεις καταστάσεις, όπως στην καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, στην προστατίτιδα, μετά από δακτυλική εξέταση κλπ. Ωστόσο, η αύξηση σε μικρό χρονικό διάστημα, όπως  ο διπλασιασμός της τιμής PSA σε 3 μήνες, αποτελεί ισχυρή ένδειξη καρκίνου και ο ασθενής θα πρέπει να υποβληθεί σε βιοψία του προστάτη. Η δακτυλική εξέταση του προστάτη είναι σημαντική για την έγκαιρη διάγνωση ακόμα και όταν η τιμή του PSA είναι χαμηλή.

O προληπτικός έλεγχος ξεκινά στην ηλικία των 50 ετών και γίνεται ανά 3ετία, ενώ γίνεται κάθε 2 χρόνια για ηλικίες άνω των 60 ετών. Οι άντρες με οικογενειακό ιστορικό συστήνεται να ξεκινούν τον έλεγχο νωρίτερα, στην ηλικία των 40 ετών.

Πρόληψη στη γυναίκα

Καρκίνος μαστού και πρόληψη: τι πρέπει να ξέρουν οι γυναίκες

Στις γυναίκες η πρόληψη πρέπει να ξεκινάει με τον καρκίνο του μαστού ο οποίος είναι ο συχνότερος καρκίνος αλλά θεραπεύεται σε υψηλό ποσοστό όταν διαγιγνώσκεται έγκαιρα. Η προληπτική μαστογραφία γίνεται σε ασυμπτωματικές γυναίκες και μελέτες έχουν δείξει ότι μειώνει σημαντικά τη θνητότητα από καρκίνο μαστού σε γυναίκες μεγαλύτερες των 40 ετών. Με τον προληπτικό έλεγχο ανιχνεύονται αλλοιώσεις που δεν μπορούν να διαπιστωθούν με την κλινική εξέταση, έτσι συνήθως ανακαλύπτονται μικροί όγκοι που δεν είναι ψηλαφητοί, συνήθως κάτω του 1 εκατοστού, οι οποίοι αντιμετωπίζονται με τοπική αφαίρεση και διατήρηση του μαστού.

Η προληπτική μαστογραφία είναι επίσης εξέταση εκλογής για την ανίχνευση και διερεύνηση αποτιτανώσεων. Γίνεται ετησίως από το 40^ο έτος της ηλικίας και νωρίτερα ή πιο συχνά σε γυναίκες υψηλού κινδύνου (θετικό οικογενειακό ιστορικό, θετικός γενετικός έλεγχος).

Άλλοι τύποι καρκίνου

Καρκίνος παχέος εντέρου και πρόληψη

O καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί στις δυτικές κοινωνίες τον τρίτο σε συχνότητα καρκίνο και στα δύο φύλα και είναι ιδιαίτερα σημαντική η πρόληψη καθώς αν εντοπιστεί εγκαίρως αντιμετωπίζεται επιτυχώς σε πολύ μεγάλο ποσοστό.

H εξέταση για την ανίχνευση αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα είναι μια εύκολη εξέταση που βοηθά στη διάγνωση της μη εμφανούς απώλειας αίματος, ωστόσο για να είναι αξιόπιστη χρειάζεται τριήμερη ειδική δίαιτα. Ξεκινά στην ηλικία των 50 ετών και γίνεται κάθε χρόνο. Εφόσον η εξέταση είναι θετική απαιτείται κολονοσκόπηση.  Η κολονοσκόπηση είναι μια εξέταση που γίνεται κατόπιν καθαρισμού του εντέρου με ειδική προετοιμασία. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης,  μπορούν να εξαιρεθούν πολύποδες και να εξεταστούν ιστολογικά. Είναι η μόνη εξέταση που έχει προληπτικό και θεραπευτικό χαρακτήρα. Για προληπτικούς λόγους η κολονοσκόπηση γίνεται σε άτομα άνω των 50 ετών ή σε μικρότερη ηλικία σε άτομα με φλεγμονώδη νόσου του εντέρου (ελκώδης κολίτιδα ή Crohn), άτομα με οικογενειακό ιστορικό πολυπόδων ή καρκίνου παχέος εντέρου, καρκίνου ωοθηκών ή μαστού.

Καρκίνος & Πρόληψη: Λοιποί τύποι καρκίνου

Ένα άλλος καρκίνος στον οποίο η πρόληψη μέσω του ελέγχου περιορίζει τη θνησιμότητα σε μεγαλύτερο ποσοστό από 80% είναι ο καρκίνος του τραχήλου μήτρας και περιλαμβάνει ετήσια γυναικολογική εξέταση και εξέταση κολπικού επιχρίσματος (Paptest) μετά το 20^ο έτος της ηλικίας. Σε γυναίκες μεγαλύτερες των 60 ετών συστήνεται κάθε 2-3 χρόνια μετά από φυσιολογικό Paptest για 3 ή περισσότερες συνεχόμενες φορές.

Ο καρκίνος τραχήλου μήτρας συχνά οφείλεται στη φλεγμονή που προκαλείται από τον ιό HPV (ιό ανθρώπινων θηλωμάτων – human papilloma virus) που μεταδίδεται μέσω της σεξουαλικής επαφής. Ένα σημαντικό μέτρο για την προστασία από τους κυριότερους ογκογόνους τύπους του ιού εφαρμόζεται μέσω του εμβολιασμού σε κορίτσια 12-15 ετών αλλά και σε γυναίκες 16-25 ετών που δεν έχουν εμβολιαστεί προηγουμένως.

Επίσης, ένας συχνός καρκίνος σε χώρες, όπως η Ελλάδα, λόγω αυξημένης έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία είναι ο καρκίνος του δέρματος, με σοβαρότερο τύπο το μελάνωμα. Είναι σημαντικός ο τακτικός έλεγχος του δέρματος, έτσι ώστε να γίνει όσο νωρίτερα η διάγνωση του μελανώματος και να αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Τα άτομα με ανοιχτόχρωμo δέρμα πρέπει να ελέγχονται συχνότερα και πιο συστηματικά.

Τρόπος Ζωής

Πρόληψη καρκίνου και τρόπος ζωής

Τέλος, πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη κατέχουν και μέτρα που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος να εμφανιστεί καρκίνος. Αυτά τα μέτρα / συνήθειες είναι:

• Η διατήρηση φυσιολογικού βάρους σώματος, ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση στις γυναίκες
• Η σωματική δραστηριότητα τουλάχιστον 30 λεπτά τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας
• Η κατανάλωση φυτικών ινών (φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης)
• Ο περιορισμός των λιπών, κυρίως κορεσμένων ζωικής προέλευσης, όπως κόκκινο κρέας
• Ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ, έως δύο ποτά για τις γυναίκες ημερησίως και τρία ποτά για τους άνδρες
• Η διακοπή καπνίσματος
• Η χρήση ελαιόλαδου γιατί το ελαικό οξύ καταστέλλει τη δράση ογκογονιδίων
• Η αποφυγή παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο κυρίως τις μεσημεριανές ώρες

Συνεπώς, ο προληπτικός έλεγχος σε συνδυασμό με  τον υγιεινό τρόπο ζωής αποτελεί την ασφαλέστερη οδό για την αποφυγή εμφάνισης καρκίνου, τη μη εξέλιξη προκαρκινικών αλλοιώσεων και την έγκαιρη αντιμετώπισή του σε πρώιμο στάδιο που στις περισσότερες περιπτώσεις οδηγεί στην ίαση.