Οι Νέες θεραπευτικές μέθοδοι και Ιατρική Ακριβείας σηματοδοτούν την αρχή του τέλους της θεραπείας των καρκίνων;

Ιατρική ακριβείας και καρκίνος: Ο Paul Ehrlich, μεγάλος Γερμανός ερευνητής, βραβευθείς με βραβείο Νόμπελ, το 1909 ανακάλυψε φάρμακο (Salvarsan), που θεράπευε όλους τους τύπους της σύφιλης. Μετά την ανακάλυψη του Salvarsan, o Paul Ehrlich, διατύπωσε την θεωρία του «μαγικού βλήματος» (magic bullet), με βάση την οποία με ένα μόνο ειδικό φάρμακο θα μπορούσε να θεραπεύσει όλες τις μορφές μίας συγκεκριμένης ασθένειας. Οι πιθανότητες εφαρμογής αυτής της θεωρίας στον καρκίνο είναι μηδενικές. Η θεωρεία του «μαγικού βλήματος» αποτελεί αφελή υπόθεση, δεδομένης της ετερογένειας και της πολυπλοκότητας των όγκων. Φτάνει  να σκεφτούμε ότι υπάρχουν κάποιες δεκάδες καρκίνων, που προσβάλλουν διάφορα όργανα με διαφορετική βιολογική συμπεριφορά και διαφορετικούς υπότυπους. Άρα δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να βρεθεί ποτέ το «φάρμακο του καρκίνου». Αντίθετα νέες εξατομικευμένες θεραπείες, όπως οι θεραπείες με κυτταρικό στόχο και η ανοσοθεραπεία, οδηγούν με γρήγορα βήματα στην σημαντική βελτίωση της επιβίωσης ή και την ίαση ορισμένων νεοπλασμάτων.

Η μεγάλη επανάσταση στην Ιατρική ξεκίνησε από την Ανατομία και την ανακάλυψη του μικροσκοπίου. Η εξέλιξη της Παθολογοανατομίας και της Ακτινολογίας, της Βιοχημείας και της Μοριακής Βιολογίας αποτέλεσαν τους μεγάλους σταθμούς της Ιατρικής του 20^ο αιώνα.

Η 2^η μεγάλη επανάσταση του 21^ου αιώνα, ήρθε με την Πληροφορική και την Μοριακή Γενετική, που άνοιξαν νέους δρόμους στην τεράστια συλλογή δεδομένων (Big Data) και την βαθιά κατανόηση της βιολογίας των όγκων, που οδήγησαν στην ανάπτυξη της εξατομικευμένης Ιατρικής και της Ιατρικής Ακριβείας.

Μέχρι πρόσφατα, η θεραπεία του καρκίνου βασιζόταν στα ειδικά χαρακτηριστικά των διαφόρων καρκίνων.

Τα τελευταία χρόνια, με την εξέλιξη της γενετικής και της μοριακής βιολογίας, κατανοήσαμε ότι ο καρκίνος είναι γενετική νόσος (γενετική δεν σημαίνει κατ΄ανάγκη κληρονομική).

Μάθαμε, κυρίως στην τελευταία δεκαετία, ότι δεν είναι ίδιοι όλοι οι καρκίνοι ενός συγκεκριμένου οργάνου, αλλά χαρακτηρίζονται από διαφορετικές γενετικές αλλαγές του DNA τους ή μεταλλάξεις, που τους δίνουν μία συγκεκριμένη μοναδική «μοριακή ταυτότητα», που μοιάζει με δακτυλικό αποτύπωμα. Έτσι π.χ. διακρίνουμε διαφορετικούς μοριακούς υπότυπους καρκίνου του πνεύμονα, του μαστού, του μελανώματος κ.ά. που ανταποκρίνονται σε διαφορετικές, εξατομικευμένες θεραπείες με εξαιρετικά αποτελέσματα σε ορισμένες περιπτώσεις και με τελικό αποτέλεσμα μακρές, πρωτόγνωρες μέχρι τώρα επιβιώσεις, ακόμη και σε προχωρημένα στάδια καρκίνου, που αποτελούν και τον βασικό στόχο της αντικαρκινικής θεραπείας.

 Η εξατομικευμένη θεραπευτική πρακτική ορίζεται σαν μία θεραπεία «κομμένη και ραμμένη» στα μέτρα κάθε ασθενούς, που προσαρμόζει όχι μόνο το είδος της θεραπευτικής προσέγγισης αλλά και τις δόσεις και τους θεραπευτικούς συνδυασμούς, βασιζόμενη σε ατομικά χαρακτηριστικά του ασθενούς και της νόσου (γενετική ή μοριακή ταυτότητα).

Στον καρκίνο η εξατομικευμένη Ιατρική ή η Ιατρική Ακριβείας περιλαμβάνει ειδικούς ελέγχους του DNA από τους όγκους ενός ασθενούς με σκοπό τον εντοπισμό των μεταλλάξεων ή άλλων γενετικών αλλαγών, που καθοδηγούν τον καρκίνο τους (οδηγές μεταλλάξεις – driver mutations).  Οι γιατροί, αξιοποιώντας τις πληροφορίες, που αντλούνται από την γενετική ανάλυση, έχουν την δυνατότητα επιλογής μίας συγκεκριμένης θεραπείας για τον καρκίνο ενός συγκεκριμένου ασθενούς, η οποία στοχεύει στις μεταλλάξεις του καρκινικού DNA.

Η δυνατότητα ανάλυσης πολλαπλών γονιδίων και των μεταλλάξεων τους, παράλληλα με την αποθήκευση τεράστιου όγκου πληροφοριών, μας οδήγησε σε ένα βήμα πιο πέρα, στην ανάπτυξη της Ιατρικής Ακριβείας, δηλαδή μίας σύγχρονης προσέγγισης στην πρόληψη και την θεραπεία, που λαμβάνει υπόψη, εκτός από την εξατομικευμένη γενετική ταυτότητα, το περιβάλλον και τον τρόπο ζωής (lifestyle) του κάθε ασθενούς.

Στην εξατομικευμένη θεραπεία εντάσσονται, οι θεραπείες με κυτταρικό στόχο (στοχεύουσες θεραπείες) η ανοσοθεραπεία με τις διάφορες μορφές της κ.ά.

Οι στοχεύουσες θεραπείες χρησιμοποιούν φάρμακα, που στοχεύουν ενδοκυττάρια, κυρίως πρωτεϊνικά μόρια, που σηματοδοτούν συγκεκριμένες, ιδιαίτερα πολύπλοκες βιολογικές αντιδράσεις (βιολογικά μονοπάτια), απαραίτητες για την επιβίωση του καρκινικού κυττάρου, προκαλώντας έτσι τον κυτταρικό θάνατο.

Με την ανοσοθεραπεία χρησιμοποιούμε το ίδιο το ανοσοποιητικό μας σύστημα για να πετύχουμε τον κυτταρικό θάνατο, εκμεταλλευόμενοι  το γεγονός ότι τα καρκινικά κύτταρα φέρουν ειδικά αντιγόνα στην επιφάνειά τους, που αναγνωρίζονται και συνδέονται με τα αντισώματα του οργανισμού, προκαλώντας αντίδραση του ανοσοποιητικού μας συστήματος, που οδηγεί στο επιθυμητό αποτέλεσμα, που είναι η μακρά επιβίωση ή η ίαση. Η ανοσοθεραπεία είτε μόνη της είτε σε συνδυασμό και με άλλες θεραπείες (χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία), έχει αλλάξει την φυσική ιστορία και την επιβίωση ορισμένων τουλάχιστον νεοπλασμάτων, όπως το μελάνωμα ή ο καρκίνος του πνεύμονα κ.ά..

Η Ιατρική Ακριβείας με την ανοσοθεραπεία και τις στοχεύουσες θεραπείες, που αποτελούν  νέα, ιδιαίτερα αποτελεσματικά όπλα, προστέθηκαν στην θεραπευτική μας φαρέτρα.

Η συνεχιζόμενη ραγδαία εξέλιξη της κατανόησης της βιολογίας, των νέων θεραπειών και της Ιατρικής Ακριβείας, δίνουν ελπίδες για τη νίκη του ανθρώπου στον πόλεμο με τον καρκίνο, ο οποίος στο βιβλίο της ζωής τώρα πλέον, θα πρέπει να είναι ένα κεφάλαιο και όχι όλο το βιβλίο.