1) Είναι ο καρκίνος μία ασθένεια της σύγχρονης εποχής;

Όχι. Ο καρκίνος συνοδεύει τον άνθρωπο από τις απαρχές της εμφάνισής του στη γη. Απλά στην εποχή μας, από τη μία μπορεί να γίνει αντιληπτός -συχνά από τις αρχικές φάσεις του- ενώ πριν μερικούς αιώνες οι καρκίνοι στα εσωτερικά όργανα ήταν αδιάγνωστοι. Από την άλλη, ο αριθμός των ανθρώπων στη γη έχει αυξηθεί πάρα πολύ, μ’ ένα μεγάλο ποσοστό να φθάνει σε μεγάλες ηλικίες, οπότε αυξάνει παράλληλα και ο αριθμός των ανθρώπων που εμφανίζουν καρκίνο, καθώς ο καρκίνος είναι συνήθως ασθένεια της μέσης ή μεγάλης ηλικίας.

Εκτιμήθηκε πως παγκοσμίως το 2018 καρκίνο εμφάνισαν περίπου 18.100.000 άνθρωποι και πέθαναν από τη νόσο περίπου 9.550.000 ασθενείς, αριθμοί που σχεδόν θα διπλασιαστούν έως το 2030. Στην Ελλάδα η εκτίμηση για το 2018 είναι πως τη νόσο εμφάνισαν περίπου 67.400 άτομα και 32.900 συμπολίτες μας απεβίωσαν εξαιτίας της.

2) Καρκίνος: Επιδρούν εξωτερικοί παράγοντες στη δημιουργία του;

Ναι. Παρόλο που ο καρκίνος προκύπτει από βλάβες στα γονίδια (στο γενετικό υλικό των κυττάρων), αυτές με τη σειρά τους προκαλούνται από την επίδραση εξωτερικών παραγόντων, που πολλοί σχετίζονται με τον τρόπο ζωής μας, όπως: το κάπνισμα, η κατανάλωση οινοπνεύματος, η ανθυγιεινή διατροφή, η μειωμένη σωματική δραστηριότητα, η παχυσαρκία, η υπερβολική έκθεση σε ακτινοβολία (συμπεριλαμβανομένης της ηλιακής), η έκθε­ση σε φυσικοχημικούς παράγοντες κατά την εργασία και τη διαβίωση.

Επίσης, υπάρχουν κάποιοι μικροοργανισμοί που μπορεί να προσβάλουν τα κύτταρα και κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις να αλλοιώσουν το γενετικό υλικό και να τα μετατρέψουν, μετά από καιρό, σε καρκινικά. Αυτό συμβαίνει στις περιπτώσεις του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, σε πολλές περιπτώσεις καρκίνων του ρινοφάρυγγα, του πρωκτού, του λεμφώματος και σε μερικές μορφές λευχαιμιών.

3) Μπορώ να κολλήσω καρκίνο από κάποιον που πάσχει;

Όχι. Ο καρκίνος ως αρρώστια δεν είναι κολλητική. Ορισμένοι ιοί, που μπορεί να δημιουργήσουν κάτω από προϋποθέσεις καρκινική εξαλλαγή σε ορισμένα όργανα, μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο, όπως π.χ. ορισμένα στελέχη του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (ΗΡV), ο ιός του ΑΙDS ή της ηπατίτιδας B ή C.

4) Καρκίνος: Γιατί είναι σημαντική η πρόληψη;

Εκτιμάται πως θα είχαμε 30% λιγότερα περιστατικά καρκίνου αν οι άνθρωποι 1) δεν κάπνιζαν, είχαν σωστή διατροφή (με καλύτερη τη μεσογειακή), γυμνάζονταν εντατικά, πρόσεχαν το βάρος τους, απέφευγαν την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών, ζούσαν και εργάζονταν σε καθαρό περιβάλλον, απέφευγαν την υπερβολική έκθεση στον ήλιο και έκαναν τα εμβόλια για τον ιό HPV ή τον ιό της ηπατίτιδας Β (και σε λίγο και της ηπατίτιδας C).

2) έκαναν τακτικά προληπτικό έλεγχο για τον καρκίνο του μαστού (μαστογραφία) και του τραχήλου της μήτρας (pap test και έλεγχο για HPV), για τον καρκίνο του παχέος εντέρου (κολονοσκόπηση), τον καρκίνο του προστάτη (κλινική εξέταση και PSA) και τον καρκίνο του πνεύμονα (με αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης).

Μικρότερος αριθμός νέων περιστατικών σημαίνει λιγότεροι θάνατοι από καρκίνο.

Και η αποτελεσματικότητα της πρόληψης δεν είναι εκτιμήσεις αλλά αποδεδειγμένες αλήθειες (π.χ. εντυπωσιακή μείωση της εμφάνισης και θανάτων μελανώματος και καρκίνου τραχήλου της μήτρας στην Αυστραλία, λόγω συμμόρφωσης του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού στις προληπτικές οδηγίες και εξετάσεις. Άλλο σημαντικό παράδειγμα είναι η σταδιακή μείωση των ποσοστών εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα – και των θανάτων- ως επακόλουθο της μείωσης του ποσοστού των καπνιστών στις ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες κ.λπ.)

5) Μπορεί ένα χτύπημα, ένα διάστρεμμα ή άλλη κάκωση να προκαλέσει καρκίνο αργότερα;

Όχι, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οποιαδήποτε μορφή όγκων μπορεί να προκαλείται από κάποια κάκωση. Έχει, όμως, αναφερθεί μία συσχέτιση δερματικών καρκίνων σε περιοχές όπου είχαν καταστραφεί παλαιότερα από έγκαυμα.

6) Μπορεί το άγχος ή η στεναχώρια να προκαλέσει καρκίνο;

Δεν υπάρχουν μελέτες με ισχυρές αποδείξεις που να στηρίζουν αυτή τη συσχέτιση.

7) Καρκίνος: Γιατί δεν έχει βρεθεί ακόμα το φάρμακο που να θεραπεύει;

(Το ερώτημα συχνά συνοδεύεται από την υποψία μήπως οι φαρμακευτικές εταιρείες έχουν συνωμοτήσει για να συνεχίσουν να πουλούν τα φάρμακα τους).

Η αλήθεια, όμως, είναι πως τα τελευταία χρόνια ζούμε μια πραγματική επανάσταση στο χώρο της ιατρικής, ιδιαίτερα στο χώρο της ογκολογίας (στην οποία συνέβαλαν τα αποτελέσματα των ερευνών στη μοριακή βιολογία, τη βιοχημεία, τη γενετική και άλλες επιστήμες). Πάρα πολλοί καρκίνοι χάνουν σταδιακά την απειλή που αντιπροσώπευαν για τη διάρκεια και την ποιότητα ζωής. Το 70% των παιδικών κακοηθειών ιάται, ενώ η επιβίωση των ασθενών με καρκίνο προστάτη, μαστού, παχέος εντέρου κ.ά. έχει βελτιωθεί εξαιρετικά.

Το πρόβλημα για τη θεραπεία είναι πως δεν υπάρχει ένα είδος καρκίνου, ούτε ένα είδος καρκινικού κυττάρου. Η επιστήμη μόλις τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να ανακαλύπτει μέρος των πολύπλοκων διαδικασιών που κάνουν τα καρκινικά κύτταρα να αλλάζουν συνεχώς χαρακτηριστικά και να ξεφεύγουν από την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος ή να παύουν να είναι ευαίσθητα με ένα σχήμα θεραπείας.

Μία φαρμακευτική ή άλλου είδους εταιρεία ιατρικών εφαρμογών που ανακαλύπτει ένα φάρμακο ή άλλο μέσο, αποτελεσματικό για κάποιο είδος καρκίνου, δεν έχει κανένα λόγο να μην το βγάλει στην αγορά. Κέρδος επιζητεί, γιατί να χάσει το «χρυσάφι» που ανακάλυψε;