Τι είναι ο οισοφάγος Barrett;

Ο οισοφάγος Barrett αφορά την παθολογική αλλαγή (μεταπλασία) των κυττάρων που σχηματίζουν την εσωτερική επικάλυψη (επιθήλιο) του κατώτερου οισοφάγου. Η αιτία αυτής της βλάβης είναι η χρόνια έκθεση στο οξύ του στομάχου. Αυτό συμβαίνει συνήθως λόγω της παλινδρόμησης οξέος από το στομάχι προς τον οισοφάγο (γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος). Στην παλινδρόμηση προδιαθέτει η παρουσία διαφραγματοκήλης.

Η εσωτερική επικάλυψη του οισοφάγου αποτελείται από πλακώδες επιθήλιο (φαίνεται λευκωπό στη γαστροσκόπηση). Αντίθετα στο στόμαχο υπάρχει το κυλινδρικό (ερυθρωπή χροιά στη γαστροσκόπηση). Αυτοί οι δύο τύποι επιθηλίου συναντιούνται στη γαστροοισοφαγική συμβολή. Όταν υπάρχει χρόνια έκθεση του κατώτερου οισοφάγου στο οξύ, έχουμε επέκταση του κυλινδρικού επιθηλίου προς τα επάνω με αποτέλεσμα η γαστροοισοφαγική συμβολή να αναγνωρίζεται πλέον πιο ψηλά στον οισοφάγο. Όμως το κυλινδρικό επιθήλιο δεν είναι φυσιολογικό αλλά υφίσταται μια μεταλλαγή που ονομάζεται εντερική μεταπλασία. Αυτό επιβεβαιώνεται με βιοψία και τίθεται η διάγνωση του «Οισοφάγου Barrett».

Πόσο επικίνδυνη νόσος είναι;

Ο οισοφάγος Barrett αποτελεί τη σοβαρότερη επιπλοκή της παλινδρομικής νόσου. Είναι μια καλά αναγνωρισμένη προκαρκινωματώδης κατάσταση αφού αποτελεί έδαφος για την ανάπτυξη αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου. Ευτυχώς ωστόσο αυτό δε γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη, αλλά περνάει από στάδια προκαρκινικών καταστάσεων. Πρώτα εμφανίζεται χαμηλόβαθμη δυσπλασία, στη συνέχεια υψηλόβαθμη δυσπλασία για να εξελιχθεί με τη σειρά της σε αδενοκαρκίνωμα.

Οισοφάγος Barrett & Επιδημιολογία

Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι οι ασθενείς με οισοφάγο Barrett έχουν 30-125 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου σε σχέση με άτομα χωρίς Barrett. Τις τελευταίες δεκαετίες παράλληλα με την αύξηση της συχνότητας της γαστροοισοφαγικής παλινδρομικής νόσου, έχει αυξηθεί και η συχνότητα του οισοφάγου Barrett.Το 2005 στις ΗΠΑ υπολογίστηκε ότι 3.3 εκατομμύρια ενηλίκων άνω των 50ετών είχαν οισοφάγο Barrett. Η συχνότητα στον ενήλικα πληθυσμό κυμαίνεται σε 0.5%-1.4%. Αντίστοιχα, από το 1975 μέχρι το 2001 το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου έχει αυξηθεί κατά 6 φορές και η συχνότητα θανάτου από αυτόν τον καρκίνο κατά 7 φορές. Αν δε λάβουμε υπόψη μας τη χαμηλή επιβίωση από το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου, που ανέρχεται μόλις στο 17% στα 5 έτη, καταλαβαίνουμε ότι η διάγνωση και προληπτική θεραπεία προκαρκινωματωδών μορφών (δυσπλασία) είναι η πλέον αποτελεσματική τακτική για την αντιμετώπιση του σημαντικού αυτού ιατρικού προβλήματος.

Διάγνωση

Η διάγνωση τόσο του Barrett όσο και του βαθμού δυσπλασίας που μπορεί να παρουσιάζει γίνεται μόνο με τη γαστροσκόπηση και λήψη βιοψιών. Κατά τη γαστροσκόπηση ο ενδοσκόπος μπορεί να διαπιστώσει την παθολογική «γεωγραφία» της περιοχής του κατώτερου οισοφάγου με την αντικατάσταση του λευκωτού πλακώδους επιθηλίου από το κυλινδρικό επιθήλιο του Barrett που έχει τη χαρακτηριστική ροζ απόχρωση του σολομού. Η λήψη βιοψίας επιβεβαιώνει τη διάγνωση.

Ομάδες ασθενών που είναι επιρρεπείς στην ανάπτυξη οισοφάγου Barrett είναι είναι οι άνδρες, η ηλικία άνω των 45ετών, η λευκή φυλή και όσοι έχουν χρόνια συμπτώματα παλινδρόμησης κυρίως οπισθοστερνικό καύσο. Συνεπώς, άτομα με συχνά και επαναλαμβανόμενα επεισόδια παλινδρόμησης (καούρες, ξινίλες, ρεψίματα) θα πρέπει να υποβάλλονται σε μια αρχική ενδοσκόπηση, ιδιαίτερα αν είναι λευκοί άντρες άνω των 45ετών.

Η εμπειρία του ενδοσκόπου – γαστρεντερολόγου είναι σημαντική στη διάγνωση του οισοφάγου Barrett. Ωστόσο έχουν αναπτυχθεί τεχνολογίες που διευκολύνουν την ενδοσκοπική αναγνώριση αυτής της παθολογίας, όπως το Narrow Band Imaging (NBI), όπου χρησιμοποιώντας κάποια φίλτρα φωτός μπορούμε να εντοπίσουμε με ακρίβεια το μέγεθος και τα όρια του οισοφάγου Barrett.

Μετά τη διάγνωση οι ασθενείς πρέπει να βρίσκονται υπό τακτικό ενδοσκοπικό έλεγχο με λήψη πολλαπλών βιοψιών ώστε να γίνει έγκαιρα αντιληπτή η τυχόν ανάπτυξη δυσπλασίας ή πρώιμου καρκίνου. Έτσι μπορούμε να παρέμβουμε άμεσα και να σταματήσουμε την μετεξέλιξη σε διηθητικό καρκίνο. Μέχρι πρόσφατα η μόνη θεραπευτική παρέμβαση γινόταν μόνο με χειρουργική επέμβαση και μόνο αφού η δυσπλασία ήταν στο στάδιο της υψηλόβαθμης ή αν είχε ήδη μεταπέσει σε καρκίνο.

Οισοφάγος Barrett: Νέα Στρατηγική στην Αντιμετώπιση του

Τελευταία όμως υπάρχει μια στροφή στη στρατηγική αντιμετώπισης του οισοφάγου Barrett. Αντί να περιμένουμε πότε θα αναπτυχθεί υψηλόβαθμη δυσπλασία ή καρκίνος για να επέμβουμε, προτιμούμε να θεραπεύσουμε το Barrett είτε όταν υπάρχει μόνο χαμηλόβαθμη δυσπλασία, είτε ακόμα (πολύ πρόσφατες μελέτες) μόλις τεθεί η αρχική του διάγνωση. Η ιδέα υπήρχε και παλαιότερα αλλά οι ενδοσκοπικές τεχνικές που είχαν εφαρμοσθεί (όπως φωτοδυναμική θεραπεία η καυτηρίαση με Argon) δεν παρήγαγαν τα επιθυμητά αποτελέσματα, ή είχαν πολλές επιπλοκές. Το θεραπευτικό αυτό κενό ήρθε να συμπληρώσει μια νέα μέθοδος κατά την οποία γίνεται ενδοσκοπικά καυτηρίαση όλης της έκτασης του βλεννογόνου Barrett με ραδιοσυχνότητες (HALO- BARXX).

Ενδοσκοπική θεραπεία οισοφάγου Barrett με ραδιοσυχνότητες (HALO –BARXX)

Η θεραπεία γίνεται μέσω του ενδοσκοπίου με ήπια καταστολή (μέθη) όπως και στην απλή γαστροσκόπηση, είτε σε εξωτερική βάση ή με νοσηλεία μιας ημέρας. Ανάλογα με την έκταση που έχει ο οισοφάγος Barrett χρησιμοποιούνται δύο ειδών ηλεκτρόδια με τα οποία επιτυγχάνεται η καταστροφή του παθολογικού επιθηλίου. Ένα με τη μορφή μπαλονιού 360 μοιρών επιλέγεται για βλάβες μεγάλου μεγέθους. Για μικρής έκτασης βλάβες όπως «νησίδες ή γλωσσίδες» Barrett έχει σχεδιαστεί ένας καθετήρας που καταλήγει σε τοξοειδή πλακέτα 90 μοιρών, η οποία προσαρμόζεται στην άκρη του γαστροσκοπίου.

Συνήθως μετά από 2-3 συνεδρίες (με μεσοδιάστημα 2 μηνών) έχει επιτευχθεί πλήρης εξαφάνιση του μεταπλαστικού επιθηλίου και η αντικατάστασή του από το φυσιολογικό πλακώδες. Παράλληλα είναι μια ασφαλής μέθοδος αφού το βάθος της καυτηρίασης περιορίζεται στην επιφανειακή στοιβάδα (επιθήλιο) που είναι και η παθολογική, χωρίς τις επιπλοκές της διάτρησης και της δημιουργίας οισοφαγικών στενώσεων που παρατηρούνταν σε παλαιότερες τεχνικές (όπως π.χ. φωτοδυναμική θεραπεία).

Τα αποτελέσματα των κλινικών μελετών που έχουν γίνει σε ασθενείς με οισοφάγο Barrett χωρίς ή με χαμηλόβαθμη δυσπλασία είναι πολλά υποσχόμενα καθώς >95% παραμένουν ελεύθεροι νόσου στην πενταετία και τριετία αντίστοιχα, ενώ οι επιπλοκές κυμαίνονται στα επίπεδα της απλής γαστροσκόπησης.

Συμπεράσματα

Με τη νέα ενδοσκοπική μέθοδο της ηλεκτροκαυτηρίασης του οισοφάγου Barrett με ραδιοσυχνότητες μπορούμε πρώιμα να παρέμβουμε θεραπευτικά, σχεδόν προληπτικά, διακόπτοντας τη φυσική πορεία μιας προκαρκινωματώδους κατάστασης (οισοφάγος Barrett → χαμηλόβαθμη δυσπλασία → υψηλόβαθμη δυσπλασία → αδενοκαρκίνωμα).

Οι αναγκαίες τεχνικές τόσο για την πρώιμη διάγνωση του οισοφάγου Barrett (μέθοδος ΝΒΙ), ιστολογική διάγνωση (εξέταση βιοψίας με ειδικές χρώσεις) όσο και για την εξάλειψη της μεταπλασίας (θεραπεία με ραδιοσυχνότητες HALO-BARXX) είναι διαθέσιμες ως μέθοδοι ρουτίνας στην Ευρωκλινική Αθηνών.