«Ο τρόπος που ζούμε, η κακή διατροφή, η σωματική αδράνεια…είναι η αιτία για την παχυσαρκία και το σακχαρώδη διαβήτη, παθήσεις που αποτελούν τη μάστιγα του αιώνα μας… καιρός να αλλάξουμε τρόπο ζωής.»

Είναι μια πολυπαραγοντική διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών που το κύριο χαρακτηριστικό της είναι η χρόνια υπεργλυκαιμία, αυτό που ο κόσμος αποκαλεί «έχω ζάχαρο». Η διαταραχή αυτή οφείλεται στην έλλειψη ή και στην ανεπαρκή δράση της Ινσουλίνης, έχει χρόνια πορεία και μακροπρόθεσμα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές σε όλους τους ιστούς και σε όλα τα όργανα, στα μάτια, τους νεφρούς, τα νεύρα, τα αγγεία, τα πόδια, την καρδιά κ.α.

Είναι γνωστό πως ο διαβήτης αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από καρδιαγγειακά αίτια, από εγκεφαλικό επεισόδιο, από έμφραγμα μυοκαρδίου κ.λ.π., έτσι ώστε σήμερα ένας διαβητικός να θεωρείται και να αντιμετωπίζεται, ακόμα κι αν δεν έχει εμφανίσει συμπτώματα, σαν άτομο με Στεφανιαία Νόσο. Διαβήτης και στεφανιαία νόσος θεωρούνται οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι σακχαρώδους διαβήτη, είναι ο διαβήτης τύπου 1, ο διαβήτης τύπου 2 και ο διαβήτης της κύησης.

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1

Ο λόγος που καταστρέφονται τα β-κύτταρα είναι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων κάποια αυτοάνοση διαταραχή, που εμφανίζεται σε άτομα που έχουν κάποια γενετική προδιάθεση. Ασφαλώς και περιβαλλοντικοί παράγοντες συμμετέχουν. Στο αίμα αυτών των ασθενών βρίσκουμε αυτοαντισώματα εναντίον των β-κυττάρων του παγκρέατος -αυτοάνοση μορφή διαβήτη. Στους ασθενείς αυτούς συχνά συνυπάρχουν και άλλες αυτοάνοσες παθήσεις. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις διαβήτη τύπου 1 στις οποίες δεν ανιχνεύονται αυτοαντισώματα. Στις περιπτώσεις αυτές ο διαβήτης τύπου 1 θεωρείται ιδιοπαθής.

Ο διαβήτης τύπου 1 συνήθως εισβάλλει απότομα, με οξέα συμπτώματα (πολυουρία, πολυδιψία, πολυφαγία, απώλεια βάρους) και οδηγεί συχνά στην ανάπτυξη διαβητικής κετοοξέωσης και όχι σπάνια σε Διαβητικό κώμα. Ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 χρειάζονται οπωσδήποτε Ινσουλίνη εφόρου ζωής.

Διαβήτης της κύησης

Στην περίπτωση αυτή πρόκειται για διαβήτη που πρωτοεμφανίζεται στη διάρκεια της εγκυμοσύνης σε μια γυναίκα που πριν δεν είχε διαβήτη. Αυτό μπορεί να συμβεί στο 3-5% των κυήσεων. Ο διαβήτης της κύησης χαρακτηρίζεται από ελαττωμένη έκκριση ινσουλίνης και ταυτόχρονα αντίσταση στην ινσουλίνη. Πιο συχνά οι παχύσαρκες γυναίκες μπορεί να αναπτύξουν διαβήτη στην εγκυμοσύνη. Ο διαβήτης αυτός είναι αναστρέψιμος και υποχωρεί μετά τον τοκετό. Μπορεί όμως, αν δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, να προκαλέσει επιπλοκές και προβλήματα στην υγεία της μητέρας και του νεογνού. Ένα ποσοστό 30-40% των γυναικών με διαβήτη κύησης θα εμφανίσει διαβήτη τύπου 2 αργότερα.

Όμως, το σοβαρότερο πρόβλημα σήμερα είναι Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2.

Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2

Ο τύπος αυτός αποτελεί το 90-95% των περιπτώσεων διαβήτη. Μέχρι σήμερα ήταν γνωστό ότι ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 εμφανιζόταν κυρίως στους ενήλικες και σε ηλικία μεγαλύτερη των 30 ετών. Δυστυχώς όμως η αλματώδης ανάπτυξη και της παιδικής παχυσαρκίας έχει ανατρέψει το ηλικιακό αυτό όριο με αποτέλεσμα ο τύπος αυτός του διαβήτη να εμφανίζεται και στα παιδιά. Στην διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται παιδί με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, σε ηλικία 4 χρονών.

Στην Αμερική 1 στα 4 υπέρβαρα παιδιά ηλικίας μέχρι 12 ετών έχει προκλινικό Διαβήτη. Το σημαντικό είναι ότι 60% από αυτά έχει ακόμα έναν παράγοντα κινδύνου για ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου (όπως π.χ. υπέρταση, υπερχοληστεριναιμία).

Η κύρια αιτία για την εμφάνιση αυτού του τύπου Διαβήτη είναι η Παχυσαρκία. Ασφαλώς υπάρχουν και άλλοι λόγοι όπως η κληρονομικότητα, η φυλή το φύλο κλπ. Η παχυσαρκία όμως είναι η κύρια υπεύθυνη για την τεράστια αύξηση της νόσου. Στην μορφή αυτή του διαβήτη, η ινσουλίνη υπάρχει, όμως δεν είναι δραστική. Το λίπος είναι αυτό που την εμποδίζει να δράσει. Ο λιπώδης ιστός με τις ορμόνες που παράγει όπως η λεπτίνη, η ρεζιτίνη κ.α, δημιουργεί την αντίσταση στην ινσουλίνη. Έτσι το πάγκρεας, το όργανο που παράγει την ινσουλίνη, εκκρίνει συνεχώς περισσότερη, για να καλύψει ο οργανισμός τις ανάγκες του, αλλά στο τέλος δεν τα καταφέρνει να εξισορροπήσει κι έτσι σιγά σιγά αρχίζει ο προδιαβήτης ο οποίος εξελίσσεται σε διαβήτη.

Το σημαντικό και ενδιαφέρον είναι ότι την εξέλιξη αυτή μπορούμε να την διακόψουμε. Μπορούμε να προλάβουμε την εμφάνιση αυτού του διαβήτη με όλα του τα επακόλουθα. Με ποιο τρόπο;

Ο τρόπος είναι πολύ απλός γι’ αυτό ακριβώς είναι και πολύ δύσκολος. Εκείνο που χρειάζεται είναι η “Άμυνα“, άμυνα προς κάθε καθημερινή λεπτομέρεια και συνήθεια. Είναι η”Αντίσταση” προς κάθε πρόκληση και κακή τροφή. Είναι η “Αντίδραση” στην αδράνεια, στην απάθεια. Είναι καιρός να αλλάξουμε τρόπο ζωής. Βέβαια στην προσπάθεια μας αυτή χρειαζόμαστε τη βοήθεια και τη συμμετοχή όλου του κοινωνικού συνόλου, οικογένεια, σχολείο, μέσα μαζικής ενημέρωσης, πολιτεία, κλπ.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι τρώμε πολλή και κακή τροφή και κινούμαστε πολύ λιγότερο απ’ ότι πρέπει. Η πρώτη μας φροντίδα βέβαια είναι να προστατέψουμε τα παιδιά, να μην επιτρέψουμε να γίνουν τα παιδιά μας παχύσαρκα. Η μεσογειακή διατροφή και το καθημερινό ζωηρό περπάτημα για μισή ώρα είναι αρκετά για να προλάβουν ή και να αναστρέψουν την πορεία προς την παχυσαρκία και τον Διαβήτη τύπου 2.

Αξίζει να τονίσουμε τι μπορούμε να πετύχουμε μόνο με την αλλαγή του τρόπου ζωής δηλαδή με βελτίωση της διατροφής και άσκηση.

Πρώτον, μπορούμε να προλάβουμε την παιδική παχυσαρκία και την εξέλιξη της σε διαβήτη.

Δεύτερον, μπορούμε να προλάβουμε την εξέλιξη του προδιαβήτη σε διαβήτη σε υπέρβαρα άτομα, αφού έχει διαπιστωθεί ότι 60% ατόμων με προδιαβήτη δεν αναπτύσσει διαβήτη ανχάσει 5-7 κιλά.

Τρίτον, καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου σε όσους έχουν διαβήτη και αποφυγή ή καθυστέρηση της εμφάνισης επιπλοκών.

Η προσθήκη κάποιων φαρμάκων μπορεί να βοηθήσει. Το κυριότερο από αυτά τα φάρμακα είναι η μετφορμίνη. Αυτό όμως που βοηθάει ακόμη περισσότερο για την πρόληψη των επιπλοκών στον προδιαβήτη αλλά και τον διαβήτη είναι το να συνειδητοποιήσουμε ότι η πάθηση αυτή πρέπει να αντιμετωπίζεται σφαιρικά. Να μην ξεχνάμε ότι διαβήτης δεν είναι μόνο διαταραχή του σακχάρου, αλλά συνοδεύεται από δυσλιπιδαιμία, υπέρταση και άλλες διαταραχές. Φάρμακα για τη χοληστερίνη, την υπέρταση και ιδιαίτερα οι αναστολείς του ένζυμου της αγγειοτασίνης, καθώς και οι αποκλειστές των υποδοχέων της αγγειοτασίνης ΙΙ προστατεύουν τον διαβητικό και μειώνουν τον κίνδυνο για διαβητική νεφροπάθεια.

Τα κριτήρια για την διάγνωση του διαβήτη σύμφωνα με τις τελευταίες οδηγίες της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας είναι:

1. Γλυκόζη πλάσματος νηστείας ≥ 126 mg/dl

2. Κλασικά συμπτώματα υπεργλυκαιμίας (πολυουρία, πολυδιψία και ανεξήγητη απώλεια βάρους) με τιμή τυχαίας μέτρησης σακχάρου ≥ 200 mg/dl

3. Τιμή σακχάρου πλάσματος στις 2 ώρες ≥ 200 mg/dl κατά τη δοκιμασία ανοχής γλυκόζης

Αν με αυτά τα κριτήρια ένα άτομο δεν έχει διαβήτη, το σακχαρό του όμως είναι παραπάνω απ’ ότι θεωρείται φυσιολογικό, τότε το άτομο αυτό έχει Προδιαβήτη.

Τα κριτήρια για τη διάγνωση του προδιαβήτη είναι:

1. Διαταραχή γλυκόζης νηστείας (IFG-impaired fasting glucose): τιμές σακχάρου νηστείας πλάσματος 100-125 mg/dl

2. Διαταραχή ανοχής γλυκόζης (IGT-impaired glucose tolerance): τιμή σακχάρου πλάσματος στις 2 ώρες 140-199 mg/dl κατά τη δοκιμασία ανοχής γλυκόζης

Αξίζει να τονιστεί ότι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1C) δεν είναι απαραίτητη για τη διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη, είναι όμως πολύ απαραίτητη για την παρακολούθηση ενός διαβητικού.

Αξίζει τέλος να τονίσουμε ότι σήμερα με τα μέσα που διαθέτουμε ο Διαβήτης μπορεί να αντιμετωπιστεί και ότι οι επιπλοκές του μπορεί να προληφθούν ή και να καθυστερήσουν, αρκεί με την θεραπεία να πραγματοποιούνται οι θεραπευτικοί στόχοι σύμφωνα με τις τελευταίες οδηγίες της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας.

Οι στόχοι αυτοί είναι:

1. HbA1C ≤ 7%

2. Προγευματικά επίπεδα γλυκόζης (τριχοειδικό αίμα) 70-130 mg/dl

3. Μεταγευματικά (1-2 ώρες μετά την έναρξη του γεύματος) επίπεδα γλυκόζης
(τριχοειδικό αιμα)

4. Αρτηριακή πίεση 130/80 mm Hg

5. LDL χοληστερόλη <100 mg/dl

6. HDL χοληστερόλη > 50 mg/dl (γυναίκες) και > 40 mg/dl (άνδρες)

7. Τριγλυκερίδια <150 mg/dl

Μια απλή μέτρηση του σακχάρου νηστείας στο πλάσμα, παιδιών και ενηλίκων (εκτός των εγκύων γυναικών) είναι η μέθοδος για τη διάγνωση του Σακχαρώδη διαβήτη. Φυσιολογικό θεωρείται το σάκχαρο νηστείας, όταν είναι ≤ 100 mg/dl.

Παλαιότερα τον λέγαμε ινσουλινοεξαρτώμενο ή νεανικό διαβήτη. Ο τύπος αυτός αποτελεί το 5-10% των περιπτώσεων διαβήτη και ήταν η κυριότερη αιτία διαβήτη σε παιδιά. Σπάνια όμως μπορεί να προσβάλλει και τους ενήλικες. Οφείλεται σε καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος, τα οποία παράγουν την ορμόνη ινσουλίνη, η οποία είναι υπεύθυνη, για τη χρησιμοποίηση του Σακχάρου από τα κύτταρα.