Το λέμφωμα είναι ένα πολυσύνθετο θέμα που έχει προκαλέσει μύθους και παρανοήσεις. Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε τι είναι το λέμφωμα και το λέμφωμα hodgkin, πώς διαφέρει από τον καρκίνο, πώς διακρίνονται οι διάφοροι τύποι του και ποιες είναι οι διαθέσιμες θεραπείες.

Ο Thomas Hodgkin το 1832 περιέγραψε την «κακοήθη λεμφαδενοπάθεια» που πήρε το όνομά του, το λέμφωμα Hodgkin. Κατόπιν αναγνωρίστηκαν και πολλές άλλες παρόμοιες παθήσεις, που έχουν ονομαστεί, σε αντιδιαστολή με το λέμφωμα Hodgkin, «μη Hodgkin λεμφώματα» ή απλώς «λέμφωμα». Και ενώ η συχνότητα του λεμφώματος Hodgkin έχει παραμείνει σταθερή, η συχνότητα του λεμφώματος έχει αυξηθεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες, και όλο και πιο συχνά ακούμε τη νόσο αυτή να έχει προσβάλει κάποιον γνωστό μας.

Τι είναι το λέμφωμα;

Το λέμφωμα ανήκει στην κατηγορία των κακοήθων νεοπλασιών, αλλά διαφέρει σημαντικά από τον καρκίνο. Ο καρκίνος συνήθως επηρεάζει ένα συγκεκριμένο όργανο, ενώ το λέμφωμα αναπτύσσεται στα λεμφοκύτταρα, τα οποία κυκλοφορούν στο αίμα, τους λεμφαδένες, τον σπλήνα και άλλα μέρη του σώματος που περιέχουν λεμφικούς ιστούς.

Θεωρείται ήπια μορφή κακοήθειας;

Κατ’ αρχήν να πούμε ότι ο όρος «λέμφωμα» είναι πολύ ευρύς με πολλές υποκατηγορίες που διαφέρουν στον τρόπο εκδήλωσης αλλά κυρίως στην πρόγνωσή τους. Ορισμένα είδη της νόσου είναι ήπιες χρόνιες παθήσεις, που απλώς τις παρακολουθούμε με αποτέλεσμα οι «πάσχοντες», να φθάνουν σε βαθιά γεράματα, ενίοτε χωρίς να χρειαστεί να κάνουν κάποια θεραπεία. Στο άλλο άκρο, υπάρχουν περιπτώσεις πολύ επιθετικών απειλητικών για τη ζωή λεμφωμάτων, που απαιτούν άμεση αντιμετώπιση. Η πλειονότητα των περιπτώσεων είναι κάπου ενδιάμεσα και οι περισσότεροι ασθενείς αργά ή γρήγορα θα χρειαστούν θεραπεία.

Διάγνωση

Πώς βρίσκουμε τον τύπο λεμφώματος;

Για να κάνουμε σωστή διάγνωση είναι τελείως απαραίτητο να γίνει βιοψία, δηλαδή να πάρουμε κομματάκι ιστού από την προσβεβλημένη περιοχή και να γίνει ιστολογική ταυτοποίηση. Στη συνέχεια γίνεται σταδιοποίηση, δηλαδή βρίσκουμε ποια όργανα έχει καταλάβει, κάνοντας απεικόνιση (αξονικές κ.λπ.), βιοψία του μυελού των οστών κ.α. Βάσει του αριθμού των εστιών περιγράφουμε το στάδιο της νόσου από 1(μία εστία) έως 4 (γενικευμένο).

Το στάδιο 4, το γενικευμένο λέμφωμα, είναι το τελευταίο στάδιο;

Όχι, απλώς δείχνει ότι τα λεμφωματικά κύτταρα έχουν εξαπλωθεί στον οργανισμό, αλλά το νόσημα εξακολουθεί να είναι αντιμετωπίσιμο ή και ιάσιμο.

Αντιμετώπιση

Πώς αντιμετωπίζεται το λέμφωμα;

Εάν το λέμφωμα εντοπίζεται σε μία ομάδα λεμφαδένων, γιατί δεν τους αφαιρούμε;

Αφ’ ενός τα κύτταρα του λεμφώματος μοιάζουν με τα φυσιολογικά λεμφοκύτταρα και ταξιδεύουν ελεύθερα στο σώμα μας και αφ’ ετέρου οι λεμφαδένες είναι άπειροι σε αριθμό και βρίσκονται παντού μέσα στον οργανισμό. Επομένως, δεν έχει νόημα να αφαιρέσουμε τους διογκωμένους λεμφαδένες, διότι ακριβώς δίπλα μπορεί να υπάρχουν και άλλοι προσβεβλημένοι λεμφαδένες, που απλώς δεν έχουν φουσκώσει ακόμα.

Μπορεί να γίνουν μεταστάσεις στο λέμφωμα;

Όχι. Στον καρκίνο, όταν βρίσκουμε π.χ. κύτταρα του μαστού στα οστά, ή του πνεύμονα στο ήπαρ, αυτό είναι μετάσταση, διότι κύτταρα από ένα όργανο μετανάστευσαν σε άλλο όργανο. Αντίθετα, στο λέμφωμα το πάσχον όργανο, δηλαδή ο λεμφικός ιστός, είναι διάσπαρτος σε όλο τον οργανισμό.

Γιατί άλλοτε είναι εντοπισμένη η νόσος και άλλοτε γενικευμένη;

Υπάρχουν πολλές παράμετροι που καθορίζουν τη συμπεριφορά των κακοήθων λεμφωματικών κυττάρων. Άλλοτε τα κύτταρα αυτά αναπτύσσονται αργά και με ίσο «βηματισμό» σε όλους τους λεμφαδένες, δηλαδή όλοι οι λεμφαδένες διογκώνονται με παρόμοιο ρυθμό, άλλοτε κινούνται με αστραπιαία ταχύτητα αλλά παραμένουν περιχαρακωμένα σε μία ομάδα λεμφαδένων και άλλοτε αναπτύσσονται γρήγορα σε πολλούς λεμφαδένες ταυτοχρόνως. Επίσης πολύ συχνά βρίσκουμε εστίες του λεμφώματος σε όργανα όπως ο μυελός των οστών, το δέρμα, τα οστά, οι οφθαλμοί, οι όρχεις, ο φάρυγγας και γενικά όπου υπάρχουν λεμφικά κύτταρα, δηλαδή παντού.

Το λέμφωμα Hodgkin είναι «καλό» ενώ το μη Hodgkin «κακό»;

Αυτό είναι μύθος. Υπάρχουν ήπια και επιθετικά νοσήματα σε αμφότερα τα είδη νοσημάτων. Αυτή η εντύπωση δημιουργήθηκε γιατί το λέμφωμα Hodgkin συχνά προσβάλλει νεαρούς εφήβους, που οι περισσότεροι θεραπεύονται οριστικά.

Πώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε εάν κάποιος έχει καλή ή κακή πρόγνωση;

Η πρόγνωση της νόσου εξαρτάται από τον ιστολογικό τύπο του λεμφώματος, το στάδιο της νόσου και τη γενική κατάσταση του πάσχοντα.

Ισχύει ότι στα νεαρά άτομα είναι πιο επιθετικό το νόσημα και στους μεγάλους πιο ήπιο;

Στα λεμφώματα δεν ισχύει αυτό. Αντίθετα, άτομα μεγάλης ηλικίας με προβλήματα όπως π.χ. η καρδιακή ανεπάρκεια, δεν μπορούν να λάβουν την κατάλληλη αγωγή και έχουν χειρότερη πρόγνωση.

Πρόληψη

Πώς μπορούμε να το προλάβουμε;

Δεν γνωρίζουμε ούτε τι προκαλεί την εμφάνισή του, ούτε γιατί αυξήθηκε η συχνότητά του τις τελευταίες δεκαετίες. Επιπλέον δεν υπάρχουν συσχετίσεις όπως σε άλλα νοσήματα (κάπνισμα-καρκίνος πνεύμονος, ηλιακή ακτινοβολία-καρκίνος δέρματος κ.λπ) ούτε οδηγίες για την πρόληψη του λεμφώματος. Ισχύει, ωστόσο, ότι καλή φυσική κατάσταση, αποφυγή καπνίσματος και υγιεινή διατροφή βοηθάνε τον οργανισμό να ανταπεξέλθει σε οποιαδήποτε κατάσταση ανάγκης.