Η χολολιθίαση στα παιδιά ορίζεται ως η παρουσία λίθων εντός της χοληδόχου κύστης. Αν και σχετικά σπάνια στην παιδική ηλικία , συγκριτικά με τους ενήλικες , ωστόσο η συχνότητα εμφάνισης της διαρκώς  μεγαλώνει. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην αυξημένη χρήση του υπερηχογραφήματος που διαγιγνώσκει ασυμπτωματικές περιπτώσεις  καθώς και στη ραγδαία αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας.

Χολολιθίαση & Παιδιά: Επιδημιολογία

Η συχνότητα της χολολιθίασης στα παιδιά κυμαίνεται από 0,15% έως 0,22%.  Πριν την εφηβεία, η χολολιθίαση εμφανίζεται με την ίδια συχνότητα στα δυο φύλα. Με το πέρας της εφηβείας όμως, οι γυναίκες παρουσιάζουν τέσσερις φορές πιο συχνά χολολιθίαση σε σχέση με τους άνδρες.

Οι τύποι των χολολίθων που παρουσιάζονται στους μικρούς ασθενείς διαφέρουν απ’ αυτούς των ενηλίκων. Ο πιο συχνός τύπος στα παιδιά είναι οι κεχρωσμένοι λίθοι , ενώ οι χοληστερινικοί επικρατούν στην ενήλικη ομάδα.

Η κατανομή των διαφόρων τύπων χολολίθων στο παιδιατρικό πληθυσμό έχει ως εξής :

• μαύροι κεχρωσμένοι λίθοι (48%)
• λίθοι ανθρακικού ασβεστίου (24%)
• χοληστερινικοί λίθοι (21%)
• πρωτεϊνικοί λίθοι (5%)
• καφεοειδείς λίθοι (3%)

Αιτιολογία

Προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση χολολιθίασης στα παιδιά είναι οι αιματολογικές παθήσεις όπως η δρεπανοκυτταρική αναιμία , η σφαιροκυττάρωση και η θαλασσαιμία, η ύπαρξη  ηπατικής νόσου, η παχυσαρκία , η λήψη παρεντερικής διατροφής για μεγάλο διάστημα, η εκτομή του  ειλεού και η σήψη. Λιγότερο συχνά αίτια αποτελούν η οξεία νεφρική ανεπάρκεια, η παρατεταμένη νηστεία , η δίαιτα χαμηλών θερμίδων, η ταχεία απώλεια βάρους και η λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων όπως η κεφτριαξόνη. Οι χολόλιθοι που έχουν ως αίτιο αιματολογική πάθηση εμφανίζονται σε ένα ποσοστό 20-30%, ενώ όταν οφείλονται σε αλλά αίτια η παρουσία τους αγγίζει το 40-50%. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο 30-40% δεν ανευρίσκεται κάποιος αιτιολογικός παράγοντας ( ιδιοπαθής χολολιθίαση ).

Οι μαύροι κεχρωσμένοι λίθοι δημιουργούνται από τον υπερκορεσμό της χολής με χολερυθρινικό ασβέστιο και συνήθως απαντώνται σε αιμολυτικές διαταραχές καθώς και σε παιδιά που λαμβάνουν παρεντερική διατροφή, ενώ οι χοληστερινικοί λίθοι από τον υπερκορεσμό της χολής με χοληστερόλη.

Κλινική εικόνα

Το 33-40% των παιδιών με χολολιθίαση είναι ελεύθερα συμπτωμάτων. Στα υπόλοιπα, ο περιοδικός και κολικοειδής πόνος που εντοπίζεται στο δεξιό άνω τεταρτημόριο της κοιλιάς , είναι το κυρίαρχο σύμπτωμα. Ο πόνος μπορεί να συνοδεύεται με ναυτία ή έμετο και να αντανακλά στο δεξιό ώμο. Η χολολιθίαση μπορεί να προκαλέσει μια σειρά σοβαρών επιπλοκών. Αυτές είναι η οξεία χολοκυστίτιδα, η χολαγγειΐτιδα, η χοληδοχολιθίαση, ο αποφρακτικός ίκτερος , ο ειλεός  και η παγκρεατίτιδα.

Χολολιθίαση & Παιδιά: Διάγνωση

Η εξέταση εκλογής για τη διάγνωση της χολολιθίασης είναι το υπερηχογράφημα. Η ευαισθησία και η ειδικότητα της εξέτασης για την ανίχνευση χολολίθων ξεπερνά το 95%.  Η απλή ακτινογραφία κοιλίας μπορεί να αναδείξει ακτινοσκιερούς λίθους, ενώ οι εργαστηριακές  εξετάσεις μπορεί να αποδειχθούν χρήσιμες. Αυτές περιλαμβάνουν τη γενική αίματος, τη γενική ούρων και τον πλήρη βιοχημικό έλεγχο με μέτρηση ηπατικών ενζύμων, αμυλάσης, λιπάσης, άμεσης και έμμεσης χολερυθρίνης και της αλκαλικής φωσφατάσης. Στην εκτίμηση της χολολιθίασης μπορεί να βοηθήσουν επίσης το σπινθηρογράφημα , η μαγνητική χολαγγειοπαγκρεατογραφία (MRCP) και η ενδοσκοπική ανάστροφη χολαγγειοπαγκρεστογραφία (ERCP).

Αντιμετώπιση

Η χολοκυστεκτομή, είτε με ανοιχτή προσπέλαση είτε λαπαροσκοπικά,  είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία για τη συμπτωματική χολολιθίαση. Ωστόσο η λαπαροσκόπηση έχει αρκετά πλεονεκτήματα , όπως η μείωση του πόνου και της διάρκειας νοσηλείας, η ταχύτερη επιστροφή στις δραστηριότητες , ενώ το αισθητικό αποτέλεσμα είναι πολύ καλύτερο. Η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή έχει αποδειχθεί ότι είναι  ασφαλής, αποτελεσματική και με πολύ χαμηλό ποσοστό μετεγχειρητικών επιπλοκών.

Από την άλλη πλευρά στους ασυμπτωματικούς ασθενείς ενδείκνυται η περιοδική παρακολούθηση με κλινική εξέταση και υπερηχογραφικό έλεγχο. Εξαίρεση σ´ αυτή τη προσέγγιση αποτελούν τα παιδιά  με δρεπανοκυτταρική αναιμία. Σ´ αυτή την ομάδα ασθενών συνίσταται η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή ακόμα και επί απουσίας συμπτωμάτων με σκοπό τη πρόληψη πιθανών επιπλοκών , οι οποίες είναι πιο συχνές στα παιδιά αυτά.

Συμπέρασμα

Η χολολιθίαση εμφανίζεται ολοένα με μεγαλύτερη συχνότητα στο παιδιατρικό πληθυσμό λόγω της αυξημένης χρήσης και διαγνωστικής ακρίβειας του υπερηχογραφήματος καθώς και των μεγάλων ποσοστών παιδικής παχυσαρκίας. Ο περιοδικός πόνος στη κοιλιά είναι το προεξάρχον σύμπτωμα. Γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει πάντα να την έχουμε υπ’ όψιν μας όταν διερευνούμε κοιλιακά άλγη, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για παιδιά με ιστορικό αιματολογικών παθήσεων. Η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για την αντιμετώπιση της λιθίασης των χοληφόρων. Πρόκειται για μια ασφαλή , αποτελεσματική μέθοδο που έχει ως αποτέλεσμα  μικρό χρόνο νοσηλείας και  άριστο αισθητικό αποτέλεσμα.