Ύπνος, Αναπνοή και Ποιότητα ζωής

Ροχαλητό, ανεπαρκής και διακοπτόμενος ύπνος, ημερήσια υπνηλία, χρόνια κόπωση, πρωινοί πονοκέφαλοι, αϋπνία, χαμηλές πνευματικές επιδόσεις, κατάθλιψη; Μήπως ήρθε ο καιρός να δώσετε στον ύπνο σας και τις διαταραχές του τη σημασία που τους αξίζει για να ανακτήσετε ;

Ύπνος και υγεία

Ο ύπνος αποτελεί ζωτικό συστατικό για να έχουμε σωματική και πνευματική υγεία αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση για ευεξία και ποιότητα ζωής. Ωστόσο, ένας στους τρεις ενήλικους παραπονείται για κάποια διαταραχή του ύπνου, με συχνότερες την αϋπνία, την ημερήσια υπνηλία, το ροχαλητό ή τον ανήσυχο μη αναζωογονητικό ή ανεπαρκή ύπνο. Περισσότεροι από δυο εκατομμύρια Έλληνες φαίνεται να ταλαιπωρούνται από διαταραχές ύπνου και οι περισσότεροι δεν έχουν αναζητήσει ειδική ιατρική συμβουλή αλλά καταφεύγουν σε κατάχρηση φαρμάκων και υφίστανται τις επιπτώσεις στη ζωή και την υγεία τους.

Οι διαταραχές της αναπνοής κατά τον ύπνο έχουν άμεση συσχέτιση με καρδιαγγειακά νοσήματα (ανθεκτική υπέρταση, κολπική μαρμαρυγή, καρδιακή ανεπάρκεια) αλλά και νευροψυχιατρικές διαταραχές (κατάθλιψη, κατάχρηση υπναγωγών φαρμάκων, άνοια, εγκεφαλικά επεισόδια, ακόμη και νευροεκφυλιστικά νοσήματα όπως η νόσος Parkinson ) .

Ποια είναι τα αποτελέσματα του “κακού” ύπνου;

Οι περισσότεροι ασθενείς συνήθως αγνοούνή υποεκτιμούν τα συμπτώματα που έχει ο κακός ύπνος, καθώς αυτά εγκαθίστανται προοδευτικά και επηρεάζουν την αντιληπτική ικανότητά των ασθενών.

Ιδιαίτερα η ημερήσια υπνηλία, αποτέλεσμα του κατακερματισμένου ανήσυχου ύπνου, είναι συχνό κοινωνικό φαινόμενο αλλά, κυρίως, είναι θέμα δημόσιας υγείας και ασφάλειας, αφού τριπλασιάζει τον κίνδυνο τροχαίου ή εργατικού ατυχήματος.  Η ανεπιθύμητη υπνηλία σε ακατάλληλες ώρες και καταστάσεις (οδήγηση, χειρισμός μηχανημάτων ή εργαλείων, αλλά και στη διάρκεια μιας συνάντησης =, μαθήματος ή άλλης δραστηριότητας) και οι επιπτώσεις της υποχρέωσαν σε αλλαγές στις Ευρωπαϊκές και Αμερικάνικες οδηγίες στις προϋποθέσεις χορήγησης άδειας οδήγησης, ιδιαίτερα σε επαγγελματίες, όσο και την ιατρική αξιολόγηση ατόμων με υπνηλία, ιστορικό παρ’ολίγον τροχαίου ή με καρδιολογικά ή νευρολογικά προβλήματα.

Ποιες καταστάσεις συμβάλλουν στον κακό ύπνο;

Η παχυσαρκία, αυξανόμενη στο γενικό πληθυσμό ως άλλη μια σύγχρονη επιδημία, επιδρά άμεσα στις διαταραχές του ύπνου και σχετίζεται με το lifestyle. Περισσότερο από 70% των ατόμων με αποφρακτική άπνοια ύπνου είναι παχύσαρκοι. Η κεντρική παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο, προτιμά τους άνδρες (2:1, ανατρέπεται μετεμμηνοπαυσιακά στις γυναίκες) αλλά και στις μεγαλύτερες ηλικίες ( > 50 ετών) . Μια αύξηση σωματικού βάρους κατά 10% αυξάνει τον αριθμό των απνοιών στον ύπνο κατά 30% , ενώ η απώλεια 10% βάρους βελτιώνει τουλάχιστον 26% τις αναπνευστικές παραμέτρους στον ύπνο.

Η πολύωρη έκθεση στο «μπλε φως» οθόνης (smart phone, tablet, laptops), ιδιαίτερα στους εφήβους,  διαταράσσει την λειτουργία του βιολογικού ρολογιού και τους απαραίτητους κιρκαδιανούς ρυθμούς ύπνου -εγρήγορσης με δυσμενείς συνέπειες στη διάρκεια και ποιότητα του ύπνου και στις εγκεφαλικές λειτουργίες (προσοχή, μνήμη, συγκέντρωση αλλά και πονοκέφαλοι, κατάθλιψη).

Τι πρέπει να κάνετε για να βελτιώσετε την ποιότητα του ύπνου;

Η παραπομπή σε εξειδικευμένο γιατρό στην ιατρική του ύπνου (πνευμονολόγο ή και νευρολόγο-ψυχίατρο) και σε πιστοποιημένο εργαστήριο μελέτης διαταραχών του ύπνου είναι απαραίτητη, αρκεί να υπάρχει σχετική ευαισθητοποίηση. Πολύτιμη η συμβολή του παρακλίνιου συντρόφου και γιατρών άλλων ειδικοτήτων στη μείωση του τεράστιου ποσοστού υποδιάγνωσης.

Το πρωταρχικό βήμα είναι η έγκαιρη αναγνώριση και η επιστημονική διερεύνησή των παθολογικών καταστάσεων που συνδέονται με τον ύπνο αξιοποιώντας εύχρηστες και αξιόπιστες μεθόδους που προσφέρει σήμερα η ιατρική και η τεχνολογία. Η μελέτη του ύπνου και των διαταραχών του  έχει κάνει σημαντικά βήματα μπροστά αφού η τεχνολογία με φορητά, ψηφιακά συστήματα, ακόμα και με αλγορίθμους τεχνητής νοημοσύνης, έκανε εφικτή τη διάγνωση με τρόπο φιλικό και οικονομικό για τον ασθενή.

Με ειδικά σχεδιασμένα ερωτηματολόγια, με εκτίμηση λειτουργικών αναπνευστικών παραμέτρων, με σύγχρονες νευροαπεικονιστικές μεθόδους, με διερεύνηση πιθανών ενδοκρινικών – μεταβολικών διαταραχών αλλά κυρίως με τα gold standard εργαλεία των εργαστηρίων ύπνου (πολυπνογραφία, πολυγραφία, MSLT, MWT ) μπορεί να αναγνωριστεί με ακρίβεια το παθολογικό προφίλ ύπνου του κάθε ασθενή και να αντιμετωπιστεί εξατομικευμένα ( μη επεμβατικός αερισμός, ενδοστοματικές συσκευές, χειρουργικές ή φαρμακευτικές ή συμπεριφορικές παρεμβάσεις ) .

Ο ποιοτικός  ύπνος δεν είναι πολυτέλεια.

Είναι βιολογική ανάγκη ζωτικής σημασίας, που πρέπει να λάβει την προσοχή και τη φροντίδα που του αξίζει για ποιότητα ζωής και καλύτερη υγεία.