Ημικρανία: όλα όσα θέλετε να γνωρίζετε!

Τι είναι

Πώς ορίζεται η ημικρανία;

Ένα από τα συχνότερα νοσήματα που καλούνται οι νευρολόγοι να αντιμετωπίσουν είναι η κεφαλαλγία και συγκεκριμένα η ημικρανία, που αντιστοιχεί σε μία εκ των τριών πρωτοπαθών κεφαλαλγιών.

Συμπτώματα

Πώς καταλαβαίνω οτι πρόκειται για ημικρανία;

Πρόκειται για μια επεισοδιακή νευρολογική διαταραχή στο επίκεντρο της οποίας κυριαρχούν το άλγος στο κεφάλι, η ευαισθησία σε αισθητηριακά ερεθίσματα όπως το φως, ο θόρυβος και οι οσμές και τα συνοδά δευτερεύοντα συμπτώματα της ναυτίας και του εμέτου. Η ημικρανία είναι πιο συχνή σε άτομα ηλικίας 30 έως 39 ετών, ο επιπολασμός στους άνδρες και τις γυναίκες φτάνει το 7 και το 24% αντίστοιχα και είναι μια σημαντική αιτία αναπηρίας, αφού κατέλαβε τη δεύτερη θέση παγκοσμίως το 2016 μεταξύ όλων των ασθενειών σε σχέση με προκαλούμενα χρόνια ζωής με αναπηρία.

Αίτια

Πού οφείλεται η ημικρανία;

Ο παθοφυσιολογικός μηχανισμός πίσω από την ημικρανία, το «γιατί» πονάμε δηλαδή, έχει μετακινηθεί τα τελευταία χρόνια από την κάποτε δημοφιλή αγγειακή θεωρία, στην θεωρία της νευρωνικής δυσλειτουργίας. Πιο αναλυτικά, η άποψη ότι η ημικρανία προκαλείται από τη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων και η αύρα της ημικρανίας από αγγειοσυστολή, δεν θεωρείται πλέον επαρκής. Η τρέχουσα θεωρία είναι ότι οι πονοκέφαλοι της ημικρανίας προκαλούνται από μια πρωτογενή νευρωνική δυσλειτουργία που έχει ως αποτέλεσμα μια σειρά αλλαγών στον εγκέφαλο στις διαφορετικές φάσεις μιας ημικρανικής κεφαλαλγίας. Ο κεντρικός μηχανισμός που εμπλέκεται στην έναρξη μιας ημικρανίας είναι η υπερδραστηριότητα του φλοιού, ένα αυτο-πολλαπλασιαστικό κύμα νευρωνικής εκπόλωσης που εξαπλώνεται σε όλο τον εγκεφαλικό φλοιό οδηγώντας μακροπρόθεσμα στη διασπειρόμενη καταστολή του φλοιού – Cortical spreading depression (CSD). Αυτή η εκπόλωση του εγκεφαλικού φλοιού:

• Προκαλεί την αύρα λόγω της αυξημένης απελευθέρωσης γλουταμινικού
• Ενεργοποιεί το τρίδυμο νεύρο, το οποίο απελευθερώνει νευροδιαβιβαστές όπως η ουσία Ρ και το CGRP (Calcitonin Gene-Related Peptide).
• Μεταβάλλει τη διαπερατότητα φραγμού αίματος-εγκεφάλου

Η απελευθέρωση της ουσίας P και του CGRP προκαλεί φλεγμονή των ευαίσθητων στον πόνο μηνίγγων και διαστολή των αγγείων και δημιουργεί τον ημικρανικό πονοκέφαλο. Επιπλέον, σταδιακά επέρχεται ευαισθητοποίηση των νευρώνων με αποτέλεσμα να αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη ανταπόκριση στη διέγερση: μειώνονται τα όρια απόκρισης, αυξάνεται το μέγεθος της απόκρισης και αναπτύσσεται αυθόρμητη νευρωνική δραστηριότητα. Η ευαισθητοποίηση είναι πιθανώς υπεύθυνη για πολλά από τα κλινικά συμπτώματα της ημικρανίας, συμπεριλαμβανομένης της ποιότητας του πόνου, της επιδείνωσης του πόνου με βήχα, κάμψη ή ξαφνικές κινήσεις της κεφαλής, υπεραλγησία (αυξημένη ευαισθησία σε επώδυνο ερέθισμα) και αλλοδυνία (πόνος που προκαλείται από συνήθως μη επώδυνα ερεθίσματα).

Θεραπεία

Ποιες είναι μέθοδοι θεραπείας της ημικρανίας;

Η θεραπεία των ημικρανιών εξαρτάται από τη συχνότητα, τη σοβαρότητα και τα δευτερεύοντα συμπτώματα. Πολλοί άνθρωποι που αντιμετωπίζουν τακτικές ημικρανίες χρειάζονται οξεία ή/και προληπτική θεραπεία:

• Η οξεία θεραπεία αναφέρεται σε φάρμακα που μπορεί να ληφθούν για άμεση ανακούφιση του πόνου.
• Η προληπτική θεραπεία αναφέρεται σε φάρμακα που μπορεί να ληφθούν τακτικά (συνήθως καθημερινά) για την πρόληψη των ημικρανιών στο μέλλον.

Για τους περισσότερους ασθενείς με επεισοδιακή ημικρανία (≤14 ημέρες κεφαλαλγίας ανά μήνα) που έχουν ένδειξη προληπτικής θεραπείας προτείνεται αρχική θεραπεία με τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, β- αναστολείς ή τοπιραμάτη. Περίπου 50% έως 75% των ασθενών που λαμβάνουν οποιοδήποτε από αυτά τα φάρμακα θα έχουν 50% μείωση της συχνότητας του πονοκέφαλου, αλλά οι απαιτούμενες δόσεις μπορεί να οδηγήσουν σε μη ανεκτές παρενέργειες. Η επιλογή μεταξύ προληπτικών παραγόντων παρόμοιας αποτελεσματικότητας πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του ασθενούς, τις συννοσηρότητες, το προφίλ παρενεργειών του φαρμάκου, το κόστος της φαρμακευτικής αγωγής και βέβαια τις προτιμήσεις και το προφίλ του ασθενούς.

Σε αποτυχία των ανωτέρω επιλογών προχωράμε σε πιο προωθημένες θεραπείες. Αυτές περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων ενέσιμη χορήγηση βοτουλινικής τοξίνης (π.χ. BOTOX, DYSPORT κα) σε κατάλληλες θέσεις στο τριχωτό της κεφαλής, τον αυχένα και το πρόσωπο. Τελευταία εξαιρετικά αποτελέσματα έχουμε με χορήγηση σκευασμάτων με ανθρώπινα μονοκλωνικά αντισώματα σε υποδόρια μηνιαία ή τριμηνιαία χορήγηση (π.χ. Erenumab, Fremanezumab, Galcanezumab).

Καταλήγοντας, η ημικρανία είναι ένα από τα συχνότερα προβλήματα υγείας με πολλές πλέον δυνατότητες θεραπευτικής προσπέλασης. Η κατάλληλη προσέγγιση από έμπειρο νευρολόγο στα Ειδικά Ιατρεία Κεφαλαλγίας προσφέρει λύσεις και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών.