Παχυσαρκία & Καρκίνος

Η παχυσαρκία είναι ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας που συνδέεται με αρκετά χρόνια νοσήματα καθώς και με τον τομέα που ονομάζεται καρκίνος. Τα ποσοστά των υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων συνεχώς αυξάνονται στις αναπτυγμένες χώρες και, συγκεκριμένα, στις ΗΠΑ το ποσοστό παχύσαρκων ατόμων έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια. Οι συχνότεροι αναφερόμενοι καρκίνοι σε παχύσαρκους ασθενείς είναι κυρίως ο καρκίνος του ενδομητρίου, το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου, ο καρκίνος του παχέος εντέρου, ο καρκίνος του μαστού στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ο καρκίνος του προστάτη και του νεφρού.

Υπολογίζεται ότι 20% του συνόλου των κακοήθων νοσημάτων και περίπου 50% των καρκίνων σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες σχετίζονται με την παχυσαρκία. Επίσης, δεδομένα των τελευταίων 25 ετών τονίζουν ότι η παχυσαρκία είναι η αιτία για 14% των θανάτων από καρκίνο στους άνδρες και 20% στις γυναίκες.

O Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) ή Body Mass Index (BMI) θα πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 18,5 έως 25kg/m2, σύμφωνα με τις διεθνείς συστάσεις, και η αύξησή του σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου. Επίσης, η αύξηση της περιμέτρου της μέσης (κοιλιακή παχυσαρκία) φαίνεται να είναι ένας ιδιαίτερα επιβαρυντικός παράγοντας για την εκδήλωση γαστρεντερικού καρκίνου, καρκίνου μαστού και καρκίνου ενδομητρίου.

Οι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί που συνδέουν την παχυσαρκία με την εμφάνιση καρκίνου είναι ποικίλοι και πολύπλοκοι. Κάποιοι από αυτούς αφορούν τα κυκλοφορούντα οιστρογόνα στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού και ενδομητρίου στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης και η επαγόμενη υπερινσουλιναιμία στον καρκίνο του παχέος εντέρου και του προστάτη, καθώς και η παρουσία χρόνιας φλεγμονής για άλλους τύπους νεοπλασιών. Άλλοι μηχανισμοί περιλαμβάνουν το οξειδωτικό stress, την επικοινωνία (crosstalk) μεταξύ των καρκινικών κυττάρων και των λιποκυττάρων, την υποξία που oφείλεται στην παχυσαρκία και τη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι διατροφικές αλλαγές με στόχο τη μείωση της θερμιδικής πρόσληψης επιδρούν στην ανάπτυξη και εξέλιξη του καρκίνου. Η πλούσια δίαιτα σε φρούτα και λαχανικά έχει συνδεθεί με χαμηλό κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου, ενώ η δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες έχει συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου παχέος εντέρου.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υπολογισθεί ότι η αποφυγή της παχυσαρκίας θα μπορούσε να μειώσει κατά 21.000 και κατά 13.000 τον ετήσιο αριθμό νέων περιπτώσεων καρκίνου παχέος εντέρου και καρκίνου μαστού, αντίστοιχα. Επιπλέον, υπάρχουν συνεχώς και περισσότερα δεδομένα που υποστηρίζουν τον σημαντικό ρόλο της απώλειας βάρους και της σωματικής άσκησης ως παράγοντες μείωσης του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου. Πέρα από την ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και ολικής άλεσης προιόντα, η σωματική άσκηση περιλαμβάνει το καθημερινό περπάτημα, πρόγραμμα γυμναστικής τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα και τον περιορισμό της τηλεόρασης σε λιγότερο από 2 ώρες την ημέρα, καθώς οι πολλές ώρες στην τηλεόραση συμβάλλουν στην παχυσαρκία.

Τέλος, έχει δειχθεί σε μελέτες ότι η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας για τους ασθενείς που έχουν ήδη νοσήσει από καρκίνο έχει σημαντικά οφέλη για την εξέλιξη της νόσου. Σε ασθενείς με ιστορικό κακοήθειας η αποφυγή της αύξησης του σωματικού βάρους βελτιώνει την ποιότητα της ζωής τους, καθώς οι ασθενείς παρουσιάζουν λιγότερες επιπλοκές μετά από θεραπευτικές παρεμβάσεις.1 Πρόσφατα, δημοσιεύθηκε μια μελέτη που συσχετίζει τον αυξημένο δείκτη μάζας σώματος (BMI) γυναικών >65 ετών, πριν ή μετά τη διάγνωση καρκίνου μαστού, με πτωχή επιβίωση από τη νόσο.