Τι είναι η τροφική αλλεργία;

Τροφική αλλεργία εμφανίζεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου αναγνωρίζει ένα συγκεκριμένο τρόφιμο ως επιβλαβές και προκαλεί αλλεργική αντίδραση. Εκτιμάται ότι ένα 6-8% των παιδιών παγκοσμίως πάσχουν από τροφική αλλεργία. Ανά τον κόσμο κάθε 3 λεπτά μια τροφική αλλεργική αντίδραση οδηγεί έναν ασθενή στα επείγοντα των νοσοκομείων. Τα τελευταία χρόνια (2007-2016) έχει παρατηρηθεί μία αύξηση 377% παγκοσμίως στις τροφικές αλλεργικές αντιδράσεις.

Υπάρχουν δύο κατηγορίες τροφικής αλλεργίας:

• Οι μεσολαβούμενες από IgE αντισώματα – άμεσου τύπου. Αυτός ο τύπος αλλεργίας προκαλεί συμπτώματα άμεσα μετά από βρώση του ενοχοποιούμενου τροφίμου.  Μπορεί να προκαλέσει μέχρι και αναφυλαξία, μια δυνητικά θανατηφόρα αντίδραση.
• Μη IgE μεσολαβούμενες – μέσω κυττάρων . Αφορούν κυρίως σε συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν η αλλεργική πρωκτοκολίτιδα , η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα – γαστρεντεροπάθεια , η τροφοεξαρτούμενη εντεροκολίτιδα.

Συμπτώματα

Η  άμεσου τύπου αλλεργική αντίδραση μπορεί να είναι από ήπια έως  πολύ σοβαρή και δυνητικά απειλητική  για τη ζωή. Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται άμεσα μέσα σε λίγα λεπτά από την επαφή με το ενοχοποιούμενο τρόφιμο, μέχρι και δύο ώρες μετά.

Τα πιο συχνά σημεία και συμπτώματα είναι :

Κοκκινίλες, πρήξιμο, φαγούρα

• Καταρροή, μπούκωμα , πολλαπλά φτερνίσματα
• Δυσκολία στην αναπνοή, βήχας, σφύριγμα στην ανάσα
• Βράχνιασμα φωνής, δυσκολία στην ομιλία
• Πόνος στην κοιλιά, ναυτία, έμετος
• Ζάλη, ¨ελαφρύ κεφάλι¨, χλόμιασμα, λιποθυμία. Στα πολύ μικρά παιδιά η πτώση της αρτηριακής πίεσης μπορεί να εκδηλωθεί ως έντονη υπνηλία του παιδιού.

Στις περιπτώσεις συνδυασμού συμπτωμάτων από δύο οργανικά συστήματα λέμε ότι ο ασθενής εμφανίζει αναφυλαξία , τη σοβαρότερη αλλεργική αντίδραση, μια κατάσταση επικίνδυνη για τη ζωή και δυνητικά θανατηφόρα η οποία χρήζει άμεσης θεραπείας. Η μοναδική θεραπεία σε αυτή την περίπτωση είναι η χορήγηση αδρεναλίνης ενδομυϊκά.

Ενοχοποιούμενα τρόφιμα

• Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα
• Αυγό
• Δημητριακά
• Ψάρι
• Μαλάκια και οστρακοειδή
• Ξηροί καρποί (φουντούκι, καρύδι, αμύγδαλο, κάσιους, αιγίνης)
• Αράπικο φυστίκι, λούπινο
• Σουσάμι
• Όσπρια
• Σόγια, μουστάρδα, σέλερυ

Τα  παραπάνω τρόφιμα ευθύνονται για το 90% περίπου των αλλεργικών αντιδράσεων. Παρόλα αυτά, οποιοδήποτε τρόφιμο  μπορεί να προκαλέσει  αλλεργική αντίδραση.

Τροφική Αλλεργία και Διάγνωση

Ο αλλεργιολόγος θα λάβει ένα αναλυτικό ιστορικό και θα διενεργήσει τον απαραίτητο εργαστηριακό έλεγχο &  Ιστορικό : συμπτώματα, τροφές που λήφθησαν, ποσότητα αυτών, χρονική συσχέτιση

• Ειδικές δερματικές δοκιμασίες (skin prick tests): διενεργούνται ειδικές δερματικές δοκιμασίες με τα ύποπτα από το ιστορικό τρόφιμα. Συνήθως διενεργείται στο χέρι των ασθενών και μετά 15-20΄έχουμε τα αποτελέσματα.
• Ειδικές αιματολογικές εξετάσεις : διενεργείται αιματολογικός έλεγχος ανίχνευσης IgE αντισωμάτων στα πιθανολογούμενα τρόφιμα.
• Δοκιμασία τροφικής πρόκλησης : κάποιες φορές, ακόμη και μετά τη λήψη ιστορικού και τη διενέργεια εργαστηριακών εξετάσεων, είναι ασαφές αν κάποιος έχει τροφική αλλεργία ή την έχει ξεπεράσει. Ακολουθεί συνεπώς τροφική πρόκληση, μια διαδικασία σίτισης του παιδιού με το ύποπτο τρόφιμο  κάτω από ιατρική επίβλεψη.

Όσον αφορά στις μη IgE τροφικές αλλεργίες δεν υπάρχει ειδικός εργαστηριακός  έλεγχος . Συνήθως  χρησιμοποιούνται οι δίαιτες αποφυγής για κάποιο χρονικό διάστημα και κατόπιν επανεισαγωγή του τροφίμου.

Ποιοι είναι πιθανό να αναπτύξουν τροφική αλλεργία;

Παράγοντες κινδύνου

• Οικογενειακό ιστορικό: είναι πιθανότερο να αναπτύξει ένα παιδί τροφική αλλεργία αν ένας γονιός ή ένα αδερφάκι έχει ένα αλλεργικό νόσημα
• Άλλο αλλεργικό νόσημα: αυξάνει η πιθανότητα αν το παιδί έχει ήδη ένα άλλο αλλεργικό νόσημα – ατοπική δερματίτιδα, άσθμα , ρινίτιδα
• Άλλη τροφική αλλεργία: αν έχει ήδη εμφανίσει αλλεργία σε ένα τρόφιμο αυξάνει η πιθανότητα ανάπτυξης τροφικής αλλεργίας και σε άλλα
• Καθυστερημένη εισαγωγή τροφών στα βρέφη

Τροφική Αλλεργία και Θεραπεία

Ο μόνος τρόπος αποφυγής μιας τροφικής αλλεργικής αντίδρασης είναι η αυστηρή αποφυγή του υπεύθυνου τροφίμου. Παρόλα αυτά περιστασιακά συμβαίνουν ‘’ατυχήματα‘’.

Σε μια ήπια – μέτρια αλλεργική αντίδραση αρκεί η χορήγηση ενός αντιισταμινικού. Παρόλα αυτά, το αντιισταμινικό δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεραπεύσει μια σοβαρή αλλεργική αντίδραση.  Όπως αναφέρθηκε η μοναδική θεραπεία σε αυτή την περίπτωση είναι η ενδομυϊκή χορήγηση αδρεναλίνης.  Οι ασθενείς με γνωστή τροφική αλλεργία επιβάλλεται  να έχουν πάντα μαζί τους προγεμισμένη συσκευή αυτοενιέμενης αδρεναλίνης. Τα παιδιά θα πρέπει να έχουν ακόμη και στο σχολείο τη συσκευή τους και γραπτό πλάνο αντιμετώπισης μιας αλλεργικής αντίδρασης. Τελευταία , γίνονται προσπάθειες να υπάρχει γι αυτά τα παιδιά σχολικός νοσηλευτής.

Ο αλλεργιολόγος που παρακολουθεί το παιδί εκπαιδεύει τους κηδεμόνες και το παιδί στο σωστό τρόπο χορήγησης της αδρεναλίνης καθώς και  ενδελεχές διάβασμα των συστατικών  των τροφίμων. Με βάση νόμους παγκοσμίως, είναι υποχρεωτική η αναγραφή των βασικών αλλεργιογόνων των τροφίμων στη συσκευασία τους.

Είναι αλλεργία ή δυσανεξία;

Πολλοί ασθενείς θεωρούν ότι έχουν τροφική αλλεργία σε αρκετές τροφές ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για δυσανεξία.

Οι βασικές διαφορές τους είναι οι εξής:

• Η τροφική αλλεργία είναι μια αντίδραση του ανοσοποιητικού του ασθενούς, ενώ η δυσανεξία συνήθως οφείλεται σε μια έλλειψη του κατάλληλου ενζύμου που βοηθά στην πέψη της τροφής ή σε πρόσθετα των τροφών.
• Σε μια αλλεργική αντίδραση μπορεί να υπάρχουν συμπτώματα από όλα τα οργανικά συστήματα και δυνητικά κινδυνεύει και η ζωή του ασθενούς ενώ στη δυσανεξία τα συμπτώματα είναι μόνο από το γαστρεντερικό ( κοιλιακό άλγος, μετεωρισμός, διάρροια) και ποτέ δεν είναι επικίνδυνη.
• Τα συμπτώματα στις αλλεργικές αντιδράσεις εμφανίζονται άμεσα , ενώ στη δυσανεξία συνήθως εντός κάποιων ωρών.
• Στην τροφική αλλεργία ακόμη και  ίχνη της τροφής μπορεί να προκαλέσουν  αντίδραση, ενώ στη δυσανεξία συνήθως χρειάζονται ικανές ποσότητες.