To εξαιρετικό κλίμα στη χώρα μας έχει ως κύριο στοιχείο του την ηλιοφάνεια (330 ημέρες ετησίως). Ο ήλιος έχει ευεργετική επίδραση στην υγεία μας. Η καλή ψυχική διάθεση, η ενεργητικότητα, ο μεταβολισμός της βιταμίνης D, η προφύλαξη από παθογόνους μικροοργανισμούς, η όμορφη εμφάνιση του σώματος, η ενασχόληση με τη θάλασσα και το βουνό, είναι τα δώρα του ήλιου μας.

Η Αρνητική Επίδραση της Υπεριώδους Ακτινοβολίας

Ωστόσο, στις μέρες μας, η κακώς νοούμενη διαφήμιση και οι υπερβολές στη διασκέδαση στην ύπαιθρο έχουν αυξήσει αρνητικά την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας, κυρίως της υπεριώδους (UVA, UVB, UVC), με αποτέλεσμα να υφίστανται νοσηρές καταστάσεις όπου πρέπει να προληφθούν και θεραπευτούν.

Το ηλιακό έγκαυμα είναι πολύ συχνό φαινόμενο, κυρίως κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, με πολύ δυσάρεστα αποτελέσματα στη μετέπειτα ώριμη ζωή. Αυτό συμβαίνει γιατί το δέρμα αποτελεί μια αποθηκευτική δεξαμενή της υπεριώδους ακτινοβολίας στη διάρκεια του χρόνου, η οποία επιδρά στην κακοήθη μετάλλαξη των μελανοκυττάρων όψιμα.

Τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν δεχθεί ήδη την επίδραση του 50% της ποσότητας της ηλιακής ακτινοβολίας στη ζωή τους. Επομένως, το ηλιακό έγκαυμα, κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, σχετίζεται με την εμφάνιση του μελανώματος αργότερα στη ζωή, ενώ τα καρκινώματα του δέρματος -ακανθοκυτταρικό και βασικοκυτταρικό – εμφανίζονται σε ενήλικες επαγγελματίες με συνεχή έκθεση στον ήλιο (π.χ. αγρότες, ψαράδες).

Η πρόληψη για την αποφυγή του ηλιακού εγκαύματος ελαττώνει τις πιθανότητες μελλοντικής κακοήθειας (καρκινώματα) κατά 78%. Αντίθετα, ένα σοβαρό έγκαυμα στο παιδικό δέρμα διπλασιάζει τον κίνδυνο καρκινωμάτων.

Η μελανίνη των μελανοκυττάρων του δέρματος είναι φυσικός φραγμός στην υπεριώδη ακτινοβολία. Έτσι, το σταδιακό προστατευμένο χωρίς υπερβολές μαύρισμα είναι αυτό που θα μας προστατεύσει από το ηλιακό έγκαυμα και τις συνέπειές του.

Αποτελεσματικά Μέτρα Ηλιοπροστασίας

• Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τα βρέφη μέχρι 6 μηνών δεν έχουν ακόμη μελανίνη και δεν πρέπει να εκτίθενται χωρίς ρούχα στον ήλιο περισσότερο από 15 λεπτά. Επομένως, η χρήση των αντηλιακών στα βρέφη δεν ενδείκνυται, ενώ παράλληλα προκαλεί δερματικό ερεθισμό.
• Η ηλιοπροστασία επιτυγχάνεται με ρούχα, γυαλιά, ίσκιο, κάλυψη κεφαλής, ομπρέλα και αντηλιακά.
• Τα ρούχα καλό είναι να χρησιμοποιούνται σχεδόν αμέσως αφότου βγούμε από τη θάλασσα και να καλύπτουν όσο το δυνατόν περισσότερη επιφάνεια του σώματός μας.
• Τα αντηλιακά χρησιμοποιούνται πάντα σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα αξεσουάρ της ηλιοπροστασίας και δεν πρέπει να υποκαθιστούν τη φυσική μας προστασία, δηλαδή
• Τα αντηλιακά πρέπει να είναι φρέσκα και όχι περασμένων ετών γιατί οι ουσίες που αντανακλούν τις ακτινοβολίες UVA και UVB αλλοιώνονται με το πέρασμα του χρόνου. Επίσης η χρήση του αντηλιακού πρέπει να γίνεται πριν την έξοδό μας στον ήλιο και να ανανεώνεται κάθε 2 ώρες προκειμένου να έχει αποτέλεσμα.
• Ο δείκτης προστασίας (SPF) του αντηλιακού σχετίζεται με την UVB ακτινοβολία και καθορίζει το χρόνο που απαιτείται να κοκκινίσει («καεί») το δέρμα ενός ατόμου με αντηλιακό, σε σύγκριση με το χρόνο που απαιτείται χωρίς αντηλιακό.
• Tα προστατευτικά γυαλιά καλό είναι να απορροφούν το 99-100% της ακτινοβολίας και συνιστώνται μετά την ηλικία του 1ου έτους.

Τύποι Φωτότυπων

Ο χαρακτηριστικός φωτότυπος κάθε ατόμου καθορίζει και το είδος του αντηλιακού. Υπάρχουν 6 φωτότυποι,

• Ο 1ος και 2ος συναντάται σε άτομα με ελάχιστη μελανίνη (κοκκινόξανθοι), που δεν μαυρίζουν στον ήλιο αλλά κοκκινίζουν – καίγονται. Σε αυτούς τους φωτότυπους, συνιστάται SPF 30 με συχνή χρήση.
• Οι φωτότυποι 3-4 είναι οι συχνότεροι στην Ελλάδα, έχουν καστανά ή μαύρα μαλλιά και μάτια, άσπρο ή σκούρο δέρμα. Ο φωτότυπος 4 σπάνια καίγεται στον ήλιο. Συνιστώνται σε αυτά τα άτομα αντηλιακά με SPF 25-20.
• Οι φωτότυποι 5-6 των φυλών της Αφρικής έχουν μαύρο χρώμα δέρματος και ματιών, αλλά και αυτοί πρέπει να χρησιμοποιούν αντηλιακό SPF 15.

Σημασία της Εγκαίρου Διάγνωσης και Παρακολούθησης

Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας παρατηρήθηκε αυξημένος αριθμός διαγνωσμένου ιστολογικά παιδικού ή εφηβικού μελανώματος. Επομένως, κάθε ύποπτη μελαγχρωστική αλλοίωση (σπίλοι-ελιές) πρέπει να εξετάζονται από ειδικούς γιατρούς, να αφαιρούνται πλήρως χειρουργικά και να εξετάζονται μικροσκοπικά από παθολογοανατομικό εργαστήριο.

Κάθε αλλαγή σπίλου (ελιάς) ως προς το χρώμα της, τη διάμετρο, το σχήμα και το μέγεθος θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά και να εξετάζεται από ειδικό γιατρό. Αλλά και χωρίς αισθητές αλλαγές, οι σπίλοι (ελιές), θα πρέπει να εξετάζονται συχνά από εξειδικευμένους γιατρούς στα πλαίσια της πρόληψης, σε όλες τις ηλικίες και στα δύο φύλα, σε όλες τις φυλές των ανθρώπων.