Πανδημία COVID-19 και κάπνισμα

Πανδημία COVID-19 και κάπνισμα:

Ένα μείγμα εκρηκτικό για τον πλανήτη.

Μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτό το άρθρο, τα επιβεβαιωμένα κρούσματα της νόσου από τον νέο κορωνοϊό του 2019 (COVID-19), σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), παγκοσμίως, ήταν πάνω από 1.930.000 και οι θάνατοι πάνω από 120.000.

Η COVID-19 είναι μια  λοιμώδης νόσος που προκαλείται από την είσοδο στο ανθρώπινο σώμα μέσω του στόματος, της μύτης ή των ματιών, ενός κορωνοϊού (τον SARS-CoV-2 ή 2019-nCoV, όπως ονομάζοταν στην αρχή της πανδημίας), που δεν είχε εντοπιστεί προηγουμένως στον άνθρωπο. Οι κορωνοϊοί είναι μια μεγάλη οικογένεια ιών που μπορούν να προκαλέσουν ασθένειες των οποίων η βαρύτητά ποικίλλει από το κοινό κρυολόγημα έως την βαρειά πνευμονία που είναι απειλητική για την ζωή.

Αντίστοιχα από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΠΟΥ του 2017, η επιδημία καπνού είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την παγκόσμια υγεία και τα συστήματα υγείας, γιατί σκοτώνει τους μισούς από τους καπνιστές, δηλαδή περισσότερους από 8.000.000 ανθρώπους στον κόσμο, κάθε χρόνο.

Από παλαιότερες έρευνες είναι γνωστό ότι οι ενεργοί καπνιστές και οι πάσχοντες από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), είναι ευάλωτοι στις διάφορες λοιμώξεις του αναπνευστικού (ιογενείς λοιμώξεις, όπως γρίπη, πνευμονιοκοκκική λοίμωξη κ.λπ.). Όμως ο ιός SARS-CoV-2 αποτελεί μια εντελώς νέα αιτία κινδύνου νόσησης και θανάτου για τους καπνιστές. Παρ΄ όλα αυτά, μέχρι τώρα, δεν έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία στον «παράγοντα κάπνισμα». Ύστερα όμως από πολύ πρόσφατες δημοσιεύσεις σε έγκυρα ιατρικά περιοδικά, οι οποίες θέτουν την υποψία ότι το κάπνισμα μπορεί να αποτελέσει έναν ξεχωριστό παράγοντα κινδύνου νοσηρότητας και θνησιμότητας  για την COVID-19, η επιστημονική κοινότητα και τα κράτη άρχισαν να συμφωνούν με το δεδομένο ότι οι καπνιστές έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες (14πλάσιες) να πεθάνουν από την πανδημία COVID-19.

Πολύ πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι οι ασθενείς με ΧΑΠ αλλά και οι εν ενεργεία καπνιστές, μπορεί να έχουν στους πνεύμονές τους περισσοτέρους υποδοχείς του Μετατρεπτικού Ένζυμου της Αγγειοτενσίνης II (ACE-2), σε σχέση με τους μη καπνιστές. Μάλιστα μια άλλη μελέτη έδειξε ότι, τα επίπεδα της ουσίας  αυτής στους πρώην καπνιστές ήταν χαμηλότερα από ό,τι στους ενεργούς καπνιστές, στοιχείο που επισημαίνει την αξία της διακοπής του καπνίσματος. Πιστεύεται ότι οι υποδοχείς αυτοί, που βρίσκονται στην επιφάνεια των πνευμονικών κυττάρων, είναι οι «πύλες εισόδου» μέσα από τις οποίες ο κορωνοϊός μπαίνει στα κύτταρα των πνευμόνων και προκαλεί μόλυνση. Πρέπει να τονιστεί ότι τα ευρήματα αυτά  έχουν εξαιρετική σημασία διότι μπορεί να αποτελέσουν την βάση ενός πιθανού θεραπευτικού στόχου για την COVID-19, αλλά και για τη σημασία που αποκτά, έστω και αυτή την έσχατη ώρα, η διακοπή του καπνίσματος.

Η αύξηση του υποδοχέα ACE-2 στους κλασικούς καπνιστές εγείρει το ερώτημα εάν ισχύει το ίδιο και για τα άτομα που χρησιμοποιούν άλλους τρόπους  καπνίσματος (π.χ μέσω νερού) ή ατμίσματος (e-cigarettes ή συσκευές “heat-not-burn”). Είναι σημαντικό να μάθουμε αν οι συγκεκριμένες συσκευές είναι ή όχι “πιο ασφαλείς”, σε σύγκριση με τα παραδοσιακά τσιγάρα, όσον αφορά την μόλυνση από τον SARS-CoV-2.

Στις επίσημες ενημερώσεις για την πανδημία της COVID-19, γίνεται πολύς λόγος για τα «υποκείμενα νοσήματα» (καρδιαγγειακά, ΧΑΠ, διαβήτης, κακοήθεις), αλλά δεν συζητείται καθόλου ή δεν δίνεται η ανάλογη σημασία για τη συσχέτιση  της πανδημίας με το κάπνισμα. Δυστυχώς λίγοι έχουν προειδοποιήσει ότι οι καπνιστές θα πρέπει να σταματήσουν αμέσως το κάπνισμα και, απ’ όσο γνωρίζουμε μέχρι τώρα που γράφεται το άρθρο, καμιά χώρα δεν έχει επιταχύνει την λήψη μέτρων για τη πρόληψη του καπνίσματος.

Συμπερασματικά, οι πολύ πρόσφατες μελέτες, αν και προκαταρκτικές, είναι εξαιρετικά σημαντικές γιατί επισημαίνουν ότι όχι μόνο οι ασθενείς με ΧΑΠ, αλλά και οι ενεργοί καπνιστές έχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρής μόλυνσης από τον ιό SARS-CoV-2 και επίσης γιατί υπογραμμίζουν τη σημασία της διακοπής του καπνίσματος προκειμένου να μειωθεί αυτός ο κίνδυνος.