Το ανεύρυσμα αορτής είναι ένας όρος που λίγο έως πολύ αρκετοί έχουμε ακούσει αλλά δεν είναι ευρέως γνωστό τι είναι, ποια είναι τα αίτιά του, τα συμπτώματα με τα οποία εμφανίζεται και ποια είναι η θεραπεία του.

Tι είναι;

Ανεύρυσμα Αορτής: Τι είναι η αορτή και τι το ανεύρυσμα;

Η αορτή, η οποία είναι η μεγαλύτερη αρτηρία στο σώμα μας, μεταφέρει το οξυγονωμένο αίμα από την καρδιά μας στο υπόλοιπο σώμα.
Το τμήμα της αορτής που περνάει μέσα από το θώρακα ονομάζεται θωρακική αορτή, ενώ το τμήμα που βρίσκεται στην κοιλιά, ονομάζεται κοιλιακή αορτή. Χαμηλά στην κοιλιά η αορτή χωρίζεται σε δύο κλάδους, τις λαγόνιες αρτηρίες οι οποίες μεταφέρουν το αίμα στα κάτω άκρα.

Σε μερικούς ανθρώπους η αορτή και πιο συχνά η κοιλιακή αρχίζει να μεγαλώνει (αύξηση διαμέτρου). Η μόνιμη αυτή εντοπισμένη διάταση της κοιλιακής αορτής ονομάζεται ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής.

Σπάνια το ανεύρυσμα της αορτής καταλαμβάνει τις νεφρικές αρτηρίες, οπότε ονομάζεται παρανεφρικό ανεύρυσμα. Το ανεύρυσμα που έχει μεγαλύτερη έκταση από το θώρακα έως την κοιλιά καλείται θωρακοκοιλιακό ανεύρυσμα.

Αίτια

Τί προκαλεί το ανεύρυσμα αορτής και πόσο συχνό είναι;

Η αυξημένη πίεση στα τοιχώματα της αορτής σε συνδυασμό με βλάβη (τραυματική, φλεγμονώδη, δομική διαταραχή) του τοιχώματος δημιουργούν τη διάταση της αορτής δηλαδή το ανεύρυσμα αορτής. Το ανεύρυσμα είναι πιο συχνό στους άνδρες.

Προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση ανευρύσματος είναι το οικογενειακό ιστορικό ανευρυσμάτων, η αρτηριακή υπέρταση, το κάπνισμα, η μεγάλη ηλικία, η αθηροσκλήρυνση , σπάνιες λοιμώξεις (σύφιλη – αγγειΐτιδες) αλλά και συγγενή νοσήματα όπως το σύνδρομο Ehlers – Danlos και Marfan, συμβάλλουν στο να δημιουργηθεί ανεύρυσμα αορτής επιφέροντας αλλοίωση και μείωση της «υποστηρικτικής» ικανότητας του συνδετικού ιστού των αρτηριών.

Συμπτώματα

Με τι συμπτώματα εμφανίζεται το ανεύρυσμα αορτής; 

Η ψηλάφηση μιας σφύζουσας μάζας στην κοιλιακή χώρα πολλές φορές μπορεί να σημαίνει ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής. Τις περισσότερες φορές δεν εμφανίζονται συμπτώματα. Σε ασθενείς που εμφανίζουν συμπτώματα, το πιο συχνό είναι ο πόνος στην κοιλιακή χώρα περιομφαλικά που μπορεί να αντανακλά στη μέση ή στο θώρακα και η λιποθυμία.

Επικινδυνότητα

Πόσο επικίνδυνο είναι το ανεύρυσμα αορτής και πότε πρέπει να πάμε στον ιατρό; 

Το ανεύρυσμα αορτής αποτελεί μία από τις σοβαρότερες και πλέον θανατηφόρες αγγειακές παθήσεις. Ο σημαντικότερος κίνδυνος είναι το ανεύρυσμα να σπάσει και τότε η πιθανότητα ο ασθενής να καταλήξει είναι μεγάλη. Όταν το ανεύρυσμα ξεπεράσει σε διάμετρο το όριο των 5-5,5 εκ. θα πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα, πριν αυξηθεί η διάμετρός του γιατί τότε αυξάνεται εκθετικά η πιθανότητα ρήξης που θα ήταν μοιραία για τον ασθενή.

Διάγνωση

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η διαγνωστική προσέγγιση εφόσον θέσει την ένδειξη ο ιατρός, είναι εύκολη και πραγματοποιείται με υπερηχογράφημα κοιλίας (Triplex κοιλιακής αορτής). Όταν διαπιστωθεί η ύπαρξη ανευρύσματος τότε απαιτείται στις περισσότερες περιπτώσεις αξονική τομογραφία κοιλιακής και θωρακικής αορτής ειδικά πριν τη χειρουργική ή ενδαγγειακή επέμβαση. Τις περισσότερες φορές επειδή το ανεύρυσμα δεν δίνει συμπτώματα πριν σπάσει, η διάγνωση γίνεται τυχαία μετά από κάποιες άλλες εξετάσεις που κάνει ο ασθενής για άλλους λόγους (πχ για προστάτη…).

Θεραπεία

Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για το ανεύρυσμα αορτής και τι επιλογές υπάρχουν;

Όταν το ανεύρυσμα είναι μεγάλο ή αυξάνει γρήγορα σε διάμετρο τότε απαιτείται θεραπεία. Ο αγγειοχειρουργός μελετώντας τον ασθενή, την ηλικία, τις συνοδές παθήσεις, και τη μορφολογία του ανευρύσματος εκτιμά τον κατάλληλο χρόνο και την κατάλληλη θεραπεία για την αντιμετώπιση του ανευρύσματος.

Ανοικτή Χειρουργική Επέμβαση

– Υπό γενική αναισθησία, με μέση συνήθως κοιλιακή τομή παρασκευάζεται το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής και των κλάδων της. Το ανεύρυσμα κατά κάποιον τρόπο αφαιρείται (εκτομή) και η κοιλιακή αορτή αποκαθίσταται με χρήση συνθετικού μοσχεύματος. Η επέμβαση αυτή είναι βαριά για τον ασθενή με νοσηλεία σε ΜΕΘ και με μακρά ανάρρωση.

– Η ανοιχτή χειρουργική αντιμετώπιση των πιο σοβαρών παρανεφρικών και θωρακοκοιλιακών ανευρυσμάτων συνοδεύεται από σημαντικά ποσοστά θνητότητας, νοσηρότητας και επιπλοκών [π.χ. νεφρικών, ηπατικών, καρδιολογικών, νευρολογικών (π.χ. παραπληγίας).

Η δυσκολία αντιμετώπισης των ανευρυσμάτων αυτών και οι προκαλούμενες σε υψηλό ποσοστό επιπλοκές, οφείλονται στο γεγονός ότι από τη θωρακοκοιλιακή αορτή, δηλαδή από το ίδιο το ανεύρυσμα, ξεκινούν οι σημαντικότερες αρτηρίες από τις οποίες αιματώνονται σπλαχνικά όργανα ζωτικής σημασίας για τον οργανισμό μας. Οι αρτηρίες αυτές, όπως η κοιλιακή αρτηρία, η άνω μεσεντέρια αρτηρία, οι νεφρικές, οι μεσοπλεύριες και οι οσφυϊκές αιματώνουν ζωτικά όργανα, όπως το στομάχι, το έντερο, το ήπαρ, το σπλήνα και το νωτιαίο μυελό.

Η δυσκολία επίσης των χειρουργικών αναστομώσεων, ο μεγάλος χειρουργικός χρόνος ισχαιμίας, το μεγάλο χειρουργικό τραύμα και η απώλεια αίματος, αποτελούν μερικές από τις αιτίες του υψηλού ποσοστού επιπλοκών της ανοικτής επέμβασης με παρατεταμένο συχνά χρόνο νοσηλείας (ειδικά στη ΜΕΘ), αλλά και υψηλή θνητότητα.

Ενδαγγειακή αποκατάσταση

Ανεύρυσμα Αορτής: Πώς γίνεται η διαδικασία της επέμβασης;

Μέσα από 2 μικρές τομές στις βουβωνικές χώρες και τις μηριαίες αρτηρίες, κάτω από τον έλεγχο ακτινοσκόπησης εισάγεται το μόσχευμα (με stent) της κοιλιακής αορτής με την καθοδήγηση και χρήση ειδικών συρμάτων και καθετήρων. Η επέμβαση αυτή μπορεί να εκτελεστεί με κάθε είδους αναισθησία ακόμη και υπό τοπική  και είναι λιγότερη επιβαρυντική ειδικά για τους ασθενείς με σοβαρές συνοδές παθήσεις. Η διάρκεια της επέμβασης είναι 1,5- 2ώρες και πραγματοποιείται σε «υβριδική» αίθουσα χειρουργείου (χειρουργική αίθουσα που διαθέτει σταθερό σύγχρονο αγγειογράφο).

Επικινδυνότητα

Ανεύρυσμα Αορτής: Είναι επικίνδυνη η επέμβαση; Αποκλείονται κάποιοι ασθενείς; 

Η επέμβαση αυτή αποτελεί λιγότερο επεμβατική μέθοδο με ελάχιστο κίνδυνο για τον ασθενή σε σύγκριση με τη βαριά «ανοικτή» επέμβαση. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν αποκλείεται κανένας ασθενής όσο βαριά και αν είναι η γενική του κατάσταση ή με προχωρημένη ηλικία.

Ανάρρωση & Παρακολούθηση

Mετεγχειρητική πορεία και ανάρρωση

 Ο ασθενής σιτίζεται λίγες ώρες μετά την επέμβαση ενώ την επόμενη ημέρα κινητοποιείται πλήρως. Σε 24 ή το πολύ σε 48 ώρες επιστρέφει στο σπίτι του πλήρως κινητοποιημένος. Τα μικρά τραύματα στις μηροβουβωνικές συνήθως συρράβονται με πλαστική και απορροφήσιμα ράμματα οπότε και δεν χρειάζεται αφαίρεση ραμμάτων.

Ανεύρυσμα Αορτής: Παρακολούθηση

Ο ασθενής υποβάλλεται σε υπέρηχο αορτής ή Αξονική Τομογραφία σε 4-6 εβδομάδες από την επέμβαση και στη συνέχεια μία φορά ετησίως στα πλαίσια παρακολούθησης του μοσχεύματος.

Η ενδαγγειακή αντιμετώπιση των ανευρυσμάτων αυτών με ειδικά ενδοαυλικά μοσχεύματα αποτελεί μια λιγότερο επεμβατική τεχνική που εφαρμόζεται ήδη με επιτυχία σε εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού την τελευταία δεκαετία. Κατά τη μέθοδο αυτή, σχεδιάζεται με ειδικό λογισμικό και με βάση την αξονική αγγειογραφία της θωρακικής και κοιλιακής αορτής του ασθενούς ειδικό μόσχευμα, που κατασκευάζεται ειδικά για το συγκεκριμένο ασθενή. Το μόσχευμα αυτό ενσωματώνει θυρίδες (fenestrations) ή και πλάγιους κλάδους (branches), οι οποίοι σχεδιάζονται έτσι ώστε να αντιστοιχούν στη θέση έκφυσης των σπλαχνικών αρτηριών όταν το ενδαγγειακό μόσχευμα τοποθετηθεί μέσα στην αορτή του ασθενούς υπό ακτινοσκόπηση. Όλη η επέμβαση εκτελείται από τρεις μικρές τομές (δύο στις βουβωνικές χώρες και μία στη μασχαλιαία κοιλότητα) όλες μήκους 4-5 εκατοστών

Τεχνική Branched

Ενδοαγγειακή αποκατάσταση παρανεφρικού ή θωρακοκοιλιακού ανευρύσματος με θυριδωτή τεχνική (Fenestrated) ή τεχνική με πλάγιους κλάδους (Branched)

Η ενδαγγειακή αντιμετώπιση των ανευρυσμάτων αυτών με ειδικά ενδοαυλικά μοσχεύματα αποτελεί μια λιγότερο επεμβατική τεχνική. Κατά τη μέθοδο αυτή, σχεδιάζεται με ειδικό λογισμικό και με βάση την αξονική αγγειογραφία της θωρακικής και κοιλιακής αορτής του ασθενούς ειδικό μόσχευμα, που κατασκευάζεται ειδικά για το συγκεκριμένο ασθενή. Το μόσχευμα αυτό ενσωματώνει θυρίδες (fenestrations) ή και πλάγιους κλάδους (branches), οι οποίοι σχεδιάζονται έτσι ώστε να αντιστοιχούν στη θέση έκφυσης των σπλαχνικών αρτηριών όταν το ενδαγγειακό μόσχευμα τοποθετηθεί μέσα στην αορτή του ασθενούς υπό ακτινοσκόπηση. Όλη η επέμβαση εκτελείται από δύο ή τρεις μικρές τομές (δύο στις βουβωνικές χώρες και μία στη μασχαλιαία κοιλότητα) όλες μήκους 4-5 εκατοστών.

Αφού τοποθετηθεί το κύριο μόσχευμα από τη μία μηριαία αρτηρία, στη συνέχεια από την άλλη μηριαία ή τη μασχαλιαία αρτηρία καθετηριάζονται μέσα από το μόσχευμα και τις θυρίδες ή τους πλάγιους κλάδους τα σπλαχνικά αγγεία που αναφέρθηκαν και στη συνέχεια τοποθετούνται νέα stents που γεφυρώνουν τα αγγεία με το μόσχευμα. Με τον τρόπο αυτό όλη η επέμβαση γίνεται ενδαγγειακά με μικρότερη επιβάρυνση του ασθενούς. Η μέθοδος αυτή συνοδεύεται από πολύ χαμηλότερα ποσοστά θνητότητας και νοσηρότητας σε σχέση με την ανοικτή επέμβαση.

Ο ασθενής έχει ανάγκη από μικρότερη ή καθόλου μετάγγιση αίματος, ο χειρουργικός χρόνος είναι μικρότερος, όπως και ο συνολικός χρόνος νοσηλείας.

Η παρακολούθηση και η ανάρρωση των ασθενών είναι παρόμοια με τους ασθενείς που έχουν το απλό ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής.