Ουρολοίμωξη: Εισαγωγή

Η ουρολοίμωξη είναι μια αρκετά συχνή και σοβαρή νόσος που προκαλείται από τη διείσδυση μικροοργανισμών στο στείρο ουροποιητικό σύστημα. Το ουροποιητικό σύστημα αποτελείται από κάτω προς τα πάνω, από την ουρήθρα, την ουροδόχο κύστη, τους ουρητήρες και τους νεφρούς. Χρησιμεύει στην επεξεργασία και την απέκκριση των ούρων και την ισορροπία των υγρών και των ηλεκτρολυτών του σώματος.

Ουρολοίμωξη: Το ουροποιητικό σύστημα

Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού αφορούν και στα δύο φύλα και όλες τις ηλικίες. Υπολογίζεται ότι παγκοσμίως τουλάχιστον 150 εκατομμύρια περιπτώσεις συμπτωματικών ουρολοιμώξεων εμφανίζονται κάθε χρόνο. Επίσης σε τυχαίο δείγμα εξ’ αυτών, το 90% έχουν κυστίτιδα, ενώ το 10% πυελονεφρίτιδα. Οι ουρολοιμώξεις κατά 75% είναι σποραδικές και 25% υποτροπιάζουσες.
Κατά τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, οι ουρολοιμώξεις είναι συχνότερες στα πολύ νεαρά αγόρια (βρέφη, νήπια), παρά στα κορίτσια πιθανόν λόγω ανατομικών ανωμαλιών. Αργότερα παρουσιάζονται στην παιδική ηλικία και κυρίως στη νεανική, συχνότερα στα κορίτσια, πιθανόν λόγω της κοντής ουρήθρας.
Κατά την περίοδο της παραγωγικής ηλικίας, λοιμώξεις του ουροποιητικού είναι πιο συχνές στις γυναίκες και λιγότερες στους άντρες. Στους νεαρούς άντρες είναι σπάνιες και σχεδόν πάντα συνδεδεμένες με λοίμωξη του προστάτη ή λειτουργικές και ανατομικές ανωμαλίες.
Στην τρίτη ηλικία άνδρες και γυναίκες έχουν τις ίδιες πιθανότητες για συμπτωματική ή ασυμπτωματική βακτηριουρία λόγω ατροφίας του επιθηλίου του κόλπου στις γυναίκες (άρα και μειωμένη άμυνα που προσφέρει το επιθήλιο) και της υπερτροφίας του προστάτη στους άνδρες (τα ούρα λιμνάζουν όταν δεν μπορεί να αδειάσει η ουροδόχος κύστη).

Πως παθαίνουμε ουρολοιμώξεις

Στο μεγαλύτερο μέρος των ασθενών οι μικροοργανισμοί εισβάλουν στο ουροποιητικό σύστημα από την ουρήθρα. Στις γυναίκες κυρίως αφορούν μικρόβια που βρίσκονται στην περιοχή γύρω από την ουρήθρα και τον πρωκτό και ακολουθούν ανοδική πορεία προς την κύστη λόγω της ανατομικής κατασκευής της ουρήθρας. Σπανιότερα τα μικρόβια προέρχονται από άλλες εστίες λοιμώξεων και φθάνουν στο ουροποιητικό σύστημα με την αιματογενή οδό η κατά συνέχεια του ιστού.
Όταν η λοίμωξη του ουροποιητικού επισυμβαίνει σε υγιείς ανθρώπους χαρακτηρίζεται ανεπίπλεκτη και αφορά κυρίως γυναίκες ή άνδρες (προστατίτιδα) σε ενεργά σεξουαλική περίοδο. Επιπλεγμένη χαρακτηρίζεται όταν η Ουρολοίμωξη επισυμβαίνει και στα δύο φύλα όταν έχουν λειτουργικές ή ανατομικές ανωμαλίες όπως νεφρολιθίαση, στενώσεις ουρήθρας ή ουρητήρα, υπερτροφία προστάτη, κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση, νευρογενή ουροδόχο κύστη, σακχαρώδη διαβήτη, ουροκαθετήρα, καρκίνο ουροποιητικού συστήματος, κύηση.

Η επιπλεγμένη λοίμωξη είναι υψηλού κινδύνου για υποτροπές, νεφρική βλάβη, ακόμα και ουροσήψη που μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο.

Μικροοργανισμοί υπεύθυνοι για ουρολοιμώξεις

• Escherichia Coli (80%-90%)

• Staphylococcus saprophyticus (10%-20%). Εμφανίζονται πιο συχνά το καλοκαίρι.

• Σπανιότερα Klebsiella, Enterobacter spp-, Proteus, Enterococcus faecalis. Εμφανίζονται συνήθως σε υποτροπές ουρολοιμώξεων ή νοσοκομειακών λοιμώξεων.

• Μύκητες (candida). Εμφανίζονται σε ασθενείς με ουροκαθετήρες, ανοσοκατέσταλμένους ή μυκηταιμία

Πως κατατάσσουμε τις ουρολοιμώξεις, ποια τα συμπτώματα & πότε χρειάζεται αγωγή

Ασυμπτωματική βακτηριουρία: Συχνή στις γυναίκες αλλά και στους ηλικιωμένους άνδρες καθώς και στους φέροντες ουροκαθετήρα. Χαρακτηρίζεται από θετική για μικρόβιο καλλιέργεια ούρων χωρίς συμπτώματα.
Μπορεί να θεωρηθεί λοίμωξη αν συνοδεύεται από πυοσφαίρια στην γενική ούρων (>5ΚΟΠ).
– Δεν χρήζει θεραπείας σε υγιείς ανθρώπους αρκεί να αποδειχθεί ότι είναι υγιείς (λειτουργικά η ανατομικά).
– Χρήζει θεραπείας σε ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, πολυκυστικούς νεφρούς, ανατομικές ή λειτουργικές διαταραχές του ουροποιητικού συστήματος, προετοιμασία για ουρολογική επέμβαση.
Επίσης χρήζει αγωγής το πρώτο 3μηνο της κύησης.

Κυστίτις: Συχνή κυρίως στις γυναίκες. Εμφανίζεται με άλγος στο υπογάστριο, δυσουρικά ενοχλήματα (πόνος, τσούξιμο, βάρος κατά την ούρηση) συχνοουρία, δύσοσμα ούρα, αιματουρία, σπάνια πυρετός μέχρι 38ο C. Επιβεβαιώνεται με Γενική και Καλλιέργεια ούρων. Χρήζει άμεσης φαρμακευτικής αγωγής (προηγείται καλλιέργεια) και λήψης υγρών. Συνήθως αρκούν 3 ημέρες αγωγής.

Οξεία πυελονεφρίτις: Πυογόνος λοίμωξη του νεφρού.
Δυσουρικά ενοχλήματα, αιφνίδιος υψηλός πυρετός με ρίγος, άλγος νεφρικής και κοιλιακής χώρας, ναυτία και εμετοί είναι συμπτώματα που πρέπει άμεσα να οδηγήσουν τον ασθενή στον γιατρό. Η καλλιέργεια ούρων θέτει την διάγνωση και ο υπερηχοτομογραφικός έλεγχος αποκλείει αποφράξεις. Η άμεση χορήγηση ενδοφλέβιας αντιβιοτικής αγωγής σώζει τον ασθενή από έναν πραγματικά μεγάλο κίνδυνο.

Μία ακόμα κατηγορία αποτελούν οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις:

Χαρακτηρίζονται από περισσότερα από δύο επεισόδια από τον ίδιο ή άλλο μικροοργανισμό. Πάσχουν ασθενείς με ανατομικές η λειτουργικές ανωμαλίες, γυναίκες στην εμμηνόπαυση (με ατροφία επιθηλίου του κόλπου) άνδρες με υπερτροφία ή καρκίνο προστάτη, νεαρές γυναίκες με sex associated ουρολοιμώξεις. Η αντιμετώπιση είναι δύσκολη και επιβάλει τη συνεργασία ασθενούς και ειδικού γιατρού.

Δεν συμπεριλαμβάνω στις λοιμώξεις του ουροποιητικού, θεωρώντας ότι ανήκουν σε ειδική κατηγορία, την προστατίτιδα, την ουρηθρίτιδα από Chamydia trachommati, ureaplasma ή Neisseria gonorrhoae, καθώς επίσης και τη φυματίωση των νεφρών.

Πως θα διαγνώσουμε την ουρολοίμωξη

Έχοντας ένα καλό ιστορικό, με κλινική εξέταση και με Γενική ούρων (πυοσφαίρια κοπ, ερυθρά ++, βακτήρια).

Οδηγίες για σωστή λήψη καλλιέργειας ούρων:

ΓΥΝΑΙΚΕΣ:
– πλύσιμο με νερό και σαπούνι
– ξέπλυμα με απεσταγμένο νερό ή φυσιολογικό ορό
– απομάκρυνση των μεγάλων χειλέων
– συλλογή στο μέσο της ούρησης σε αποστειρωμένο κυπελλάκι
– αποστολή στο εργαστήριο σε 2ώρες

ΑΝΔΡΕΣ:
– πλύσιμο με νερό και σαπούνι αφού αποκαλυφθεί η βάλανος
– ξέπλυμα με αποσταγμένο νερό ή φυσιολογικό ορό
– συλλογή στη μέση της ούρησης
– αποστολή σε εργαστήριο σε 2ώρες

ΠΡΟΣΟΧΗ

Η ασυμπτωματική βακτηριουρία μπορεί να γίνει κυστίτις.
Η κυστίτις που δεν θεραπεύεται μπορεί να γίνει πυελονεφρίτις.
Η πυελονεφρίτις που αργεί να διαγνωστεί (κυρίως από τον ασθενή), οι επιπλεγμένες ουρολοιμώξεις και η μη έγκαιρη θεραπευτική αγωγή μπορεί να οδηγήσουν σε ουροσήψη και μεγάλο κίνδυνο για την ζωή του ασθενούς.
Πρώτο λοιπόν μέτρο πρόληψης: να μάθουμε να αξιολογούμε τα συμπτώματα της ουρολοίμωξης και να μιλάμε με το γιατρό μας.

Μέτρα για πρόληψη των ουρολοιμώξεων

– Πίνετε ικανοποιητική ποσότητα υγρών καθημερινά
– Αδειάζετε την ουροδόχο κύστη αμέσως μόλις έχετε την ανάγκη.
– Να καθαρίζετε την περιπρωκτική περιοχή από εμπρός προς τα πίσω για να μην μεταφέρετε στην ουρήθρα τα μικρόβια της περιπρωκτικής περιοχής.
– Να αδειάζετε την ουροδόχο κύστη αμέσως μετά την σεξουαλική επαφή
– Να αποφεύγετε τη χρήση νερού με δύναμη γύρω από την ουρήθρα.
– Μη φοράτε στενά παντελόνια και εσώρουχα που μπορεί να δημιουργούν παλινδρόμηση των ούρων.
Όπως καταλάβατε οι περισσότερες οδηγίες αφορούν τις γυναίκες, όμως αυτές είναι που κινδυνεύουν περισσότερο από ουρολοιμώξεις. Εξάλλου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υποστηρίζει ότι 1 στις 5 γυναίκες θα πάθουν μια φορά ουρολοίμωξη στην ζωή τους.